Phát triển chuỗi cung ứng Halal: Động lực mới cho ngành sữa Việt

Thị trường Halal - cơ hội vàng cho ngành sữa Việt

Thị trường thực phẩm Halal đang tăng trưởng mạnh trên toàn cầu, với giá trị ước tính có thể đạt gần 6.000 tỷ USD vào năm 2033. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, đây được xem là cơ hội lớn để ngành sữa Việt Nam mở rộng thị trường, nâng cao giá trị gia tăng và xây dựng vị thế mới trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Ông Nguyễn Tuấn Minh, Phòng Dự báo thị trường (Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương), nhận định, Việt Nam đang có nhiều lợi thế về sản xuất nông nghiệp, cùng năng lực chế biến ngày càng được cải thiện. Song, những lợi thế này sẽ khó phát huy nếu chuỗi logistics không đáp ứng được yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường Halal, đặc biệt là về bảo quản, phân tách và vận chuyển sản phẩm.

Thị trường Halal mở ra cơ hội lớn để ngành sữa Việt Nam mở rộng thị trường

Hiện hệ thống kho lạnh mới chỉ đáp ứng được khoảng 30 - 35% nhu cầu, phân bố chủ yếu ở phía Nam, trong khi chuỗi cung ứng trải dài cả nước. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ - lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong ngành gặp khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ chuỗi lạnh đạt chuẩn, dẫn đến nguy cơ sản phẩm không đảm bảo tiêu chí Halal về vệ sinh, bảo quản và phòng ngừa nhiễm chéo.

Đáng chú ý, chuỗi cung ứng sữa hiện nay vẫn còn phân mảnh, phụ thuộc nhiều vào các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ - chiếm đến 95% tổng đàn bò sữa. Điều này khiến việc kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào và truy xuất nguồn gốc trở nên khó khăn, trong khi đây lại là các yếu tố bắt buộc trong chuỗi Halal

Thông tin thêm về những rào cản lớn hiện nay, theo ThS. Nguyễn Thảo Ngọc, Phòng Dự báo thị trường (Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương) cho biết, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức đầy đủ về Halal. Phần lớn mới tiếp cận Halal như một yêu cầu tôn giáo, chưa coi đây là một hệ thống tiêu chuẩn phức hợp, bao gồm cả kỹ thuật, vệ sinh, truy xuất và vận hành chuỗi.

Ngoài ra, hệ thống chứng nhận Halal hiện vẫn còn thiếu thống nhất giữa các thị trường. Nhiều quốc gia áp dụng bộ tiêu chuẩn riêng biệt, buộc doanh nghiệp Việt Nam phải xin chứng nhận khác nhau cho từng thị trường, làm gia tăng chi phí và thời gian đưa sản phẩm ra nước ngoài.

“Điều này ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp sữa Việt, nhất là trong bối cảnh các nước xuất khẩu lớn khác đã xây dựng được hệ thống chứng nhận Halal được công nhận rộng rãi”, ThS. Nguyễn Thảo Ngọc cho hay

Tạo nền tảng vững chắc cho sữa Việt vươn xa

Để tháo gỡ các nút thắt trên, các chuyên gia cho rằng, cần có chiến lược đầu tư hạ tầng bài bản, bao gồm phát triển kho lạnh chuyên biệt, các trung tâm logistics Halal tại các vùng trọng điểm và hệ thống vận chuyển lạnh đảm bảo tiêu chuẩn. Đây là điều kiện quan trọng để sản phẩm sữa Việt có thể đáp ứng đầy đủ yêu cầu từ các nước nhập khẩu Hồi giáo, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Hệ thống kho lạnh bảo quản sữa - Ảnh minh họa

Về phát triển thị trường Halal, ThS. Nguyễn Thảo Ngọc nhấn mạnh, cần sớm hoàn thiện hệ thống chứng nhận Halal quốc gia, đảm bảo tính thống nhất và được quốc tế công nhận. Đồng thời, Việt Nam cần tích cực tham gia đàm phán các thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) với các nước nhập khẩu trọng điểm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Halal tiếp cận thị trường.

Bên cạnh đó, vấn đề nhân lực cũng là điểm yếu cần khắc phục. Đội ngũ chuyên gia Halal trong nước hiện còn thiếu, trong khi người lao động tại nhiều mắt xích trong chuỗi, từ chăn nuôi, chế biến đến vận hành kho chưa được đào tạo bài bản về thực hành Halal.

“Việc đầu tư vào đào tạo nhân lực, nâng cao nhận thức và xây dựng quy trình vận hành thống nhất là bước đi cần thiết để bảo đảm tính minh bạch và đồng bộ toàn chuỗi cung ứng”, bà Ngọc nói.

Thực tiễn cũng cho thấy, ứng dụng công nghệ có thể góp phần quan trọng trong việc giám sát chất lượng sản phẩm Halal. Các công nghệ như IoT, AI, blockchain đang giúp doanh nghiệp theo dõi điều kiện bảo quản theo thời gian thực, tối ưu tuyến vận chuyển và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Một số doanh nghiệp lớn trong ngành sữa đã tiên phong triển khai các công nghệ này, tạo nền tảng cho việc mở rộng quy mô theo hướng hiện đại và đạt chuẩn quốc tế.

“Với tầm nhìn chiến lược, sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị và sự chủ động, sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp, ngành sữa Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua thách thức, tận dụng hiệu quả cơ hội từ thị trường Halal toàn cầu, nâng cao giá trị gia tăng và khẳng định thương hiệu quốc gia trên bản đồ xuất khẩu thực phẩm quốc tế”, ThS. Nguyễn Thảo Ngọc khẳng định

Phương Trang