Thổ Nhĩ Kỳ tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm khí đốt của Châu Âu – Nga có hưởng lợi?

Cơ sở lưu trữ khí đốt tự nhiên Silivri, Istanbul (Nguồn: AA)

Phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu cho nhu cầu năng lượng của mình, Thổ Nhĩ Kỳ đã bơm nguồn vốn khổng lồ để mở rộng và củng cố cơ sở hạ tầng và mạng lưới năng lượng. Quốc gia này cũng cố gắng giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và đảm bảo một tương lai năng lượng sạch hơn.

Vị trí địa lý chiến lược khiến nước này trở thành quốc gia trung chuyển quan trọng cho các đường ống dẫn khí đốt tự nhiên từ nhiều khu vực khác nhau, bao gồm Nga, vùng Kavkaz, Trung Đông và Châu Phi.

Tăng cường khả năng lưu trữ khí đốt đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt ổn định và an toàn hơn, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn bên ngoài và giảm thiểu rủi ro liên quan đến sự gián đoạn nguồn cung.

Châu Âu có trữ lượng khí đốt tự nhiên khoảng 100 tỷ mét khối (bcm). Đức đứng đầu với công suất 24 bcm, tiếp theo là Ý với 16 bcm.

Thổ Nhĩ Kỳ, vốn nhiều năm qua đã sử dụng khí đốt tự nhiên trong sản xuất điện và sưởi ấm, đặt mục tiêu đứng thứ ba với công suất lưu trữ 14,4 bcm, nhờ các công trình mở rộng dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2028.

Tàu lưu trữ và khí hóa khí tự nhiên nổi đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ Ertuğrul Gazi (Nguồn: Botas)

Nước này đã đầu tư đáng kể vào các đường ống, cơ sở khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), đội tàu thăm dò dầu và khí đốt ngoài khơi trong 40 năm qua.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã tăng cường nỗ lực để tăng công suất của các cơ sở lưu trữ khí đốt tự nhiên. Trọng tâm của việc mở rộng này là hai cơ sở lưu trữ hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ, tạo thành những thành phần quan trọng của cơ sở hạ tầng khí đốt tự nhiên.

Cơ sở lưu trữ khí đốt tự nhiên dưới lòng đất Silivri có công suất 4,6 bcm trong khi 1,2 bcm có thể được lưu trữ tại cơ sở Tü z Gölü (Hồ Tuz).

Mục tiêu mới

Bộ trưởng Năng lượng và Tài nguyên thiên nhiên Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar tháng trước đã công bố kế hoạch mở rộng Silivri vào tháng trước.

Bộ trưởng Năng lượng và Tài nguyên thiên nhiên Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar (Nguồn: Bộ Năng lượng)

Ông Bayraktar cho biết họ đang thực hiện một dự án nâng công suất ở đây lên 5,6 bcm. Nó có nghĩa là tổng công suất sẽ được bổ sung 1 bcm.

Vị Bộ trưởng nói thêm: “Chúng tôi muốn tăng công suất của cơ sở này trong vòng hai đến ba năm tới”.

Các công trình mở rộng tại cơ sở Hồ Tuz sẽ có công suất lưu trữ đạt 5,8 tỷ mét khối trước khi đạt 8,8 tỷ mét khối vào năm 2028, qua đó nâng tổng công suất lưu trữ lên 14,4 tỷ mét khối.

Các khoản đầu tư của Thổ Nhĩ Kỳ vào cơ sở lưu trữ bắt đầu với cơ sở Silivri vào năm 2007, sau đó là Lake Tuz vào năm 2017. Những cơ sở này rất quan trọng để đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên ổn định và an toàn.

Mặt khác, các cơ sở lớn cũng góp phần giúp Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng ứng phó với các trường hợp khẩn cấp hoặc gián đoạn nguồn cung, đảm bảo cung cấp khí đốt liên tục cho nhu cầu trong nước và khu vực.

Một trong những trung tâm kết nối khí đốt lớn nhất ở châu Âu tại Baumgarten an der March, Lower Austria (Nguồn: Getty Images)

Theo dữ liệu chính thức, mức tiêu thụ khí đốt tự nhiên của Thổ Nhĩ Kỳ giảm 8% trong năm 2023 so với cùng kỳ xuống còn 51,48 tỷ mét khối.

