Nỗi nhớ mong da diết của người phụ nữ đang yêu

Giữa cái lạnh của những ngày xuân, tôi nhớ đến bài “Chút lạnh đầu xuân” của nhà thơ Đinh Thị Thu Vân.

Đinh Thị Thu Vân được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam từ rất sớm, năm 1987, khi chị ngoài 30 tuổi. Thơ chị luôn chiếm được cảm tình nơi độc giả, bởi một giọng thơ trữ tình nồng nàn, đắm say, giàu nữ tính. Nói như nhà thơ Hữu Việt: “Thơ của chị là thơ tình tâm trạng, là tiếng thì thầm của tình yêu đơn phương mang ít nhiều vị đắng, nhưng đã được chưng cất thành vị ngọt sâu, khiến người đọc thấy trân quý những khoảnh khắc vĩnh cửu mà tình yêu đem đến cho đời, cho người”.
Nhưng với bài thơ này, thiết nghĩ, không phải là tình yêu đơn phương. Mà tình yêu ở đây có sự cộng hưởng từ hai phía, có nồng nàn, đắm say của sự trao nhận. Cho dù là trong tưởng tượng hay trong xa cách, thì nhân vật trữ tình anh và em luôn nhớ về nhau, dành cho nhau những ấm áp chân thành nhất của tình yêu lứa đôi.

“Chút lạnh đầu xuân” là nỗi nhớ mong da diết của người phụ nữ đang yêu trong cái lạnh đầu xuân. Không gian bài thơ là sự đối lập giữa cái lạnh se sắt của mùa xuân biên giới và cái nắng chói chang của miền đất phương nam. Khổ thơ mở đầu cho ta hiểu, nhân vật trữ tình anh đang làm nhiệm vụ nơi biên giới phía Bắc trong cái lạnh khắc nghiệt của thời tiết… Còn em ở quê nhà, nơi ấy “Giữa bao tháng nắng bao ngày nắng”. Thế nên, em muốn anh gửi về em một chút lạnh để em chia sẻ cùng anh.

“Anh ơi cái lạnh miền biên giới/ Với lạnh nơi này có nhớ nhau”. Một khổ thơ mà có hai câu hỏi tu từ? Rõ ràng, em hỏi chỉ để hỏi, chứ không cần câu trả lời, bởi em hiểu rõ tình anh. Cái lạnh nơi biên giới, anh đang phải đối mặt là cái lạnh của thời tiết và lạnh nơi này là cái lạnh trong lòng em. Đó là sự trống vắng, lạnh lẽo khi xa anh chăng? Hai cái lạnh ở hai miền được nhân hóa để nói lên rằng, trong xa cách, anh và em luôn nhớ đến nhau, hướng về nhau, dành cho nhau nