Tăng trưởng chuyển dần về chiều sâu

Sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 15/2008/QH12 của Quốc hội về điều chỉnh địa giới hành chính TP Hà Nội và một số tỉnh có liên quan (1/8/2008 - 1/8/2023), mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức song kinh tế Hà Nội đã duy trì tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực; mô hình tăng trưởng chuyển dần về chiều sâu…

Chống chịu tốt trước ngoại lực

Tăng trưởng GRDP giai đoạn 2008-2010 (theo quy mô chưa thay đổi) đạt 9,68%/năm. Giai đoạn 2011 - 2022 (theo quy mô GRDP điều chỉnh) GRDP tăng bình quân 6,67%/năm. Trong 2 năm 2020 và 2021, kinh tế Thủ đô đã gặp rất nhiều thử thách do đại dịch Covid-19. Năm 2020, GRDP của TP tăng 3,98%; năm 2021 tăng 2,92%. Năm 2022, kinh tế Thủ đô từng bước phục hồi. Hà Nội đã hoàn thành toàn diện 22/22 chỉ tiêu phát triển năm 2022. GRDP tăng trưởng 8,89%, cao nhất trong 10 năm trở lại đây và vượt kế hoạch đề ra, cao hơn mức bình quân chung của cả nước.

Hoạt động sản xuất thiết bị điện tử xuất khẩu tại Công ty TNHH Rhythm Precision Việt Nam, Khu công nghiệp Nội Bài, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Bình quân giai đoạn 2011 - 2022, GRDP của Hà Nội tăng gấp 1,12 lần so với mức tăng chung cả nước (cả nước tăng 5,94%/năm).

6 tháng đầu năm 2023, GRDP Hà Nội duy trì tăng 5,97% - là mức tăng khá trong bối cảnh kinh tế bị ảnh hưởng kép từ sự mất cân đối cung - cầu do xung đột vũ trang Nga - Ukraine và từ tác động chính sách thắt chặt tiền tệ của các quốc gia. Các ngành duy trì tăng trưởng: dịch vụ tăng 7,54%; công nghiệp tăng 2,82%; xây dựng tăng 4,14%; nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,24%.

Du lịch được chú trọng phát triển, dần trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Năm 2019, Thủ đô Hà Nội đón 21,92 triệu lượt khách nội địa (gấp 1,9 lần năm 2011), 7,02 triệu lượt khách quốc tế (gấp 3,7 lần năm 2011), chiếm trên 37% lượng khách quốc tế của cả nước, xứng đáng vai trò trung tâm điều phối du lịch lớn nhất khu vực phía Bắc.

Hà Nội được xếp hạng trong nhóm 10 TP có tăng trưởng du lịch nhanh nhất thế giới, đứng thứ 15 trong danh sách 25 điểm đến du lịch phổ biến nhất trên thế giới.

Giai đoạn 2009 - 2022, kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 6,68%, nhập khẩu tăng 4,16%, nhập siêu từ mức gấp 2,35 lần xuất khẩu năm 2008 giảm còn 1,15 lần 6 tháng đầu năm 2023. Năm 2022, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hơn 58 tỷ USD, gấp 1,93 lần so với năm 2008 (hơn 30 tỷ USD).

Đã thu hút mới trên 4,5 nghìn dự án FDI với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 33 tỷ USD. Hằng năm, các DN FDI đã đóng góp trên 10% thu ngân sách, 11% số lao động trong các DN, 11% vốn đầu tư phát triển toàn xã hội.

Lạm phát được kiểm soát tốt; thực hiện quản lý, điều hành hiệu quả giá cả theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước; chỉ số giá tiêu dùng giảm từ mức 18% năm 2011 còn 3,4% năm 2022, góp phần quan trọng ổn định tình hình kinh tế vĩ mô cả nước.

Thu ngân sách nhà nước (NSNN) trên địa bàn từ 2008 đến nay đều hoàn thành và vượt dự toán thu được Trung ương giao. Tổng thu NSNN trên địa bàn giai đoạn 2008 - 2022 đạt 2,94 triệu tỷ đồng, tăng bình quân 11,5%/năm. An sinh xã hội được bảo đảm, phúc lợi xã hội và chất lượng cuộc sống của người dân được nâng cao.

Đánh giá về kết quả đạt được của Hà Nội, TS Nguyễn Đức Kiên - Tổ trưởng Tư vấn kinh tế của Thủ tướng nhận xét, vai trò, vị trí kinh tế Thủ đô đóng góp ngày càng lớn so với Vùng KTTĐ Bắc Bộ và cả nước. Kinh tế Thủ đô xứng đáng là động lực phát triển Vùng KTTĐ Bắc Bộ và ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế của cả nước.

