Thị trường matcha tiến sát mốc nửa tỷ USD: Giá nguyên liệu Nhật lập đỉnh, nguồn cung Trung Quốc lên ngôi

Áp lực chi phí đầu vào khi giá nguyên liệu tăng 170%

Thị trường thực phẩm và đồ uống (F&B) Việt Nam đang ghi nhận sự bùng nổ của nhóm sản phẩm từ trà xanh (matcha). Số liệu từ MobilityForesights cho thấy quy mô thị trường này tại Việt Nam trong năm 2025 ước đạt 340 triệu USD. Với tốc độ tăng trưởng kép hiện tại, giá trị thị trường được dự báo sẽ nằm trong khoảng 500 triệu đến 780 triệu USD vào năm 2030. Sức hút của dòng sản phẩm này thể hiện rõ qua các chỉ số thương mại điện tử khi doanh thu các mặt hàng liên quan đến matcha đạt hơn 226 tỷ đồng chỉ trong nửa đầu năm.

Mặc dù dư địa tăng trưởng lớn, các doanh nghiệp kinh doanh đồ uống đang đối mặt với bài toán chi phí đầu vào nan giải. Nhật Bản, quốc gia cung cấp nguồn nguyên liệu chính, đang trải qua cuộc khủng hoảng nguồn cung nghiêm trọng do biến đổi khí hậu. Các đợt nắng nóng kỷ lục đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng và chất lượng lá trà. Hiệp hội Trà Nhật Bản ghi nhận giá Tencha (nguyên liệu thô để sản xuất matcha) tại các phiên đấu giá ở Kyoto đã tăng vọt 170%, chạm mức 8.235 yên/kg (tương đương 57 USD). Đây là mức giá cao chưa từng có kể từ năm 2016.

Tình trạng khan hiếm nguồn cung cộng hưởng với chi phí nhân công nông nghiệp tại Nhật tăng cao đã đẩy giá thành phẩm lên mức kỷ lục. Một số thương hiệu lớn như Ito En đã phải điều chỉnh tăng giá bán từ 50% đến 100%. Sự biến động này tác động trực tiếp đến biên lợi nhuận của các chuỗi F&B tại Việt Nam. Báo cáo từ iPOS chỉ ra rằng hơn 45% doanh nghiệp trong ngành đã buộc phải tăng giá bán lẻ để bù đắp chi phí, chấp nhận rủi ro sụt giảm lượng khách hàng ở phân khúc trung bình và thấp.

Dịch chuyển chuỗi cung ứng sang thị trường Trung Quốc

Trước áp lực giá vốn từ nguồn hàng Nhật Bản, làn sóng chuyển dịch nguồn cung đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành F&B. Nhiều chuỗi cửa hàng và đơn vị chế biến thực phẩm bắt đầu tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế từ Đài Loan và Trung Quốc đại lục để tối ưu hóa chi phí vận hành. Thực tế ghi nhận trên các nền tảng thương mại, các sản phẩm matcha xuất xứ Đài Loan đã đạt doanh số 12 tỷ đồng trong 18 tháng qua nhờ lợi thế cạnh tranh về giá.

Đáng chú ý, tỉnh Quý Châu (Trung Quốc) đang nổi lên như một vùng nguyên liệu thay thế tiềm năng. Các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam như Katinat hay Oishi Deli được cho là đang thử nghiệm và sử dụng nguồn hàng từ khu vực này. Theo đánh giá từ các chuyên gia pha chế, matcha Quý Châu có mức giá thấp hơn khoảng 1/3 so với hàng Nhật Bản nhưng vẫn đảm bảo các tiêu chuẩn cơ bản về màu sắc, độ mịn và hương vị cho các dòng sản phẩm phổ thông.

Trung Quốc hiện đang đẩy mạnh năng lực sản xuất với mục tiêu đạt sản lượng 5.000 tấn matcha vào năm 2025, chiếm lĩnh 60% thị phần toàn cầu. Việc nguồn cung từ Nhật Bản bị gián đoạn và tăng giá đã tạo điều kiện để các nhà cung cấp Trung Quốc thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị F&B tại Việt Nam. Bên cạnh đó, một số vùng nguyên liệu trong nước tại Thái Nguyên, Lâm Đồng cũng đang nỗ lực áp dụng kỹ thuật canh tác che nắng (tencha-style) để nội địa hóa nguồn cung, tuy nhiên sản lượng hiện tại chưa đủ đáp ứng nhu cầu thị trường. Xu hướng đa dạng hóa nguồn cung này dự kiến sẽ tiếp tục chi phối thị trường trong thời gian tới để đảm bảo sự ổn định về giá bán cho người tiêu dùng cuối cùng.

Khánh Mai