Nóng trong tuần: Điểm sáng mới trong đàm phán ngừng bắn ở Ukraine, leo thang cuộc chiến thuế quan toàn cầu

Quang cảnh cuộc đàm phán giữa phái đoàn Mỹ do Ngoại trưởng Marco Rubio (thứ 2, trái) dẫn đầu và phái đoàn Ukraine do ông Andriy Yermak (thứ 2, phải), Trợ lý cấp cao của Tổng thống Volodymyr Zelensky dẫn đầu, tại Jeddah ngày 11/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Điểm sáng mới trong đàm phán ngừng bắn Nga - Ukraine

Sau hơn 3 năm xung đột căng thẳng kéo dài, những nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine đang cho thấy những dấu hiệu khả quan. Các cuộc đàm phán tại Saudi Arabia giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine, cùng với các cuộc tiếp xúc gần đây giữa Mỹ và Nga, đã mở ra triển vọng hòa bình mới.

Ngày 11/3 tại thành phố Jeddah, phái đoàn Mỹ dẫn đầu bởi Ngoại trưởng Marco Rubio, Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz và Đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff đã có hơn 8 giờ hội đàm với đại diện của Ukraine. Kết quả, Kiev đã đồng ý với đề xuất ngừng bắn tạm thời trong 30 ngày, có thể gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên.

"Chúng tôi đang nói về một lệnh ngừng bắn hoàn toàn. Ukraine đã đồng ý, và tôi hy vọng Nga cũng sẽ đồng ý", Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu với báo giới ngày 14/3, đồng thời bày tỏ sự hài lòng trước sự thay đổi lập trường của Kiev.

Theo Chánh văn phòng tổng thống Ukraine Andriy Yermak, Mỹ sẽ ngay lập tức dỡ bỏ lệnh tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo và khôi phục hỗ trợ an ninh, đồng nghĩa với việc Washington nối lại cung cấp vũ khí cho Ukraine - điều này đã được Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz xác nhận.

Điểm đột phá quan trọng cũng đến vào ngày 14/3, khi người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov xác nhận Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gửi thông điệp tới Tổng thống Trump thông qua Đặc phái viên Steve Witkoff. Moskva "nhìn chung đồng thuận" với Washington về vấn đề Ukraine, dù "vẫn còn nhiều việc phải làm".

Ngay sau đó, ông Trump bày tỏ lạc quan khi tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social: "Chúng tôi đã có các cuộc thảo luận rất hiệu quả với phía Nga, và có khả năng rất cao là cuộc xung đột tại Ukraine cuối cùng cũng có thể kết thúc". Tuy nhiên, người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt làm rõ rằng Tổng thống Trump không trực tiếp trao đổi với nhà lãnh đạo Nga, mà thông qua ông Witkoff, người đã có cuộc gặp kéo dài với ông Putin tại Moskva vào tối 13/3.

Về phía châu Âu, Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của EU Kaja Kallas thông báo chính quyền ở Kiev đã thông báo về các cuộc đàm phán với Mỹ theo hướng tích cực. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng tuyên bố ủng hộ đề xuất ngừng bắn.

Với đề xuất hiện tại về lệnh ngừng bắn 30 ngày có thể dẫn đến "hòa bình lâu dài" và "được gia hạn theo thỏa thuận chung của các bên". Tuy nhiên, cần nhiều thời gian hơn để đạt được giải pháp toàn diện cho cuộc xung đột đã kéo dài hơn 3 năm này.

Theo thông báo của Điện Kremlin, Nga và Mỹ sẽ sắp xếp cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo sau khi ông Witkoff báo cáo tình hình cho Tổng thống Trump, mở ra cơ hội đối thoại cấp cao tiếp theo trong tiến trình hòa bình ở Ukraine.

Công nhân làm việc tại nhà máy sản xuất thép ở tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Leo thang cuộc chiến thuế quan trên toàn cầu

Cuộc chiến thuế quan toàn cầu đã bùng phát mạnh mẽ khi Tổng thống Donald Trump chính thức áp thuế 25% đối với tất cả các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 12/3. Không dừng lại ở thép và nhôm thô, lần này Washington còn mở rộng danh mục hàng hóa bị áp thuế đến hàng trăm sản phẩm hạ nguồn, từ đinh vít, bu lông đến lưỡi máy xúc và lon nước ngọt.

Chỉ vài giờ sau khi mức thuế này có hiệu lực, EU và Canada đã công bố các biện pháp trả đũa mạnh mẽ, đánh dấu sự leo thang trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và các đối tác truyền thống.

Canada - nhà cung cấp thép và nhôm nước ngoài lớn nhất cho Mỹ - đã công bố mức thuế trả đũa 25% đối với 20,6 tỷ USD hàng hóa Mỹ, bao gồm thép, nhôm, máy tính và thiết bị thể thao. Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc khẳng định: "Chúng tôi sẽ không để yên khi ngành công nghiệp thép và nhôm biểu tượng của chúng tôi bị nhắm mục tiêu một cách không công bằng".

