Nỗi niềm làng biển. Bài 1: Thưa thớt tàu thuyền ra khơi

Nhiều tàu cá đang gặp khó khăn khi tiếp tục vươn khơi, bám biển - Ảnh: S.H

Chờ giá xăng dầu giảm sâu hơn

“Muốn biết ngư dân bám biển đánh bắt thủy, hải sản ra sao thì cứ đến những bến cá ở các làng biển của xã Gio Việt, thị trấn Cửa Việt (huyện Gio Linh) hoặc xã Triệu An (huyện Triệu Phong) mới tường tận chú à!”, Phó Giám đốc Ban Quản lý cảng cá Quảng Trị Lê Sơn đã nói như vậy khi biết tôi có ý định tìm hiểu về tình trạng “vắng bóng” tàu, thuyền ở các cảng cá.

Tôi dạo một vòng qua các bến cá thôn Xuân Ngọc, Tân Xuân, Xuân Tiến, Xuân Lộc… của xã Gio Việt. Đứng trên bến cá thôn Xuân Ngọc, phóng tầm mắt về phía hạ lưu sông Hiếu, tàu, thuyền đánh cá đậu san sát trên mặt sông. Nhìn về phía cửa lạch Cửa Việt là nơi tàu, thuyền của ngư dân xã Gio Việt, Gio Hải, thị trấn Cửa Việt (huyện Gio Linh) và xã Triệu An (huyện Triệu Phong) thường vào ra đánh bắt thủy, hải sản hầu như thưa thớt tàu, thuyền ra khơi.

Gặp ngư dân Trần Hồng Lĩnh đang ngồi trên bến cá thôn Xuân Ngọc (xã Gio Việt) nhìn ra phía biển. Nét mệt mỏi hiện rõ trên khuôn mặt của ngư dân dạn dày sương gió này. Ông Lĩnh, chủ tàu đánh bắt xa bờ có công suất 430 CV cho biết, ngư dân xã Gio Việt chủ yếu đánh bắt các loại thủy, hải sản ở tầng nổi và tầng giữa của mặt nước biển như cá thu, ngừ, nục, mực... cho nên nghề lưới vây rút chì là hình thức đánh bắt đang được khuyến khích. Từ nghề lưới vây rút chì, những năm trước đây nhiều tàu đánh bắt xa bờ của xã Gio Việt đã thu về hàng trăm triệu đồng sau mỗi chuyến biển.

“Trước đây, mỗi chuyến ra khơi làm nghề lưới vây rút chì mỗi tàu đánh bắt xa bờ có công suất vừa như tàu của gia đình tôi chi phí khoảng 40 - 50 triệu đồng tiền dầu diesel, nhưng nay chi phí gấp đôi, gấp ba lần số tiền ấy. Ngoài ra, còn phải trả tiền công cho ngư dân “đi bạn” trên tàu. Chi phí cho mỗi chuyến biển cao, nên mấy tháng gần đây nhiều chủ tàu ở xã Gio Việt chỉ thỉnh thoảng đi vài chuyến biển “cầm chừng” nhưng cũng rơi vào tình trạng “lỗ dầu”.

Trước khi nằm bờ khoảng 1 tháng, tàu đánh bắt xa bờ của gia đình tôi có vài chuyến ra khơi nhưng rồi nguồn thủy hải sản đang dần cạn kiệt cộng với chi phí xăng, dầu vẫn còn cao, nên chuyến nào ra khơi tàu gia đình tôi cũng “bù lỗ’ vài chục triệu đồng. Nản quá, tôi để tàu nằm bờ cho đến bây giờ để chờ giá xăng, dầu giảm sâu hơn nữa thì mới tiếp tục ra khơi”.

Chúng tôi gặp ngư dân Lê Văn Tuấn, chủ tàu đánh bắt xa bờ có công suất 735 CV ở dưới bến thuyền thôn Xuân Lộc (xã Gio Việt) đang chuẩn bị cho chuyến vươn khơi. Ông Tuấn cho biết, giá xăng, dầu hiện đang “hạ nhiệt” nên tàu đánh bắt xa bờ của gia đình ông đang chuẩn bị cho chuyến biển kéo dài khoảng 15 - 20 ngày. Tàu đánh bắt xa bờ làm nghề lưới vây rút chì của gia đình ông có công suất lớn nên mỗi chuyến biển chi phí khoảng 150 - 200 triệu đồng. Nếu sản lượng đánh bắt thủy hải sản của chuyến biển thu về dưới 200 triệu đồng thì xem như “bù lỗ”.

