Quay trở lại cảnh nghèo

Đó là số người mất việc gia tăng, số người tìm được việc làm, trở lại thị trường lao động chiếm tỉ lệ thấp, cung - cầu lao động có sự bất cập; chất lượng lao động không cao, không đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp (DN), chất lượng đào tạo của các trung tâm dạy nghề không ổn định, thiếu kết nối chặt chẽ giữa trường nghề với DN; những điều kiện để dạy nghề cho người lao động (NLĐ) bị mất việc là khắt khe và không khả thi, NLĐ không mặn mà với việc học nghề ở các trung tâm này... Từ đó, tiếp tục vòng luẩn quẩn cung - cầu trên thị trường lao động.

Nhiều NLĐ khi mất việc đã có sự lựa chọn giống nhau là rút BHXH một lần, số tiền đó chỉ đủ trang trải trong ngắn hạn cho nhu cầu cuộc sống khi không có việc làm. Tất nhiên, NLĐ cũng tìm cách trở lại thị trường lao động, đa số muốn vào làm việc lâu dài tại DN, nhưng thực tế cho thấy con số NLĐ quay lại thị trường lao động khi tuổi đã hơn 40, chỉ thuần túy làm thạo một công đoạn trên dây chuyền sản xuất - là không nhiều, hầu hết NLĐ trong độ tuổi này đều khó tìm việc lâu dài ở DN mà chỉ có thể làm việc thời vụ, tạm bợ ở các cơ sở nhỏ, các DN trong ngành dịch vụ.

Không còn khoản BHXH để dưỡng già, thu nhập bấp bênh, việc NLĐ quay trở lại cảnh khó nghèo là điều dễ nhìn thấy được. Đó cũng là một tương lai đáng lo, không có nguồn bảo đảm tuổi già với hàng trăm ngàn NLĐ bị mất việc, rút BHXH một lần từ sau đại dịch COVID-19 đến nay.

Những năm gần đây, dù đã được khuyến cáo rất nhiều trên các phương tiện truyền thông, song số người rút BHXH một lần không giảm. Bình quân mỗi NLĐ thôi việc, mất việc rút BHXH một lần 42 triệu đồng, khoản tiền không thể trang trải nhu cầu cuộc sống trong thời gian dài.

Theo tính toán, mỗi năm NLĐ tham gia BHXH đóng vào quỹ lương hưu và tử tuất số tiền bằng 2,64 tháng lương, nhưng nhận trợ cấp một lần chỉ là 1,5 tháng lương (với người tham gia BHXH trước năm 2014) và 2 tháng lương (với người tham gia BHXH từ 2014 trở đi); khoản nhận được BHXH một lần, dù mức nào, cũng thấp hơn khoản NLĐ đóng vào quỹ BHXH.

Do những thúc ép từ nhu cầu cuộc sống, NLĐ không có sự lựa chọn nào khác mới nhận BHXH một lần. Nhưng tại sao không tìm những giải pháp khả thi hơn, nhân văn hơn, khoa học hơn để giữ NLĐ ở lại với tấm lưới an sinh BHXH, không để cho NLĐ trở lại rơi vào cảnh khó nghèo, không có việc làm thường xuyên, ổn định?

Trước hết phải sửa đổi Luật BHXH theo tinh thần Nghị quyết 28 của Ban Chấp hành trung ương về cải cách chính sách BHXH với các quy định tiến bộ, khả thi, tăng tính hấp dẫn qua các quyền lợi thấy được cũng như bảo đảm tính ưu việt của BHXH.

Đồng thời, các quy định về việc làm trong Luật Việc làm cũng phải điều chỉnh phù hợp với xu thế phát triển của xã hội và các luật liên quan để NLĐ có thêm điều kiện, cơ hội tìm kiếm việc làm, trở lại thị trường lao động và được bảo đảm các quyền lợi căn cơ hơn về BHXH, không phải thiệt thòi như bài toán đã dẫn ở trên.

NGUYỄN HOÀNG