Ðộc đáo Tháp Bà Ponagar
Được xây dựng từ thế kỷ thứ VIII-XIII, Tháp Bà Ponagar (TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa) là công trình kiến trúc nghệ thuật, tôn giáo, tín ngưỡng độc đáo, là ngôi tháp thờ thần lớn nhất của người Chăm cổ ở Việt Nam. Ðây là địa điểm tham quan khá thú vị khi đến với Khánh Hòa.
Nhìn tổng thể, quần thể kiến trúc Tháp Bà Ponagar được kết cấu gồm 3 tầng (tọa lạc tại một ngọn đồi); tầng chính (nằm trên cùng) đậm dấu ấn nhất với khu đền tháp, trải qua chiến tranh hiện còn 4 tháp. Tháp lớn nhất, đặc sắc nhất trong cụm tháp, thờ Bà Ponagar, gọi là Tháp Bà Ponagar (tên tháp cũng là tên gọi chung cho cụm di tích); các tháp còn lại thờ thần Shiva và các vị thần khác.
Tháp thờ Bà Ponagar có chiều cao 23 mét, thân và đỉnh tháp được trang trí cầu kỳ, tinh xảo theo lối kiến trúc đặc trưng của đền tháp Chăm với nhiều hoa văn, biểu tượng, hình tượng các vị thần, các loài vật…
Theo hướng dẫn viên nơi đây, linh hồn của cụm di tích chính là pho tượng Nữ thần Ponagar được thờ bên trong tháp. Tượng được tạc bằng đá hoa cương, với tư thế ngồi, có 10 cánh tay, thể hiện sức mạnh toàn năng. Ðối với người Chăm, Nữ thần Ponagar là người sinh ra dân tộc họ và tạo lập xứ sở, tạo dựng sự sống cho muôn loài; đồng thời luôn độ trì, che chở, ban phước lành cho họ nên được tôn thờ là mẹ và gọi chung là Mẹ xứ sở.
Ðiểm đặc biệt ở các tòa tháp là được xây dựng chủ yếu bằng gạch nung, nhưng với sức tàn phá của thời gian cả ngàn năm qua mà vẫn trường tồn. Gạch vẫn giữ nguyên sắc hồng, không bị hư mục và thoát nước cực nhanh mỗi khi có mưa. Một câu hỏi đặt ra là, người Chăm xưa đã dùng chất liệu gì để kết dính các viên gạch lại với nhau, khiến các tòa tháp trường tồn, chắc chắn đến như vậy? Ðã có rất nhiều công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, rất nhiều giả thuyết nhưng đến nay đây vẫn còn là điều bí ẩn.
Không như phần lớn các quần thể tháp Chăm ở miền Trung giờ chỉ còn phế tích, Tháp Bà Ponagar vẫn duy trì hoạt động tín ngưỡng. Nơi đây, không chỉ là địa điểm thờ cúng tôn giáo của người Chăm, mà trong quá trình cộng cư, với nét tương đồng về tục thờ mẫu, người Việt đã sáng tạo ra truyền thuyết riêng về Thánh mẫu Thiên Y A Na để thờ cúng. Và đây cũng được cho là trung tâm thờ thánh mẫu lớn nhất miền Trung của người Việt (có vị trí quan trọng và linh thiêng như mẫu Liễu Hạnh ở miền Bắc và Bà Chúa Xứ khu vực phía Nam). Hiện, người ta gọi chung nơi này là Tháp Bà.
Hàng năm, từ ngày 20-23/3 âm lịch, tại Tháp Bà diễn ra lễ hội long trọng, lớn nhất trong năm với nhiều hoạt động văn hóa, tín ngưỡng. Dịp này, người Chăm, người Việt từ khắp nơi mang lễ vật đến thành tâm cúng bái bày tỏ lòng thành kính, biết ơn và cầu nguyện sức khỏe, làm ăn, bình an, hạnh phúc...
Nguồn Cà Mau: https://baocamau.vn/-oc-dao-thap-ba-ponagar-a28184.html