Thế hệ trẻ chủ động trách nhiệm chống biến đổi khí hậu

Một người đau buồn khi thấy ngôi nhà của mình bị siêu bão Milton tàn phá khi đi qua bang Florida, Mỹ. Ảnh: Reuters

Trong thiên tai, trẻ em dễ bị tổn thương nhất

Năm 2024, thế giới chứng kiến nhiều cơn bão có cấp độ mạnh tàn phá khắp các châu lục trên nhiều lục địa. Cụm từ "siêu bão" chưa bao giờ xuất hiện nhiều như trong thời gian vừa qua.

Trong giai đoạn cuối tháng 8, đầu tháng 9, siêu bão Yagi đổ bộ vào Philippines, Trung Quốc, Việt Nam, Myanmar, Thái Lan. Yagi không chỉ có sức gió khủng khiếp mà còn gây ra mưa lớn, lũ lụt, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người, riêng Myanmar có tới gần 400 người thiệt mạng do lũ lụt. Cùng với đó, Yagi tàn phá cơ sở hạ tầng, nhà cửa, tài sản, sinh kế của người dân, ước tính phải mất rất nhiều năm để có thể phục hồi.

Cuối tháng 9, thế giới tiếp tục chứng kiến siêu bão Helene đổ bộ vào nước Mỹ khiến 200 người thiệt mạng. Theo truyền thông, đây là cơn bão gây chết chóc nhất tại Mỹ, kể từ siêu bão Katrina vào năm 2005. Sự choáng váng về siêu bão Helene chưa lắng xuống thì nhiều bang của nước Mỹ tiếp tục hứng chịu sự tàn phá của siêu bão Milton. Tuy không xảy ra siêu bão, nhưng khu vực Trung Âu cũng chịu cảnh mưa lớn kéo dài, lũ lụt nghiêm trọng gây thiệt hại lớn cả về người và tài sản.

Bên cạnh những cơn bão, mưa lũ diễn ra dồn dập, tình trạng nắng nóng cực đoan cũng là một trong những thách thức lớn trên phạm vi toàn cầu. Trong mùa hè vừa qua, nhiều nơi trên khắp thế giới ghi nhận những kỷ lục mới về nền nhiệt cao, cả nhiệt độ không khí và nhiệt độ trên các đại dương đều ở mức cao nhất lịch sử. Đây được xem là yếu tố căn bản quan trọng gây ra những hậu quả khắc nghiệt.

Trong một thông điệp mới nhất, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh vai trò của giáo dục trong việc bảo vệ và trao quyền cho thanh, thiếu niên hướng tới một tương lai an toàn. Ông Guterres đặc biệt nhấn mạnh, khi thiên tai xảy ra, không một ai được an toàn, đặc biệt là trẻ em dễ bị tổn thương nhất.

Còn theo khẳng định của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), trẻ em không chỉ là nạn nhân của thảm họa thiên tai, mà còn đóng vai trò rất lớn trong tương lai. Bởi trẻ em chính là nguồn nhân lực kế cận để đưa ra những ý tưởng, sáng kiến có thể giúp giảm thiểu rủi ro và xây dựng khả năng phục hồi của nhân loại. Vì lẽ đó, quốc tế hiện nay đang kêu gọi trao quyền cho thế hệ trẻ vì một tương lai an toàn trước thiên tai. Đồng thời kêu gọi các quốc gia phát huy lĩnh vực giáo dục để giảm thiểu rủi ro thiên tai cho trẻ em trong độ tuổi đi học.

Thế hệ trẻ là lực lượng thay đổi vận mệnh nhân loại

Cùng chung quan điểm này, hầu hết giới chuyên gia đều nhận định, thế hệ trẻ có thể tham gia tích cực vào các quá trình ra quyết định định hình tương lai của trẻ em. Tại Colombia, Mạng lưới Thanh niên giảm thiểu rủi ro thiên tai (RJRRD-COL) được thành lập vào tháng 2/2022, lấy ý tưởng từ 3 thanh niên trẻ đầy nhiệt huyết đã thu hút ngày càng nhiều thanh niên tham gia vào công tác giảm thiểu rủi ro thiên tai thông qua đóng góp các ý tưởng và giải pháp sáng tạo để giải quyết các thách thức trong hiện tại và tương lai.

Cách tiếp cận của RJRRD-COL đề cao tiếng nói và hiểu biết của thanh niên, từ đó thúc đẩy văn hóa an toàn và khả năng phục hồi, phù hợp với các mục tiêu toàn cầu về giảm thiểu rủi ro thiên tai và tăng cường sự chuẩn bị của cộng đồng. Những ý tưởng và giải pháp sáng tạo của RJRRD-COL đã trao quyền cho thanh, thiếu niên để đóng vai trò tích cực trong việc định hình các chiến lược quản lý rủi ro thiên tai, bảo đảm rằng quan điểm của giới trẻ được lắng nghe và coi trọng.

Một quốc gia có những hoạt động nổi bật gần đây là Gruzia. Thế hệ trẻ của quốc gia này đã tổ chức một hội thảo với chủ đề về vai trò của thanh, thiếu niên trong việc tạo ra một tương lai thông minh về khí hậu. Đây là hội thảo có quy mô và tầm vóc khi được tài trợ bởi Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Trung tâm Thông tin và Giáo dục môi trường thuộc Bộ Bảo vệ môi trường và Nông nghiệp Gruzia, Quỹ khí hậu xanh, Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển (Sida) và Cơ quan Phát triển và hợp tác Thụy Sĩ (SDC).

Những nội dung có ý nghĩa quan trọng tại hội thảo này đã khuyến khích các phong trào của thanh, thiếu niên hành động vì khí hậu tại Gruzia, lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng xã hội về sự cấp thiết phải hành động vì khí hậu. Từ đó, nhiều sáng kiến của thanh niên Gruzia đã được nêu bật, trong đó tập trung vào giáo dục về môi trường, nâng cao nhận thức và khuyến khích thay đổi hành vi. Truyền thông quốc tế dẫn các đánh giá từ giới chuyên môn cho thấy, các dự án địa phương này đã tạo ra sự khác biệt bằng cách thu hút cộng đồng và thúc đẩy ý thức trách nhiệm lớn hơn đối với biến đổi khí hậu.

Cùng chung cách tiếp cận của các tổ chức quốc tế, giới chuyên gia nhấn mạnh, trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, cụ thể là phòng, chống thiên tai, cần đề cao trách nhiệm và vai trò của thế hệ trẻ. Theo đó, thanh, thiếu niên trên khắp thế giới không chỉ cần có ý thức, mà còn phải được trang bị kiến thức cùng các kỹ năng cơ bản nhất để bảo đảm an toàn, có thể tự sinh tồn trong tình huống thiên tai. Bởi khi có thể tự bảo vệ mình, thế hệ trẻ tiếp tục học tập, trưởng thành hơn để hỗ trợ những người xung quanh, gia đình, cũng như là cách tốt nhất để lan tỏa sâu rộng ra cộng đồng xã hội.

Giới chuyên gia nhận định, thế hệ trẻ không chỉ là những kỳ vọng của tương lai mà thực tế đang là lực lượng tạo ra sự thay đổi ngay trong ngày hôm nay. Tuổi trẻ chính là nguồn sức mạnh dồi dào thúc đẩy các hành động thay đổi tại địa phương, góp sức hữu hiệu xây dựng khả năng phục hồi sau mỗi thảm họa, cũng như đóng góp đắc lực vào các hoạt động phòng ngừa giảm thiểu rủi ro.

Thanh Trúc