Ngồi buồn dỡ mắm nhau raMắm ông thì thúi, mắm bà không thơmTừ 'mắm' xuất hiện trong câu dao miền Nam, trước hết cho chúng ta biết ăn mắm đã là một sự khoái khẩu, ưng cái miệng. Ai cũng thích ăn mắm, dù người đó giàu nứt đố đổ vách hay nghèo mạt rẹp thì cũng khoái mắm, nhớ mắm, thèm mắm.
Nhà anh nóc trổ lên trời / Ông tổ bảy mươi đời thì chết đã lâu / Trong nhà cổng trước ngõ sau / Nhìn vào trong bếp, đầu rau ba hòn…
Đề thi môn Tiếng Anh lớp 10 Thành phố Hồ Chí Minh năm 2026 đánh giá năng lực ngôn ngữ không chỉ dựa trên việc ghi nhớ ngữ pháp và từ vựng, mà còn ở khả năng hiểu và vận dụng kiến thức trong các tình huống thực tế hằng ngày.
Đề thi môn Tiếng Anh lớp 10 TPHCM năm 2026 đánh giá năng lực ngôn ngữ không chỉ dựa trên việc ghi nhớ ngữ pháp và từ vựng, mà còn đánh giá được khả năng hiểu và vận dụng kiến thức vào ngữ cảnh phù hợp, đặc biệt trong các tình huống thực tế hằng ngày.
Trong chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa số trước, chúng tôi đã nói về hai từ ghép bị nhận lầm là từ láy, đó là dằn dỗi và vùng vằng. Trong chuyên mục này, chúng tôi tiếp tục phân tích kết cấu đẳng lập của hai từ 'sồ sề' và 'sống sít'. (Phần để trong ngoặc kép là nguyên văn của Từ điển từ láy tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Khoa học Xã hội, 2011; phần xuống dòng là trao đổi của chúng tôi):
Ngạn ngữ Việt Nam có câu 'Mẹ cú con tiên' (dị bản 'Mẹ cú con tiên, mẹ hiền con sục sạc').
Câu chuyện linh thú khoác cho đô thị một chất liệu huyền hoặc mang tính văn hóa dân gian khiến cho không gian văn hóa truyền thống Hà Nội có nhiều biến thể sinh động. Chúng cũng dự phần vào việc tạo ra một đường dẫn 'mềm' kết nối với quá khứ, như một loại tự điển giúp người hôm nay đọc được hồn người xưa.
Giáo lý Ngũ Uẩn mô tả con người là sự kết hợp của năm nhóm yếu tố vật chất và tâm lý luôn thay đổi: Sắc (cơ thể vật lý), Thọ (cảm giác), Tưởng (tri giác), Hành (ý chí, tâm sở), và Thức (nhận biết).
Trong truyện ngắn 'Vợ nhặt' của nhà văn Kim Lân có đoạn: 'Sáng hôm sau, mặt trời lên bằng con sào, Tràng mới trở dậy'.
Đò dọc phải tránh đò ngangNgụ cư phải tránh dân làng cho xa'Đò' là từ 'độ' tiếng Hán - Việt chuyển qua tiếng Việt, theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ. Khi ai đó bảo: 'Thành công rồi, việc này có trời độ', ta hiểu là do trời ủng hộ giúp đỡ, chứ không hẳn hiểu theo nghĩa độ/ đò là chở qua sông.
Sáng 22/10, Sở GD&ĐT TP.HCM công bố đề tham khảo ba môn Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh trong thi lớp 10 năm 2026.
Sở GD&ĐT TP.HCM vừa công bố cấu trúc và đề minh họa 3 môn Toán, Ngữ văn, tiếng Anh thi tuyển vào lớp 10 công lập năm học 2026 - 2027.
Theo nhận xét của học trò, GS.TSKH Nguyễn Quang Hồng không chỉ là một nhà khoa học ngôn ngữ uyên bác, mà còn là một nhà giáo tận tụy, bao dung.
GS-TSKH Nguyễn Quang Hồng để lại cho xã hội nhiều công trình đồ sộ và giá trị trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý văn hóa - ngôn ngữ.
Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Quang Hồng là nhà khoa học lỗi lạc. Ông là cây đại thụ của ngành Ngôn ngữ học, Hán - Nôm học Việt Nam đương đại. Ông được trao Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ năm 2017 cho công trình 'Khái luận Văn tự học chữ Nôm' và Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ năm 2022 cho công trình 'Tự điển chữ Nôm dẫn giải'.