“Ngư dân chúng tôi đều phải vay ngân hàng để đóng mới tàu, thuyền, mua sắm ngư lưới cụ nên tháng nào cũng phải trả lãi ngân hàng. Nếu tình trạng này kéo dài mà nhà nước không có chính sách hỗ trợ ngư dân như khoanh nợ, giãn nợ thì nhiều ngư dân không thể vươn khơi, bám biển được”, ông Tuấn chia sẻ.

“Trắng tay” sau bão Chaba

Ngoài việc chịu ảnh hưởng từ giá xăng, dầu, nhiều ngư dân khi vươn khơi còn phải đối mặt với nhiều rủi ro bởi bão tố, giông lốc xảy ra bất ngờ trên biển. Rời bến cá thôn Xuân Ngọc, Tân Xuân, Xuân Tiến, Xuân Lộc (xã Gio Việt, huyện Gio Linh), chúng tôi tìm đến gia đình anh Lê Văn Óc ở vạn chài thôn Phú Hội (xã Triệu An, huyện Triệu Phong). Gương mặt anh Óc vẫn chưa hết thất thần sau vụ chìm tàu vào lúc 14 giờ ngày 1/7/2022 khi đang trên hải trình từ ngư trường Hoàng Sa trở về bờ để tránh bão số 1 (có tên quốc tế là Chaba).

Anh Óc chia sẻ: “Năm 2021, tôi vay ngân hàng gần 1 tỉ đồng để mua rồi cải hoán chiếc tàu đánh bắt xa bờ có công suất 435 CV để vươn khơi, bám biển với hy vọng sẽ làm cú “đột phá” ở vạn chài thôn Phú Hội vốn quanh năm sống bằng nghề chài lưới trên sông nước… Vừa rồi, mặc dù giá xăng, dầu tăng nhưng thấy tàu đánh bắt xa bờ phải nằm bờ, xót ruột, lại không có việc gì làm để có thu nhập nên tôi nhổ neo ra khơi. Vừa đi đánh bắt thủy, hải sản, vừa “bấm dầu”, bởi như tàu của gia đình tôi cứ 1 năm được nhà nước hỗ trợ tiền dầu 4 chuyến đi biển, mà ngư dân chúng tôi gọi nôm na là “bấm dầu”.

Ngày 27/6/2022, tàu cá QT 92399TS do tôi làm thuyền trưởng rời bến để đến đánh bắt thủy, hải sản ở ngư trường Hoàng Sa. Vừa đến ngư trường Hoàng Sa thì nghe tin bão Chaba, tôi vội cho tàu vào bờ để tránh bão. Khi vào đến tọa độ 16007’18”N; 109048’13 E thì gặp sự cố chìm tàu.

Cũng may là khi tàu bị chìm, toàn bộ 4 thuyền viên trên tàu cá đã được tàu cá QT 90135TS của ông Lê Văn Phi khai thác thủy, hải sản cùng ngư trường tiếp cận và cứu hộ an toàn. Tàu đánh bắt xa bờ của gia đình tôi do quá khó khăn nên không mua bảo hiểm tàu cá, giờ tàu chìm xem như tôi mất trắng 1 tỉ đồng giữa biển khơi mênh mông. Không biết sau này, lấy gì mà trang trải khi nợ ngân hàng chưa trả xong. Bây giờ, tôi chỉ ước muốn là được khoanh nợ, giãn nợ và được tiếp tục vay vốn ngân hàng để đóng mới tàu, thuyền, mua sắm ngư lưới cụ vươn khơi đánh bắt thủy, hải sản để có mà trả nợ ngân hàng”.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Gio Việt Hoàng Thị Thu Thủy, toàn xã Gio Việt có 128 tàu, thuyền khai thác và dịch vụ thủy sản với tổng công suất 19.054CV, trong đó có 43 tàu có công suất trên 90 CV (có gần 50% tàu làm nghề lưới vây rút chì). Do giá xăng, dầu tăng cao trong thời gian qua nên đã ảnh hưởng đến sản lượng đánh bắt thủy, hải sản của xã Gio Việt. Trong 6 tháng đầu năm 2022, sản lượng thủy, hải sản chỉ đạt 1.230 tấn (giảm 200 tấn so với cùng kỳ năm 2021).

Để tháo gỡ khó khăn trước mắt cho ngư dân, xã Gio Việt đã khuyến khích ngư dân chuyển đổi nghề đánh bắt thủy, hải sản vùng lộng như nghề câu vàng, lừ lưới… có hiệu quả kinh tế cao mà chi phí xăng, dầu và nhân công cho mỗi chuyến biển thấp hơn đánh bắt xa bờ.

Sỹ Hoàng

Bài 2: Đìu hiu cửa lạch Cửa Việt