Thỏa thuận hoán đổi người di cư Pháp-Anh bị kiện ra tòa
Đây là lần đầu tiên Pháp chấp nhận nguyên tắc tiếp nhận trở lại trên lãnh thổ của mình những người bị Anh trục xuất - một bước ngoặt lớn trong chính sách di trú giữa hai nước.
Người di cư tìm cách vượt Eo biển Manche. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Theo phóng viên TTXVN tại Paris, hơn 10 tổ chức nhân đạo mới đây đã khởi kiện lên Hội đồng Nhà nước Pháp, yêu cầu tạm đình chỉ hiệu lực của thỏa thuận song phương giữa Pháp và Vương quốc Anh về việc trao đổi người di cư theo nguyên tắc “một vào, một ra,” được hai bên ký kết hồi tháng 7 vừa qua.
Đơn kiện được nộp ngày 10/10 theo thủ tục khẩn cấp yêu cầu tạm ngừng thi hành một quyết định hành chính.
Các tổ chức tham gia vụ kiện gồm Hiệp hội Utopia 56, Tổ chức Nhà lưu trú cho người di cư, Tổ chức Bác sỹ không biên giới, Nhóm Thông tin và Hỗ trợ người nhập cư.
Theo lập luận của các tổ chức này, việc chính phủ Pháp ký kết thỏa thuận với Anh là vi phạm Hiến pháp, do chưa được Quốc hội thông qua theo quy định tại Điều 53 của Hiến pháp Pháp.
Thỏa thuận “Một vào, một ra” cho phép Anh trả lại cho Pháp những người di cư đã cập bờ Anh bằng thuyền vượt eo biển Manche, và ngược lại, Pháp sẽ chuyển sang Anh một số người di cư đang tạm trú hoặc quá cảnh trên lãnh thổ của mình.
Biện pháp này được kỳ vọng giúp ngăn chặn các hành trình vượt biển trái phép, hiện tượng đã gia tăng mạnh kể từ cuối năm 2018 với gần 187.000 người vượt thành công qua eo biển, trong đó có hơn 35.000 người chỉ tính riêng từ đầu năm 2025.
Đây là lần đầu tiên Pháp chấp nhận nguyên tắc tiếp nhận trở lại trên lãnh thổ của mình những người bị Anh trục xuất - một bước ngoặt lớn trong chính sách di trú giữa hai nước.
Tuy nhiên, theo nguồn tin từ Bộ Nội vụ Pháp, việc triển khai thỏa thuận này vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, với chưa đến 20 trường hợp được thực hiện kể từ khi ký kết.
Các tổ chức khởi kiện cho rằng đây là một sự “mặc cả con người” và trái với luật pháp quốc gia. Luật sư Lionel Crusóe - đại diện nhóm khởi kiện - nhấn mạnh: “Chính phủ lẽ ra phải trình dự án luật lên Quốc hội để được phê chuẩn, giống như các thỏa thuận hồi hương đã từng được thông qua với Italy, Bosnia-Herzegovina, vùng lãnh thổ Kosovo hay Áo.
Án lệ của Hội đồng Nhà nước rất rõ ràng đối với các thỏa thuận loại này, dù trong thực tế, chính phủ thường né tránh việc đưa ra tranh luận trước cơ quan lập pháp.”
Trong đơn kiện, các tổ chức cũng nêu tình trạng giam giữ tùy tiện mà nhiều người di cư đang phải chịu tại Anh kể từ mùa Hè năm nay.
Theo Tổ chức Hành động vì người bị giam giữ của Anh, 34 người di cư thuộc nhiều quốc tịch khác nhau - gồm Afghanistan, Ai Cập, Eritrea, Ethiopia, Kuwait, Kurdistan, Iran, Libya, Palestine, Somalia, Sudan và Syria - đã bị giam giữ để chờ chuyển trả sang Pháp theo khuôn khổ thỏa thuận mới.
Bên cạnh cơ chế “một vào, một ra”, chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tới Anh hồi tháng 7 cũng ghi nhận một số cam kết khác.
Trong đó, Pháp đồng ý điều chỉnh quy tắc can thiệp trên biển, cho phép chặn các xuồng nhỏ vượt eo biển, biện pháp trước đây bị cấm vì nguy cơ mất an toàn; trong khi Anh cam kết tăng hỗ trợ tài chính cho Pháp trong giai đoạn 2026–2029, theo khuôn khổ Hiệp ước Sandhurst năm 2018.
Tuy nhiên, cả hai biện pháp này hiện vẫn chưa được triển khai chính thức.
Hội đồng Nhà nước Pháp dự kiến sẽ xem xét đơn yêu cầu tạm đình chỉ thỏa thuận trong những tuần tới.
Đây là lần đầu tiên chính sách phối hợp di trú giữa Pháp và Anh bị thách thức về mặt pháp lý kể từ khi hiện tượng vượt biển qua eo biển Manche bùng phát, phản ánh những tranh luận sâu sắc về giới hạn của hợp tác song phương trong lĩnh vực di cư tại châu Âu./.