GS-TSKH Nguyễn Quang Hồng, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngôn ngữ học và nghiên cứu Hán Nôm, đã qua đời.
GS.TSKH Nguyễn Quang Hồng, tác giả của 'Tự điển chữ Nôm dẫn giải', đã qua đời lúc 16 giờ 59 phút ngày 7-10, để lại niềm tiếc thương sâu sắc cho nhiều người.
Có nhiều câu tục ngữ truyền miệng từ bao đời, dần dần về sau, có thể do từ được sử dụng đã phai nghĩa theo năm tháng, người ta 'cập nhật' bằng cách thay từ khác cho dễ hiểu hơn, từ đó không những dẫn tới dị bản mà còn làm sai lệch ý nghĩa. Thí dụ, ông bà ta nói 'Ôm rơm nặng bụng/ rậm bụng' hay 'rặm bụng'? Từ nào chính xác? Muốn trả lời câu hỏi này, cách tốt nhất vẫn là khảo sát lấy từng từ trong câu tục ngữ này.
Kết quả của sự pha trộn này dễ dàng dẫn đến sự lẫn lộn giữa các môn phái của đạo Phật và đạo Lão, nhất là dưới con mắt của một người ngoại quốc không tinh thông ngôn ngữ và văn hóa cổ truyền bản địa.
Chiều chiều ra đứng ngõ sau / Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều (ca dao)
Một chương trình vui chơi tìm hiểu về tiếng Việt, yêu cầu xác định 'Ý chí hay ý trí' đúng chính tả. Người chơi trả lời 'Từ thứ nhất' (tức 'ý chí'), liền được người dẫn chương trình xác nhận là 'Chính xác'.
Sau khi đã phân tích cặn kẽ, giải thích rành mạch, chứng cứ rõ ràng nhưng người kia vẫn cãi chày cãi cối, vẫn không chịu nghe, đúng là thứ củ chuối, chán thế. Quá nản bởi tốn nước bọt tranh luận với đầu óc bã đậu, do đó người này trước khi ngưng lời bèn buông một câu: 'Thà nói chuyện với đầu gối còn hơn'. Đầu gối của ai? Nghe hỏi thế, chưa vội trả lời, ta hãy quay ngược về hàng trăm năm trước với tâm sự của chàng trai trong ca dao:Ðêm nằm ôm gối thở than/ Gối ơi là gối con bạn lan nó xa rồi
Một chương trình vui chơi tìm hiểu về tiếng Việt đưa ra câu hỏi: 'dè xẻn' hay 'dè sẻn'? Người trả lời 'Thứ nhất ạ', nhưng không được chấp nhận và đáp án chương trình đưa ra là 'dè sẻn'. Theo đây, 'dè xẻn' bị xem là sai chính tả.
Trong giao thiệp hằng ngày, thỉnh thoảng chúng ta vẫn nghe cụm từ: 'Đời tám hoánh', được hiểu là chỉ về sự việc/ sự vật gì đó xảy ra từ lâu lắm rồi, đã xưa lắc xưa lơ, đã xa rất xa… Chẳng hạn một người bảo: 'Cái bình này cổ lắm, người ta làm ra từ đời tám hoánh'. Cơn cớ gì 'từ đời tám hoánh' lại xuất hiện trong các trường hợp tương tự?
Chiều 22-8, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Hán nôm tổ chức Tọa đàm giới thiệu và tặng sách Tự điển chữ Nôm Tày của tác giả Tống Đại Hồng, hội viên Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Tuyên Quang, hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, hội viên Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam.
Trong bài trước, chúng tôi đã phân tích nghĩa đẳng lập của các yếu tố trong hai từ 'rạng rỡ' và 'rực rỡ'. Trong bài này chúng tôi sẽ phân tích nghĩa đẳng lập của sáng suốt và sâu sắc. (Phần để trong ngoặc kép sau số mục là nguyên văn của Từ điển từ láy tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên; phần xuống dòng là trao đổi của chúng tôi):
Trong cuốn 'Tiếng nói Nam Kỳ cũ địa danh, nhơn danh, thổ ngữ', học giả Vương Hồng Sển đã cung cấp rất nhiều thông tin và tư liệu hữu ích về những địa danh ở miền Nam xưa.