Thách thức những năm tới…

Dù có nhiều thành tựu nhưng Hà Nội cũng đang trên đường đổi mới với không ít thách thức. Sau 15 năm mở rộng, kinh tế Thủ đô tuy có tốc độ tăng trưởng cao nhưng còn bộc lộ những yếu tố thiếu bền vững, công tác quy hoạch, quản lý đô thị, quản lý đất đai có vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều dự án lớn có từ trước thời điểm mở rộng địa giới hành chính Thủ đô chậm được triển khai, còn vướng mắc và khó giải quyết.

Cùng với đó là hàng loạt các vấn đề mới phát sinh, từ nguồn vốn cho nhu cầu phát triển kết cấu hạ tầng, khả năng tổ chức thực hiện, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường… gây nhiều bức xúc đối với Nhân dân Thủ đô.

Đặc biệt, sau khi Hà Nội mở rộng, dân số cơ học tăng nhanh đang gây áp lực lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự và quản lý đô thị, tăng áp lực về khám chữa bệnh, giáo dục đào tạo, việc làm, nhà ở, quản lý dân cư đô thị. Dễ thấy, đó là những tất yếu trong phát triển hạ tầng giao thông đô thị để Thủ đô có thêm dư địa phát triển; đó là việc xây dựng và phát triển đồng bộ các vùng, các khu vực vệ tinh theo đúng quy hoạch… Hàng loạt bài toán về áp lực giao thông, hạ tầng… đang cần các nhà hoạch định chính sách và quản lý của Hà Nội hóa giải.

“Trong khi đó, ngân sách của Thủ đô mặc dù có nguồn thu lớn nhưng chỉ đáp ứng một phần nhu cầu đầu tư phát triển trong thời gian qua và những năm tới. Với một đồ án đô thị lớn nhất từ trước tới nay mà Hà Nội đã xây dựng khi mở rộng, đòi hỏi nguồn vốn rất lớn để triển khai” - PGS.TS Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội đánh giá.

“Sắp tới vẫn có khó khăn, thách thức còn kéo dài trong đó kinh tế, chính trị thế giới, khu vực còn khó khăn, thiên tai, dịch bệnh còn diễn biến phức tạp. Quy mô, khối lượng, tính chất khó khăn, thách thức của những công việc mà TP phải giải quyết ngày càng lớn, trong khi nguồn lực còn hạn chế. Tiến độ của công trình xây dựng bị ảnh hưởng do sự bất cập của một số cơ chế, chính sách, chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn của TP (như công tác giải phóng mặt bằng); biến động giá nguyên, vật liệu” - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn chia sẻ.

Chủ trương của TP là thực hiện hiệu quả các giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế; giữ vững ổn định và bảo đảm các cân đối lớn, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng. Đẩy mạnh công tác quy hoạch; phát triển kết cấu hạ tầng, đô thị, nông thôn. Đẩy nhanh tiến độ Dự án, công trình trọng điểm.

TP đang tập trung đầu tư chuẩn bị các điều kiện để xây dựng các huyện Đông Anh, Gia Lâm, Thanh Trì, Hoài Đức, Đan Phượng thành quận; tỷ lệ đô thị hóa đạt 49,2%.

TP sẽ huy động mọi nguồn lực, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế về văn hóa, khoa học và công nghệ, nguồn nhân lực, đất đai, cùng các tiềm năng, lợi thế khác để phát triển kinh tế nhanh, bền vững.

Cơ cấu lại ngân sách, theo hướng ổn định, lâu dài, để tạo nguồn lực phát triển. Hình thành các mô hình mới huy động nguồn lực hiệu quả như PPP, TOD và xây dựng các cơ chế, chính sách nhằm khai thác hiệu quả nguồn lực về đất đai, con người và quy hoạch để phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Tiếp tục cơ cấu lại kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, lấy khoa học và công nghệ cao làm trục xuyên suốt chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; đẩy mạnh phát triển hạ tầng số, các hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới, sáng tạo. Đẩy mạnh hội nhập quốc tế, giao thương, tận dụng có hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Cùng với đó, thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tháo gỡ khó khăn, phát triển thị trường bất động sản, trái phiếu DN; triển khai các nhiệm vụ, giải pháp về miễn, giảm, thuế, phí lệ, phí, tiền thuê đất; giảm lãi suất, cơ cấu lại nhóm nợ, giãn, hoãn nợ… theo thẩm quyền và quy định. Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh hỗ trợ phát triển DN, thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Cũng theo lãnh đạo TP, Hà Nội sẽ phối hợp chặt chẽ, tranh thủ sự giúp đỡ của các ban, bộ, ngành Trung ương trong những vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách, quy hoạch, kế hoạch, các nguồn lực…, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển Thủ đô, nhất là việc thực hiện Luật Thủ đô và các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ.

Thảo Nguyên