Vùng đất đầu sóng một thời, giờ đây lặng lẽ nép mình giữa đồng bằng bồi tụ phù sa, nhưng trong lòng đất, trong ký ức người dân xã Yên Lâm (huyện Yên Mô, Ninh Bình), cửa biển Thần Phù vẫn là một biểu tượng thiêng liêng, nơi hội tụ của lịch sử, văn hóa và khát vọng vươn lên.
Từ thuở hồng hoang, đại ngàn Tây Nguyên đã là cái nôi nuôi dưỡng những bản sử thi huyền thoại, khắc ghi dấu ấn lịch sử độc đáo, hun đúc nên một nền văn hóa đa dạng, rực rỡ, nhuốm màu huyền thoại.
Chỉ tính riêng trên đất xã Nga Thiện (Nga Sơn), nếu làng Ngũ Kiên được nhắc đến với những nhân vật nổi tiếng như nữ tướng Lê Thị Hoa, đại tướng Trịnh Minh - người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ nhất (năm 1258); thì làng Tri Thiện lại nổi tiếng với những câu chuyện thần tiên xung quanh chàng Từ Thức và chữ Phật khi đặt chân đến động và chùa Bạch Á.
Ví dòng sông như một thiếu nữ là cách mà tác giả dành để kết bài viết này. Nếu như Ayun Pa nơi thượng nguồn vận chiếc váy thổ cẩm, lung linh múc nước sông, thì sông Ba nơi hạ nguồn lại khoác chiếc áo dài tha thướt, ngắm dòng sông...
Trong bài viết nhỏ này, tôi muốn đề cập tiến trình hội nhập phía Đông Tây Nguyên vào lãnh thổ Việt Nam.