Đã nửa thế kỷ trôi qua, nhưng mỗi dịp kỷ niệm chiến thắng 30/4, cựu chiến binh Phạm Văn Lãi (1952), người con quê lúa Thái Bình, nguyên là cán bộ Ban Chính trị, Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, lại bồi hồi nhớ về thời khắc lịch sử là người đầu tiên cắm lá cờ giải phóng trên tháp nước Trại Davis - trái tim giữa lòng địch.
Đã 50 năm trôi qua, nhưng cứ đến dịp kỷ niệm chiến thắng 30-4-1975, cựu chiến binh Phạm Văn Lãi (sinh năm 1952) hiện trú tại xã Tự Tân, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, nguyên là cán bộ Ban Chính trị, Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam trong phái đoàn 4 bên giám sát việc thực thi Hiệp định Paris lại bồi hồi nhớ về thời khắc cắm lá cờ giải phóng trên tháp nước của Trại Davis.
Cuối tháng 1/1973, sau khi Hiệp định Paris được ký kết, phái đoàn quân sự bốn bên (gồm các đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Mỹ, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Việt Nam Cộng hòa) đã tập trung tại Trại Davis để kiểm soát việc thực thi các điều khoản đã ký trong Hiệp định.
Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975/30-4-2025) và kết thúc thắng lợi nhiệm vụ ngoại giao quân sự thi hành Hiệp định Paris, ngày 19-4, Ban Liên lạc Cựu chiến binh Ban Liên hợp quân sự – Trại Davis đã tổ chức gặp mặt truyền thống năm 2025 tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, Hà Nội.
Sau 50 năm Ngày đất nước được giải phóng, những người lính can trường năm xưa ở Thái Bình có dịp gặp lại nhau, cùng nhớ lại những ngày, tháng sống, chiến đấu nhiều khó khăn, gian khổ nhưng đầy tự hào.
Mùa xuân năm 1975, giữa lòng địch, Cựu chiến binh Phạm Văn Lãi đã cùng đồng đội cắm lá cờ Giải phóng lên đỉnh tháp nước ở Trại Davis. Ký ức về mùa Xuân ấy với ông không chỉ có âm thanh chiến thắng, mà còn màu sắc của niềm tin và khát vọng tự do.
Trong điều kiện bị cô lập, thiếu nhiều phương tiện, hệ thống thu phát tin của Thông tấn xã Việt Nam tại ban Liên hợp quân sự đã hoạt động liên tục 483 ngày đêm cho tới ngày thống nhất đất nước.
'Là người nước ngoài, tôi chưa từng nghĩ rằng để Hiệp định Paris được thực thi lại khó khăn, vất vả đến như thế. Tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng một Hiệp định đã được các bên đồng ý đặt bút ký kết, như vậy là xong, mọi thứ sẽ diễn ra đúng như những điều khoản quy định của Hiệp định và chiến tranh sẽ kết thúc. Nhưng không, đó là một quá trình đấu tranh bền bỉ của các bạn, để rồi hơn hai năm sau, ngày 30/4/1975, Việt Nam mới thực sự có hòa bình, đất nước Việt Nam mới hoàn toàn thống nhất'.
'Nếu như Hội nghị Paris về Việt Nam là một thắng lợi của cuộc đấu tranh ngoại giao kéo dài, đầy khó khăn và phức tạp, thì cuộc đấu tranh buộc đối phương phải tuân thủ các điều khoản của Hiệp định Paris là cuộc đấu trí, đấu lý hết sức cam go và quyết liệt'.
Câu chuyện về quá trình đấu trí, đấu lý để thực thi Hiệp định Paris đã góp phần hun đúc niềm tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc cho thế hệ trẻ Việt Nam.
Hiệp định Paris về kết thúc chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam là một bước tiến dài để chúng ta giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào mùa Xuân 1975. Vì vậy, vấn đề bảo đảm thi hành Hiệp định đặt ra yêu cầu rất cao, nhằm giám sát sự rút quân của Mỹ cũng như việc trao trả nhân viên quân sự và dân sự giữa các bên liên quan.
Câu chuyện về quá trình đấu trí, đấu lý để thực thi Hiệp định Paris đã góp phần hun đúc niềm tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc cho thế hệ trẻ Việt Nam.