Siết quản lý livestream bán hàng và định danh người bán trên nền tảng số

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Media Quốc hội.

Ngày 10/12, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã biểu quyết nhất trí thông qua Luật Thương mại điện tử. Luật gồm 7 chương, 41 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.

Trước khi bấm nút biểu quyết, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật. Luật Thương mại điện tử được thông qua với kỳ vọng tạo hành lang pháp lý chặt chẽ, hiện đại và phù hợp thực tiễn, góp phần đưa thương mại điện tử Việt Nam phát triển mạnh mẽ, minh bạch và bền vững hơn trong bối cảnh chuyển đổi số sâu rộng.

Luật Thương mại điện tử quy định rõ, cấm thực hiện các hành vi lừa đảo, lừa dối trên nền tảng thương mại điện tử; kinh doanh hoặc tạo điều kiện cho người khác kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử các dịch vụ trái phép, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng hóa nhập lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng hóa quá hạn sử dụng, hàng hóa vi phạm quy định của pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Liên quan đến các nội dung công khai về điều kiện hoạt động, điều kiện giao dịch trên nền tảng thương mại điện tử, Luật quy định rõ phải công khai thông tin về chủ quản nền tảng thương mại điện tử; chính sách bảo mật; quyền và nghĩa vụ của các bên; phương thức tiếp nhận và giải quyết phản ánh, yêu cầu, khiếu nại.

Nội dung công khai trên nền tảng thương mại điện tử phải được thể hiện tại vị trí dễ thấy trên nền tảng, bằng ngôn ngữ tiếng Việt, dễ hiểu, không gây nhầm lẫn, không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội bảo đảm bình đẳng giữa các bên, tuân thủ quy định của pháp luật về dân sự, thương mại, quảng cáo, cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và pháp luật khác có liên quan.

Về các quy định liên quan đến việc livestream bán hàng, tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo đã quy định rõ trách nhiệm của từng chủ thể tham gia trong quá trình livestream bán hàng bao gồm người bán, người livestream và chủ quản nền tảng nhằm tăng cường minh bạch thông tin, nâng cao trách nhiệm pháp lý của các bên và tạo cơ sở cho công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

Đối với mạng xã hội của hoạt động thương mại điện tử, dự thảo luật đã xác định đây là loại hình nền tảng riêng độc lập, được thiết kế hệ thống nghĩa vụ phù hợp với tính chất hoạt động.

Quy định không áp dụng máy móc các quy định như đối với nền tảng thương mại điện tử trung gian nhưng vẫn bảo đảm không tạo ra khoảng trống trách nhiệm đặc biệt là trong quản lý nội dung kinh doanh, phối hợp xử lý vi phạm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về quy định định danh người bán trên sàn, dự thảo luật đã xây dựng quy định này trên cơ sở khai thác hệ thống định danh và xác thực điện tử quốc gia VNID nhằm góp phần làm sạch thị trường thương mại điện tử, hạn chế hàng giả, hàng xâm phạm quyền xử trí tuệ thông qua khả năng truy vết người bán.

Đồng thời, quy định này hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý thuế chống thất thu ngân sách nhà nước. Khi xây dựng quy định này, Chính phủ quán triệt nguyên tắc ứng dụng tối đa hạ tầng số và dữ liệu sẵn có của nhà nước, không phát sinh thêm thủ tục hành chính không cần thiết đối với người dân và doanh nghiệp nhưng vẫn bảo đảm công cụ quản lý hữu hiệu cho cơ quan quản lý Nhà nước.

Về trách nhiệm chủ quản nền tảng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã chỉnh lý theo hướng không bắt buộc nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp từ nước ngoài phải thành lập pháp nhân tại Việt Nam.

Tuy nhiên, dự thảo luật vẫn yêu cầu chỉ định ủy quyền cho một pháp nhân tại Việt Nam để thực hiện các nghĩa vụ liên quan, bảo đảm phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng trong nước.

Kiều Chinh