Quy định về kiểm lâm và lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng: Cần sửa đổi để phù hợp với thực tiễn

Lực lượng kiểm lâm Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai ứng dụng công nghệ phục vụ công tác bảo vệ rừng tại vùng giáp ranh với tỉnh Bình Phước. Ảnh: A.Nhơn

Do vậy, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã ban hành văn bản về việc đề nghị góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 01.

Áp lực khi chuyển kiểm lâm sang chuyên trách bảo vệ rừng

Giám đốc Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai (viết tắt là Khu Bảo tồn) Nguyễn Hoàng Hảo cho biết, Khu Bảo tồn được thành lập năm 2004 với nhiệm vụ quản lý trên 100 ngàn hécta, trong đó có hơn 68 ngàn hécta rừng, đất lâm nghiệp và hơn 32 ngàn hécta mặt nước hồ Trị An. Đến năm 2006, Hạt Kiểm lâm Khu Bảo tồn được thành lập và đưa vào hoạt động ổn định cho đến nay nhằm thực hiện nhiệm vụ thực thi pháp luật về quản lý bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng, bảo tồn đa dạng sinh học…

Theo Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai, việc chuyển từ kiểm lâm sang lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng (theo Nghị định 01) đã tác động rất lớn đến tâm lý của nhiều viên chức kiểm lâm. Từ năm 2019 đến nay, đơn vị đã có 97 viên chức kiểm lâm, 5 viên chức chuyên trách bảo vệ rừng xin nghỉ việc và tinh giản biên chế, gây thiếu hụt lực lượng bảo vệ rừng tại gốc.

Với nhiệm vụ bảo vệ rừng tại gốc, Hạt Kiểm lâm Khu Bảo tồn thường xuyên triển khai lực lượng tuần tra, chốt trực tại rừng 24/24h. Nhiều khu vực địa bàn thuộc vùng sâu vùng xa, không có điện lưới, sóng điện thoại, điều kiện sinh hoạt, đi lại gặp nhiều khó khăn, môi trường rừng ẩm thấp, độc hại gây nhiều bệnh tật. Hơn nữa, việc tổ chức tuần tra, canh phục ban đêm tại các điểm nóng thường phải trực tiếp đối mặt với các đối tượng vi phạm rất nguy hiểm, manh động, có sử dụng vũ khí tấn công, xâm hại đến sức khỏe, đe dọa tới tính mạng của kiểm lâm. Với quyết tâm giữ được rừng, lực lượng kiểm lâm Khu Bảo tồn vẫn nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Tuy nhiên, việc lực lượng kiểm lâm KBT chuyển thành lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng (theo Nghị định 01) sẽ gặp nhiều bất cập như: lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng không được sử dụng vũ khí quân dụng và chỉ còn được sử dụng các loại công cụ hỗ trợ thô sơ. Điều này sẽ khiến đơn vị gặp nhiều khó khăn trong công tác đấu tranh, ngăn chặn, trấn áp vi phạm, đặc biệt là các đối tượng vi phạm có sử dụng súng, vũ khí.

Hơn nữa, công tác bảo vệ rừng tại gốc không hiệu quả do thẩm quyền thi hành pháp luật không còn. Lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng không được hưởng chế độ phụ cấp thâm niên nghề, ưu đãi nghề, thu nhập sụt giảm… Thực tế đã có nhiều kiểm lâm viên nộp đơn xin nghỉ việc hoặc chuyển công tác khác, ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ rừng.

Cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp thực tiễn

Theo ông Nguyễn Hoàng Hảo, Chỉ thị số 13-CT/TW ngày 12-1-2017 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng nêu rõ: “Kiện toàn, củng cố tổ chức, bộ máy quản lý nhà nước, làm rõ chức năng, nhiệm vụ của các ngành, các cấp từ Trung ương tới cơ sở về lâm nghiệp; xây dựng lực lượng kiểm lâm đủ mạnh để thực thi hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng...”. Ngoài ra, Kết luận số 61-KL/TW ngày
17-8-2023 của Ban Bí thư đã chỉ đạo: “Tiếp tục sắp xếp tổ chức, bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lâm nghiệp, nhất là lực lượng được giao nhiệm vụ trực tiếp, các địa phương có diện tích rừng lớn đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ”.

Khi xây dựng Luật Lâm nghiệp năm 2017 thì tinh thần của luật cho phép thành lập lực lượng kiểm lâm rừng đặc dụng là thực hiện nhiệm vụ giữ rừng tại gốc, trên cơ sở chính quy, tinh nhuệ, hạn chế các vụ vi phạm liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp mà hậu quả khó khắc phục. Tuy nhiên, Nghị định 01 lại hướng dẫn chi tiết là tổ chức lại lực lượng kiểm lâm rừng đặc dụng tại các Vườn quốc gia và Khu Bảo tồn (lực lượng trực tiếp chiến đấu giữ rừng) thành lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách là chưa phù hợp với với Chỉ thị số 13-CT/TW và Luật Lâm nghiệp năm 2017. Điều này sẽ khiến cho đơn vị không đủ chức năng, thẩm quyền, sức mạnh giữ rừng tại gốc.

Chính vì những lẽ trên, hiện Khu Bảo tồn đã có các ý kiến góp ý một số nội dung bám sát thực tiễn để cho Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 01 được hoàn thiện hơn.

Cụ thể, đề nghị sửa đổi Nghị định 01 theo hướng là các vườn quốc gia, khu bảo tồn đủ điều kiện thì được thành lập hạt kiểm lâm trực thuộc. Có như vậy, các vườn quốc gia và khu bảo tồn trên cả nước tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò, vị trí quan trọng của lực lượng kiểm lâm đang trực tiếp thực hiện nhiệm vụ bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng, bảo tồn đa dạng sinh học như hiện nay; thống nhất tinh gọn và ổn định về tổ chức, tránh chồng chéo, gắn kết trách nhiệm, quyền lợi, ổn định tâm lý, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng tại gốc.

Lực lượng kiểm lâm Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai tham gia diễn tập phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô 2023-2024.

Khu Bảo tồn đề nghị bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của viên chức kiểm lâm là được xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp theo quy định của pháp luật về xử lý hành chính, xử lý hình sự (tại khoản 2, Điều 7 của dự thảo Nghị định 01); cần bổ sung mới thêm khoản 4 vào Điều 11 của Nghị định 01 để quy định về cơ cấu tổ chức cụ thể của hạt kiểm lâm trong các vườn quốc gia và khu bảo tồn, gồm: hạt trưởng, phó hạt trưởng, các bộ phận chuyên môn…

Ngoài ra, Khu Bảo tồn đề nghị dự thảo nghị định cần bổ sung mới thêm khoản 5 vào Điều 11 của Nghị định 01 là đối với các vườn quốc gia và khu bảo tồn có đủ điều kiện thành lập hạt kiểm lâm thì được quản lý cả công chức kiểm lâm và viên chức kiểm lâm; quy định cụ thể định biên chế công chức, viên chức kiểm lâm của hạt kiểm lâm thuộc các vườn quốc gia và khu bảo tồn theo diện tích quản lý; đề nghị sửa đổi bổ sung về phù hiệu, cấp hiệu của lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng cụ thể và phân định được các chức danh lãnh đạo của lực lượng này trong phụ lục II của Nghị định 01...

An Nhơn