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố sẽ áp thuế 50% đối với rượu whisky Mỹ, xe máy và xuồng máy từ ngày1/4 tới, nhắm vào các thương hiệu biểu tượng như rượu bourbon Kentucky và xe máy Harley-Davidson. Danh sách các mặt hàng bị áp thuế cũng bao gồm một số thực phẩm và vật dụng khác. Tổng thiệt hại có thể lên đến 28 tỷ USD (26 tỷ euro), chiếm khoảng 5% tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa của EU.

Về phần mình, Trung Quốc cũng đã công bố áp thuế 15% đối với thịt gà, ngô và lúa mạch, đồng thời áp thuế 10% đối với đậu nành, thịt lợn, thịt bò và các sản phẩm nông nghiệp khác nhập khẩu từ Mỹ. Phó Giáo sư Phó Phương Kiếm thuộc Đại học Quản lý Singapore nhận định, Trung Quốc đã lựa chọn biện pháp trả đũa một cách có tính toán, tập trung vào hàng nông sản từ các bang ủng hộ đảng Cộng hòa Mỹ.

Đáp lại các biện pháp trả đũa này, Tổng thống Trump tuyên bố: "Họ đánh thuế chúng ta bao nhiêu, chúng ta sẽ đánh thuế lên họ bấy nhiêu". Ông còn đe dọa sẽ áp thuế 200% đối với đồ uống có cồn nhập khẩu từ EU nếu khối này tiếp tục kế hoạch áp thuế 50% lên rượu mạnh của Mỹ.

Giáo sư Clément Fontan từ UCLouvain giải thích động cơ của Tổng thống Trump: "Đây là một trong những chiến lược mạnh mẽ của ông Trump nhằm tiếp cận cử tri ở Rust Belt với chủ đề tái lập nguồn gốc công nghiệp cho Mỹ". Trong khi đó, Giáo sư André Sapir tại Đại học ULB của Bỉ cho rằng ông Trump có thể sử dụng thuế quan như một công cụ đàm phán để đạt được nhượng bộ trong các lĩnh vực khác.

Về tác động kinh tế, các chuyên gia dự báo, mức thuế quan mới từ Washington sẽ gây thiệt hại đáng kể cho các đối tác thương mại. EU có thể mất hơn 3,5 triệu tấn thép xuất khẩu sang Mỹ, trong khi ngành công nghiệp rượu Mỹ cảnh báo các biện pháp của EU sẽ "tàn phá" ngành của họ.

Viện trưởng Viện nghiên cứu các vấn đề quốc tế thuộc Đại học Phúc Đán, ông Ngô Tâm Bác, nhận định rằng việc ông Trump sử dụng thuế quan chỉ là biện pháp tạm thời để giải quyết khó khăn trước mắt do nền kinh tế Mỹ có dấu hiệu suy giảm, chứ không phải mục tiêu lâu dài.

Mặc dù căng thẳng leo thang, EU cho biết khối này vẫn sẵn sàng đối thoại với Mỹ để tìm giải pháp và có thể đảo ngược các biện pháp trả đũa nếu hai bên đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, Ủy viên Thương mại EU Maroš Šefčovič thừa nhận Mỹ "dường như không có thiện chí để đạt được một thỏa thuận" sau chuyến thăm Washington vào tháng 2/2025. Trong bối cảnh này, Phòng Thương mại Mỹ tại EU cảnh báo rằng căng thẳng thương mại kéo dài sẽ gây tổn hại đến việc làm và nền kinh tế ở hai bờ Đại Tây Dương, đồng thời kêu gọi hai bên giảm leo thang và tìm kiếm giải pháp đàm phán.

Có nguồn tin cho biết Tổng thống Trump có thể sẽ thăm Trung Quốc vào tháng 4/2025 để hội đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình. Liệu cuộc gặp này có mở ra cơ hội hạ nhiệt cuộc chiến thương mại toàn cầu hay không vẫn còn là một câu hỏi lớn.

Lực lượng an ninh Pakistan được triển khai tại hiện trường vụ tấn công một đoàn tàu ở Balochistan. Ảnh: EPA/TTXVN

Tấn công khủng bố tàu hỏa ở Pakistan

Ngày 11/3, một vụ khủng bố nghiêm trọng đã xảy ra tại tỉnh Balochistan, Tây Nam Pakistan khi nhóm phiến quân "Quân đội Giải phóng Balochistan" (BLA) cho nổ một đoạn đường ray và tấn công đoàn tàu Jaffar Express đang trên hành trình từ thủ phủ Quetta đến Peshawar.

