Thiếu thuốc và vật tư y tế, người bệnh phải mua ngoài có được BHYT thanh toán?

Tại hội nghị cung cấp thông tin chuyên đề về bảo hiểm y tế (BHYT) vừa diễn ra, ông Lê Văn Phúc, Trưởng Ban chính sách Bảo hiểm y tế (BHXH Việt Nam) trao đổi về vấn đề thời sự, cấp thiết hiện nay là chuyện thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế trong hoạt động khám chữa bệnh BHYT.

Chưa có quy định hoàn tiền cho người bệnh

Theo ông Phúc, hiện nay có 1.030 thuốc hóa dược, sinh phẩm và 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu thuộc phạm vi thanh toán của BHYT. Tuy nhiên, thời gian qua, tình trạng khan hiếm thuốc, vật tư y tế trong khám chữa bệnh diễn ra phổ biến ở nhiều địa phương.

Nhiều bệnh viện thiếu thuốc, vật tư y tế nằm trong danh mục BHYT chi trả.

Trưởng Ban Chính sách BHYT cho biết, thống kê hiện nay cho thấy một số địa phương thiếu thuốc nhiều như Bắc Giang, Bình Dương, Hà Nam, Cần Thơ, Đắk Lắk, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bạc Liêu... Tình trạng thiếu thuốc chữa bệnh khiến người bệnh phải tự mua thuốc bên ngoài, dù thuộc danh mục được chi trả BHYT.

Trước tình trạng trên, nhiều ý kiến băn khoăn về việc trong trường hợp thiếu thuốc, vật tư thuộc danh mục BHYT, người bệnh phải ra mua bên ngoài thì có được BHYT thanh toán? Lý giải về băn khoăn này, Trưởng Ban Chính sách BHYT cho hay, thực tế trong quy định về thanh toán trực tiếp hiện nay đối với người bệnh không có việc thanh toán khi người bệnh phải mua thuốc, vật tư y tế.

Bên cạnh đó, Nghị định 146 của Chính phủ cũng quy định rõ cơ sở khám chữa bệnh có trách nhiệm đảm bảo cung ứng đầy đủ thuốc, vật tư y tế cho người tham gia khám chữa bệnh BHYT. Theo ông Phúc, trách nhiệm này thuộc về cơ sở khám chữa bệnh. Như vậy, để thanh toán được cần ý kiến của cấp có thẩm quyền, thanh toán cho bệnh viện hay người bệnh.

"Luật BHYT cũng nêu rõ, Bộ trưởng Y tế quy định một số trường hợp đặc biệt để thanh toán trực tiếp, vậy đâu là trường hợp đặc biệt, chúng tôi đang chờ hướng dẫn của Bộ Y tế để triển khai việc thanh toán này", ông Phúc chia sẻ.

Trưởng Ban Chính sách BHYT dẫn chứng, có hai hình thức có thể thanh toán là cơ sở khám chữa bệnh thanh toán lại cho người bệnh, sau đó BHXH sẽ thanh toán lại với cơ sở khám chữa bệnh, hoặc có thể thanh toán trực tiếp. Tuy nhiên, vấn đề thanh toán trực tiếp còn nhiều vướng mắc, chẳng hạn như áp dụng mức giá nào để thanh toán cho người bệnh, chất lượng thuốc có đảm bảo hay không khi người bệnh đi mua ở ngoài, nhất là các loại thuốc cần bảo quản trong những điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm.

Đề xuất giá trần cho thuốc, vật tư y tế đấu thầu

Liên quan tới nguyên nhân của tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế, ông Phúc chỉ ra là do chậm đấu thầu cung cấp thuốc, thiết bị, vật tư. Thực tế, có những gói thầu từ năm ngoái đến nay vẫn chưa hoàn thành, chưa thực hiện được. Trong đó, lý do dễ thấy nhất là do tình hình dịch bệnh COVID-19 phức tạp thời gian trước gây khó khăn cho các hoạt động.

Với vấn đề này, ông Phúc nhận định, BHXH Việt Nam có trách nhiệm chính đối với việc thực hiện quy định đấu thầu thuốc theo Nghị định 63, tham gia vào cả quy trình đấu thầu ở cấp Trung ương (các gói thầu lớn, giá trị từ 5 tỷ đồng trở lên ở các bệnh viện hạng đặc biệt ở Trung ương) và đấu thầu tập trung tại địa phương.

Trưởng Ban chính sách BHYT thông tin: "Bộ Y tế mới đây thông báo đã mở được gói thầu tập trung, hy vọng trong tháng 7 này sẽ có được kết quả để công bố với dư luận. Gói thầu của Bộ Y tế rất lớn, trị giá tới 10.000 tỷ đồng, trong đó riêng phần mua sắm thuốc là 4.000 tỷ đồng, chiếm đến 1/4 chi phí thanh toán khám chữa bệnh, mà đều là những loại thuốc quan trọng, cơ bản, thuộc nhóm 1, nhóm 2. Theo đó, đây chính là nút thắt lớn cần tháo gỡ để giải quyết việc thiếu thuốc điều trị cho người bệnh".

Ông Phúc cũng cho biết, BHXH Việt Nam đã có văn bản gửi các địa phương chỉ đạo bám sát hoạt động đấu thầu để thúc đẩy việc mua sắm thuốc, khắc phục tình trạng thiếu thuốc điều trị cho bệnh nhân BHYT. Quan điểm của cơ quan bảo hiểm là giám định nhanh nhất có thể với đề xuất để các bệnh viện để có thể nhanh chóng mua sắm thuốc.

Về việc đấu thầu mua sắm thiết bị, vật tư y tế, ông Lê Văn Phúc giải thích, quy trình quy định liên quan khó hơn việc mua sắm thuốc vì không có nhiều tỉnh thành thực hiện đấu thầu tập trung nội dung này mà nhu cầu chủ yếu nằm ở các bệnh viện. Quy định về đấu thầu vật tư y tế cũng đang còn những vướng mắc, khó khăn mà Bộ Tài chính đang phải mổ xẻ, tìm hướng tháo gỡ.

Ông Dương Tuấn Đức, Giám đốc Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến (BHXH Việt Nam), chia sẻ tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế vẫn đang diễn ra cục bộ, một trong những lý do là việc đấu thầu tập trung ở các cơ sở y tế cả tại Trung ương và địa phương khá chậm.

"Chúng tôi đã thống kê có những mặt hàng dù đã hết nhưng chậm trên 3 tháng, có những tỉnh phải đấu thầu tập trung ở Sở Y tế như Nghệ An, TP.HCM, Hà Nội... thì tình trạng chậm trên 3 tháng chưa đấu thầu diễn ra khá phổ biến", ông Đức chia sẻ.

Trước thực tế trên, Giám đốc Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến cho rằng Bộ Y tế cần nghiên cứu thay đổi hình thức đấu thầu bằng kiểm soát giá thuốc, đưa ra mức giá trần, từ đó các cơ sở khám chữa bệnh có thể tự mua sắm ở các đơn vị cung ứng theo mức giá này.

Thùy Dương