Sản phẩm nước mắm chay từ hành tím độc đáo của sinh viên

Nâng giá trị, thêm đầu ra cho nông sản

Sơn Trần Minh Mẫn (quê Vĩnh Long) đang học năm 3, ngành Công nghệ Thông tin (Trường Đại học Trà Vinh), cũng kiêm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Khởi nghiệp của trường. Nhiều năm chứng kiến cảnh nông dân được mùa hành tím lại rớt giá, bán không được, Mẫn cùng 3 sinh viên khác bắt tay nghiên cứu, tìm cách sản xuất sản xuất ra loại sản phẩm mới từ củ hành tím. Từ đó, Dự án CUHATI (viết tắt của Củ hành tím) ra đời.

Sau nhiều trăn trở, thử nghiệm, nhóm sinh viên đã ra ý tưởng và giải pháp sản xuất nước mắm chay từ củ hành tím. Dự án của nhóm đã cho ra đời một sản phẩm gia vị độc đáo, vừa góp phần giải quyết bài toán đầu ra cho nông sản đầy hứa hẹn. Nước mắm chay từ củ hành tím được lên men hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng hóa chất, phục vụ người ăn chay và những người quan tâm đến sản phẩm tự nhiên tốt cho sức khỏe.

Bạn Sơn Trần Minh Mẫn cùng các thành viên trong nhóm nghiên cứu sản xuất nước mắm từ hành tím.

Mẫn chia sẻ, nước mắm chay CUHATI được các bạn áp dụng quy trình sản xuất gần tương đồng công thức làm nước mắm truyền thống, chỉ khác cá được thay bằng hành tím và một số sản phẩm nông nghiệp khác. “Củ hành tím trộn muối theo tỉ lệ 3:1 giống như nước mắm truyền thống. Trong đó, ngoài thành phần chính là hành tím, còn có thêm đậu nành để tăng độ đạm và khóm (dứa) để tạo vị ngọt tự nhiên. Muối được dùng để tạo vị mặn. Hỗn hợp này được ủ trượt trong khoảng 6 tháng. Sau khi lên men, nước mắm được nấu lại để tiệt trùng trước khi lọc và đóng chai", Mẫn tiết lộ.

Ngay cả phần bã sau khi chiết xuất cũng được tận dụng để ủ làm phân bón, thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu rác thải. Để tạo ra được sản phẩm nước mắm chay hoàn chỉnh, Mẫn cùng nhóm mất gần 1 năm rưỡi nghiên cứu, với không ít lần thất bại. Tuy nhiên, chàng sinh viên năm 3 không nản chí, vẫn tìm tòi tài liệu nghiên cứu để tạo ra công thức chuẩn. Hiện, sản phẩm nước mắm chay của Mẫn được Trung tâm phân tích - kiểm nghiệm xác nhận đảm bảo an toàn chất lượng.

Nói về lý do làm ra sản phẩm này, Minh Mẫn bày tỏ: "Em muốn giúp hành tím của nông dân quê mình trồng ra nâng cao giá trị, dần bớt cảnh được mùa rớt giá, không còn phải giải cứu hành. Em sẽ còn nghiên cứu các sản phẩm khác từ hành tím, không chỉ sản xuất riêng nước mắm chay”.

Trăn trở từ những mùa hành rớt giá

ĐBSCL là vựa nông sản lớn của cả nước, tuy nhiên vẫn luôn đối mặt với điệp khúc ‘được mùa, mất giá’. Củ hành tím, một đặc sản của vùng cũng không ngoại lệ. Đối với củ hành tím, cả nước có 3 địa phương trồng nhiều nhất là Sóc Trăng cũ, Trà Vinh cũ và tỉnh Ninh Thuận cũ.

Theo Cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật (Bộ TN&MT), mỗi năm chỉ riêng Vĩnh Châu (Sóc Trăng cũ) đã sản xuất hơn 100.000 tấn hành tím. Tuy nhiên, vào mùa thu hoạch, nguồn cung lớn, có thời điểm khiến cả nghìn tấn hành bị tồn đọng, có thời điểm giá rớt chỉ còn trên dưới 10.000 đồng/kg. Trước thực tế đó, Mẫn tận dụng nông sản này để sản xuất nước mắm chay, vừa nâng cao giá trị vừa hỗ trợ đầu ra cho nông dân và góp phần giảm rác thải thực phẩm.

ThS. Nguyễn Văn Vũ An, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp (Trường Đại học Trà Vinh) chia sẻ: “Tới mùa, một ký củ hành tím có khi chỉ 5.000 đồng. Tính riêng công bó, thu hoạch đã hơn giá bán, vì thế nông dân rất khổ”. Chính thực tế này đã thôi thúc nhà trường đưa ra những ‘đặt hàng’ khởi nghiệp tập trung vào các nông sản địa phương như dừa và hành tím.

Nông dân thu hoạch hành tím tại Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng cũ.

Đánh giá về dự án của Mẫn và nhóm, Ths. Nguyễn Văn Vũ An cho rằng, CUHATI có tiềm năng phát triển rất tốt, đặc biệt khi sản phẩm mang đậm yếu tố vùng miền và có thể trở thành sản phẩm OCOP trong tương lai. Tuy nhiên, sự đồng nhất chất lượng và công nghệ còn hạn chế. Do đó rất cần nhà đầu tư tham gia vào để hỗ trợ về vốn, công nghệ và mạng lưới phân phối để đi xa hơn.

Bản thân Mẫn và các thành viên trong nhóm cũng không chỉ dừng lại ở nước mắm. Dự án này đã nghiên cứu khoảng 5 - 6 sản phẩm chế biến sâu khác liên quan đến hành tím như siro ho, dầu gội, xà phòng và cả mặt nạ dưỡng da từ củ hành tím.

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh nhận định, thành công của CUHATI cùng với 4 dự án khởi nghiệp khác của sinh viên và nhà khởi nghiệp trẻ đã gọi vốn thành công từ các nhà đầu tư trực tiếp. Đây cũng là lần đầu tiên một Vườn ươm doanh nghiệp trực thuộc một trường đại học ở ĐBSCL đạt được kết quả khá ấn tượng. Điều này cho thấy các chương trình đổi mới, sáng tạo và hỗ trợ khởi nghiệp tại Nhà trường tạo được niềm tin và ngày càng đi vào chiều sâu, hướng đến mục tiêu thành lập doanh nghiệp và phát triển bền vững.

P.V