Theo truyền thông địa phương, có khoảng 425 hành khách trên đoàn tàu khi vụ tấn công xảy ra. Nhóm khủng bố BLA đã tuyên bố bắt giữ khoảng 190 người làm con tin và sát hại 20 binh sĩ Pakistan. Điều đáng lo ngại là các đối tượng khủng bố đã mặc áo cài bom và ngồi cùng các con tin, khiến nỗ lực giải cứu gặp nhiều khó khăn.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã lên án mạnh mẽ vụ việc vào ngày 12/3 và kêu gọi thả ngay lập tức những người bị bắt làm con tin. Ông nhấn mạnh: "Bất kỳ hành động tấn công nào nhằm vào dân thường đều là điều không thể chấp nhận và phải bị lên án".

Cùng ngày, lực lượng an ninh Pakistan đã tiến hành chiến dịch giải cứu thành công. Các nguồn tin quốc phòng cho biết đã tiêu diệt khoảng 27-30 tay súng khủng bố và giải cứu được 190 người, trong đó có phụ nữ và trẻ em bị sử dụng làm lá chắn sống. Tình hình sau đó đã được kiểm soát.

Sau vụ việc, công ty đường sắt Pakistan đã đình chỉ mọi chuyến tàu từ các tỉnh Punjab và Sindh đến Balochistan cho đến khi cơ quan an ninh xác nhận khu vực an toàn trở lại.

Balochistan - tỉnh lớn nhất và giàu tài nguyên thiên nhiên của Pakistan, giáp với Iran và Afghanistan - thường xuyên phải đối mặt với các cuộc tấn công của các nhóm phiến quân Baloch. Đặc biệt, BLA là nhóm vũ trang sắc tộc thiểu số lớn nhất trong khu vực, thường nhắm vào các dự án thuộc Hành lang Kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC) trị giá 60 tỷ USD.

Vụ tấn công này đã làm dấy lên mối lo ngại nghiêm trọng về an ninh của công dân Trung Quốc đang làm việc tại các dự án CPEC. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh đã bày tỏ quan ngại và lên án mạnh mẽ vụ việc, đồng thời khẳng định: "Trung Quốc sẵn sàng tăng cường hợp tác an ninh và chống khủng bố với Pakistan, cùng nhau duy trì hòa bình và ổn định khu vực."

Với tình hình căng thẳng hiện tại, Bắc Kinh đã đề nghị Islamabad cho phép triển khai lực lượng an ninh Trung Quốc tại các khu vực có dự án CPEC. Tuy nhiên, Chính phủ Pakistan vẫn còn do dự với yêu cầu này do lo ngại phản ứng trong nước khi cho phép quân đội nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ quốc gia.

Giá vàng thế giới lập kỷ lục mới

Thị trường vàng thế giới đang trải qua giai đoạn biến động mạnh mẽ khi giá kim loại quý này liên tục phá vỡ các kỷ lục trong phiên giao dịch ngày 13-14/3/2025, tiến gần đến ngưỡng quan trọng 3.000 USD/ounce.

Vàng miếng tại sàn giao dịch ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Vào lúc 1 giờ 55 phút sáng ngày 14/3 theo giờ Việt Nam, giá vàng giao ngay tăng 1,6% lên 2.979,76 USD/ounce, sau khi chạm mức cao kỷ lục thứ 12 trong năm nay là 2.990 USD/ounce. Giá vàng kỳ hạn chốt phiên tăng 1,5% lên 2.991,3 USD/ounce. Đến khoảng 14 giờ 01 phút cùng ngày, giá vàng giao ngay giảm nhẹ 0,1% xuống 2.984,71 USD/ounce, nhưng trước đó đã đạt mức cao kỷ lục 2.993,80 USD/ounce.

Kể từ đầu năm đến nay, giá vàng đã tăng gần 14%, tiếp nối đà tăng mạnh mẽ 27% của năm 2024. Kim loại quý này đang hướng đến tuần tăng giá thứ hai liên tiếp với mức tăng 2,5% tính đến thời điểm hiện tại.

Nguyên nhân chính đẩy giá vàng lên cao được các chuyên gia nhận định là do tình hình bất ổn về thuế quan và căng thẳng thương mại, cùng với kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ.

Ông Alex Ebkarian, Giám đốc điều hành của Allegiance Gold, nhận định vàng đang trong chu kỳ tăng giá dài hạn và dự báo giá vàng sẽ dao động trong khoảng 3.000 - 3.200 USD/ounce trong năm nay.

Chiến lược gia thị trường Yeap Jun Rong tại IG cho biết: "Thị trường đang đổ xô vào vàng để phòng ngừa rủi ro trước những đồn đoán rằng căng thẳng thương mại có thể trở nên tồi tệ hơn trước khi hạ nhiệt". Chuyên gia Rong dự đoán giá vàng có thể tiến đến ngưỡng 3.000 USD/ounce trong quý II/2025, khi thuế quan đối ứng có thể gây ra một làn sóng hỗn loạn thị trường khác.

Như vậy, các chính sách thương mại biến động của Tổng thống Mỹ Donald Trump được xem là một trong những yếu tố hỗ trợ giá vàng, vốn là tài sản trú ẩn an toàn được các nhà đầu tư ưa chuộng trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và kinh tế.

Công Thuận/Báo Tin tức (Tổng hợp)