Trung tâm năng lượng

Thổ Nhĩ Kỳ đặt mục tiêu trở thành một trung tâm năng lượng quan trọng trong khu vực. Tăng cường khả năng lưu trữ khí đốt cũng hỗ trợ chiến lược trung tâm năng lượng.

Để hạn chế sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên bên ngoài, nước này đã phát triển mỏ khí đốt tự nhiên có dung tích 710 bcm ở Biển Đen, mỏ này dần được phát hiện vào tháng 8 năm 2020.

Mỏ Sakarya của Thổ Nhĩ Kỳ tại Biển Đen (Nguồn: MEE)

Vào tháng 4 năm 2023, công ty bắt đầu bơm khí từ mỏ Sakarya ngoài khơi tỉnh Zonguldak phía tây bắc vào mạng lưới quốc gia thông qua đường ống dẫn tới một nhà máy xử lý trên bờ. Sản lượng khí đốt hàng ngày từ trữ lượng đạt khoảng 4 triệu mét khối (mcm). Dự kiến nó sẽ đạt đỉnh 40 mcm trong những năm tới.

Việc có các cơ sở lưu trữ khí đốt đáng kể sẽ nâng cao khả năng của Thổ Nhĩ Kỳ trong vai trò này và hỗ trợ khả năng lưu trữ và sau đó tái xuất khẩu khí đốt hoặc cân bằng cung cầu trên toàn khu vực.

Các đường ống khí đốt tự nhiên ở khu vực Biển Đen (Nguồn: SWP)

Năm ngoái, Thổ Nhĩ Kỳ đã ký thỏa thuận xuất khẩu khí đốt tự nhiên với một số nước châu Âu như Bulgaria, Hungary, Romania và Moldova. Mỗi thỏa thuận đều nêu rõ số lượng và thời hạn xuất khẩu khí đốt cụ thể, nhấn mạnh vai trò ngày càng tăng của Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh năng lượng châu Âu.

Những thỏa thuận này không chỉ nâng cao vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong an ninh năng lượng châu Âu mà còn phản ánh vị trí địa lý chiến lược của nước này như một cầu nối giữa các khu vực giàu năng lượng và châu Âu.

Thỏa thuận với Nga

Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak hồi cuối tháng 11/2023 cho biết rằng Moscow và Ankara chuẩn bị đạt được thỏa thuận về việc thành lập một trung tâm khí đốt tự nhiên ở Thổ Nhĩ Kỳ trong tương lai gần nhất.

Bộ trưởng Năng lượng và Tài nguyên thiên nhiên Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar và Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak trong cuộc họp Ủy ban Kinh tế chung Thổ Nhĩ Kỳ-Nga ở Ankara, ngày 24/11 năm 2023 (Nguồn: AA)

Ông cho biết Gazprom của Nga và Botas của Thổ Nhĩ Kỳ đang hợp tác chặt chẽ và đang thảo luận về lộ trình của dự án.

“Tôi chắc chắn rằng các thỏa thuận về việc triển khai thực tế dự án này sẽ đạt được trong tương lai gần”, ông Novak nói trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Rossiya 24.

Năm 2022, Nga đã đề xuất thành lập một trung tâm khí đốt ở Thổ Nhĩ Kỳ để thay thế doanh số bán hàng bị mất sang châu Âu, đáp ứng mong muốn từ lâu của Ankara là hoạt động như một cơ quan trao đổi cho các quốc gia thiếu năng lượng.

Kế hoạch này được đưa ra ngay sau khi các vụ nổ làm hư hại đường ống dẫn khí đốt Dòng chảy phương Bắc nối Nga với Đức qua Biển Baltic.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận không tiến triển nhiều vì Thổ Nhĩ Kỳ phải hứng chịu trận động đất kinh hoàng vào tháng 2 và tập trung vào cuộc bầu cử vào tháng 5. Hai nguồn tin quen thuộc với dự án nói với Reuters rằng những bất đồng về việc ai sẽ chịu trách nhiệm về trung tâm cũng làm trì hoãn các cuộc đàm phán.

Đỗ Khánh

Tổng hợp