Số lượng đi kèm chất lượng

Dù vậy, cũng phải thẳng thắn rằng, những năm qua, xuất khẩu lao động mới chỉ tập trung giải quyết việc làm cho lao động nghèo, chưa quan tâm tới nhóm có khả năng học tập, tiếp nhận tay nghề, công nghệ, tư duy quản lý của nước ngoài như sinh viên, học viên trường nghề.

Minh chứng rõ nét cho nhận định này là mới chỉ có hơn 12 triệu người trong tổng số khoảng 56 triệu người trong độ tuổi lao động đã qua đào tạo nghề từ trình độ sơ cấp nghề trở lên - tương đương hơn 22%. Cũng từ điểm yếu này đã dẫn đến "hệ lụy" là dù mỗi năm có tới hơn 100.000 người đi làm việc tại 40 quốc gia thuộc hơn 30 lĩnh vực, ngành nghề, mỗi năm gửi về hơn 3 tỷ USD nhưng vẫn có tới 90% người đi làm việc ngoài nước thuộc nhóm tay nghề thấp, hạn chế về chuyên môn, ngoại ngữ; tỷ lệ lao động kỹ thuật bậc cao, chuyên gia vỏn vẹn khoảng 10%. Bên cạnh đó, có khoảng 80% lao động mang tâm lý kiếm tiền chứ không có kế hoạch tiếp thu, nâng cao kỹ năng, kinh nghiệm để phát triển nghề nghiệp trong tương lai...

Bởi vậy, trước mắt để có thể thực hiện mục tiêu đưa 90.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài trong năm nay và xa hơn nữa là của cả giai đoạn sau đem lại hiệu quả bền vững hơn, còn rất nhiều việc phải giải quyết. Cụ thể, cần tính toán tăng tỷ lệ lao động chất lượng cao trong cơ cấu xuất khẩu; có cơ chế để thu hút sinh viên đại học, cao đẳng tham gia chương trình, ngành nghề cần loại hình lao động này.

Bên cạnh đó, cần phải giải quyết vấn đề gây bức xúc hiện nay là tình trạng lừa đảo của các công ty môi giới xâm hại đến hình ảnh của lao động Việt Nam ở nước ngoài. Đặc biệt, phải giải quyết vấn đề cốt lõi là có nhiều công ty, nghiệp đoàn e ngại dùng lao động Việt Nam bởi không đủ trình độ, kỹ năng, ý thức chấp hành pháp luật của nước sở tại.

Như phân tích của Phó Chánh Văn phòng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Phạm Anh Thắng thì trình độ lao động thấp tất yếu dẫn đến giá trị sức lao động của lao động Việt Nam thấp, hạn chế về tiền lương và thu nhập khi làm việc ở nước ngoài dù ở chừng mực nào đó, điều này phù hợp với thực tiễn là hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Bởi vậy, chắc chắn rằng, không thể mãi sử dụng lao động phổ thông, không có tay nghề, ngoại ngữ mà phải nhanh chóng chuyển sang việc đưa người lao động đã qua đào tạo, có trình độ chuyên môn, tay nghề phù hợp và được đào tạo ngoại ngữ bài bản đi làm việc ở nước ngoài. Số lượng phải đi kèm chất lượng, để một mặt vừa tăng giá trị sức lao động thông qua tiền lương, thu nhập với điều kiện làm việc tốt, đồng thời cũng là yêu cầu cấp thiết, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh cả về nguồn lao động, điều kiện làm việc trong nước và thị trường lao động ngoài nước đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ hơn.

Ninh Hà