Chương trình Vua Tiếng Việt đưa ra câu hỏi: 'Có bao nhiêu lỗi sai chính tả trong câu: 'Cái nút vừa sổ ra, thì loeng xoeng, cả món tiền rơi tiệt cả xuống ghạch'?
Tục ngữ Việt Nam có câu: 'Được làm vua, thua làm giặc'. Vì sao được mà không phải là thắng: 'Thắng làm vua, thua làm giặc'?
Trong một bài viết trên mạng xã hội, tác giả nọ viết 'Mưa sầm sầm. Lá bắt đầu giạt vào sân...'. Câu này mô tả cơn mưa lớn đổ xuống đường phố, nước nhanh chóng dềnh lên, khiến lá khô trôi giạt vào sân nhà.
Vua Tiếng Việt (25/4/2025) yêu cầu 'Hãy viết lại cho đúng từ sau: nuốt trửng'. Người chơi viết lại thành 'nuốt chửng', thì được người dẫn chương trình xác nhận là đúng, và đáp án hiện trên màn hình hai chữ 'nuốt chửng'.
Trong chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa số trước, chúng tôi đã đề cập đến một số từ láy gốc Hán: phân trần, phấn chấn, phiền phức. Trong bài này, chúng tôi tiếp tục phân tích nghĩa của các yếu tố trong các từ láy: thập thò, thè lè, thò lò, thòi lòi. (Phần để trong ngoặc kép sau số mục là nguyên văn của Từ điển từ láy tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên; phần xuống dòng là phân tích và trao đổi của chúng tôi):
Chiều nay (6-6), thí sinh tại TP HCM chính thức bước vào môn thi thứ 2 kỳ thi tuyển sinh lớp 10 với môn thi ngoại ngữ, thời gian làm bài 90 phút
Số thí sinh dự thi vào lớp 10 giảm trong khi đó tỉ lệ trúng tuyển tăng hơn năm ngoái, dự báo một kỳ thi dễ thở dành cho thí sinh tuổi dần.
Trong tiếng Việt, chữ oan đã được Việt hóa và thông dụng đến mức tưởng chừng như đây là một từ 'thuần Việt'. Mặt khác, oan không chỉ độc lập trong hành chức, mà còn có khả năng tạo từ rất phong phú...
Thật lạ, có câu thơ quen thuộc của cụ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm nhưng mỗi nơi ghi mỗi phách, có thể 'kiểm chứng' từ Google:
Một chương trình tìm hiểu về tiếng Việt trên truyền hình yêu cầu người chơi hoàn thành ngữ liệu 'Ngó lên nuộc lạt... ... / Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu'.
Cơn bão nghiêng đêmCây gãy cành bay láTa nắm tay emCùng nhau qua đường cho khỏi ngã
Trong chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa số trước, chúng tôi đã nêu ra 2 từ ghép bị Từ điển từ láy tiếng Việt nhận lầm là từ láy: bộp chộp, bủn rủn. Trong bài này, chúng tôi sẽ phân tích nghĩa của các yếu tố trong một số từ láy: hô hoán, hốc hác, hộc tốc, hôi hám (phần để trong ngoặc kép sau số mục là nguyên văn của Từ điển từ láy tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên; phần xuống dòng là trao đổi của chúng tôi):
Trong một chương trình trò chơi tìm hiểu về tiếng Việt trên truyền hình, ban giám khảo yêu cầu xác định trong hai từ 'han rỉ' và 'han gỉ' thì từ nào là đúng chính tả. Người chơi đưa ra câu trả lời là 'han rỉ', nhưng không được chương trình chấp nhận. Như vậy, theo ban giám khảo thì phải viết là 'han gỉ' mới đúng chính tả.
Sau đợt đấu tranh chống độc diễn 03/10/1971, nhiều nhân tố mới xuất hiện được xây dựng thành cốt cán, thành cảm tình cách mạng và thành cơ sở mật trong nội thành chuẩn bị cho những trận chiến đấu tiếp theo.
Vừa rồi, trong chương trình 'Vua tiếng Việt', có đưa ra câu thơ của nhà thơ Bàng Bá Lân:Em se muôn sợi tơ tìnhDệt làm chiếc áo dâng mình, mình ơi!