Tái hiện một hành trình mang theo tiếng nói của đồng bào mình đến diễn đàn Quốc hội

Đi tìm lịch sử từ những câu chuyện đời

Hành trình làm tác phẩm bắt đầu từ những chuyến đi cơ sở quen thuộc, nhưng mỗi lần trở về đều để lại trong nhà báo Nguyễn Vĩnh Hoàng một cảm giác khác. Ở các buôn làng, khi nhắc đến ĐBQH, người dân không nói bằng những thuật ngữ chính trị. Họ kể bằng ký ức: “Ngày đó, ông ấy về làng”, “bà ấy đứng ra nói giúp dân”, “ông đại biểu đó nhớ từng con đường đất, từng giếng nước”… Những câu chuyện tưởng như nhỏ bé ấy lại chính là mạch nguồn để chúng tôi lần theo dòng chảy lịch sử của Quốc hội gắn với Tây Nguyên - nhà báo chia sẻ.

Nhà báo Nguyễn Vĩnh Hoàng và nhóm tác giả đoạt Giải khuyến khích Giải Diên Hồng 2025. Ảnh: Thanh Bình

Chúng tôi quyết định triển khai loạt bài theo trục thời gian – từ Quốc hội Khóa I đến hiện tại. Mỗi tư liệu tìm được, mỗi nhân vật được tiếp cận đều giống như một mảnh ghép lịch sử dần hiện hình. Đó là hình ảnh các ĐBQH người dân tộc thiểu số miền Nam như Nay Phin, Y Wang Mlô Duôn Du; là các trí thức yêu nước như Ksor Ní, Y Bih Alêô… – những con người đã góp phần khẳng định tinh thần đại đoàn kết dân tộc ngay từ những ngày đầu của chính quyền cách mạng non trẻ.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Tây Nguyên là vùng đất kiên cường, bất khuất. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám, việc nhiều người con Tây Nguyên được Nhân dân tín nhiệm bầu vào Quốc hội không chỉ mang ý nghĩa chính trị, mà còn là biểu tượng của niềm tin: niềm tin của đồng bào các dân tộc thiểu số đối với Đảng, với Bác Hồ, với con đường cách mạng đã lựa chọn.

Càng đi sâu vào tư liệu, tôi càng nhận ra: lịch sử Quốc hội ở Tây Nguyên không tách rời lịch sử đấu tranh, xây dựng và phát triển của vùng đất này. Ở đó, mỗi ĐBQH không chỉ là người đại diện, mà còn là người đứng đầu địa phương, là già làng, là cán bộ cách mạng, mang trên vai cả trách nhiệm với buôn làng lẫn đất nước.

Những “cánh chim đầu đàn” và sự tiếp nối của niềm tin

Trong hành trình ấy, câu chuyện về ông Y Ngông để lại trong tôi nhiều xúc động nhất. Ông tham gia tới 9 khóa Quốc hội – một con số đặc biệt, hiếm có. Người dân Tây Nguyên gọi ông bằng cái tên mộc mạc mà kính trọng: “già làng ĐBQH”. Ít ai biết rằng, trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946, khi mới 24 tuổi, ông đã được Nhân dân tín nhiệm bầu làm ĐBQH Khóa I.

Theo dấu cuộc đời ông, tôi không chỉ thấy một người đại biểu tận tụy, mà còn thấy sự tiếp nối bền bỉ của lý tưởng cách mạng. Ông không chỉ cống hiến trọn đời mình cho Quốc hội, mà còn âm thầm đào tạo, giáo dục thế hệ kế cận. Người con trai của ông – Y Ly Niê Kđăm, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy, ĐBQH Khóa XI – tiếp bước cha, tiếp tục mang tiếng nói của Tây Nguyên đến nghị trường. Với chúng tôi, đó không chỉ là câu chuyện gia đình, mà là biểu tượng sinh động của sự truyền lửa giữa các thế hệ đại biểu.

Không chỉ có Y Ngông, nhiều ĐBQH người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên như Sô Lây Tăng, Ksor Phước, Y Vêng… đều sinh ra từ làng, lớn lên bên rừng, được Đảng giáo dục, rèn luyện và trưởng thành. Dù đảm nhiệm những cương vị khác nhau, họ vẫn luôn đau đáu chuyện làng, chuyện dân. Khi rảnh, họ xuống buôn làng, nghe dân nói, hiểu dân nghĩ và kịp thời chuyển tải kiến nghị của cử tri đến các cấp, các ngành.

Trong quá trình làm tác phẩm, điều khiến tôi ấn tượng sâu sắc là tâm thế của những ĐBQH mà chúng tôi gặp. Có người trăn trở về việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, không phân biệt vùng miền, dân tộc. Có người nặng lòng với cuộc sống còn nhiều khó khăn của Nhân dân, mong muốn xây dựng những công trình lớn để Tây Nguyên phát triển bền vững. Ở họ, trách nhiệm đại biểu không chỉ dừng lại ở nghị trường, mà hiện diện trong từng suy nghĩ đời thường.

Với người dân Tây Nguyên, ĐBQH không phải là những gương mặt xa lạ. Họ là người thân quen của buôn làng, là người luôn lắng nghe, chia sẻ và đồng hành cùng Nhân dân. Từ một vùng đất đói nghèo, lạc hậu, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, cùng sự đóng góp của những “cánh chim đầu đàn” như Y Ngông, Nay Phin, Sô Lây Tăng, Ksor Phước…, Tây Nguyên đã thực sự đổi thay.

Khi loạt bài hoàn thành và được vinh danh tại Giải Diên Hồng, nhà báo Nguyễn Vĩnh Hoàng hiểu rằng giải thưởng không chỉ dành cho tác giả. Đó là sự ghi nhận đối với những thế hệ ĐBQH đã âm thầm cống hiến; là lời tri ân với Nhân dân Tây Nguyên – những người đã gửi gắm niềm tin của mình qua lá phiếu, qua từng câu chuyện được kể lại.

"Với tôi, hành trình làm tác phẩm này cũng là hành trình nhắc nhớ về trách nhiệm của người làm báo: ghi lại lịch sử bằng những câu chuyện người thật, việc thật; để thấy rằng Quốc hội không ở đâu xa, mà hiện hữu trong từng buôn làng, từng phận người nơi đại ngàn Tây Nguyên"- nhà báo Nguyễn Vĩnh Hoàng bày tỏ.

Thanh Bình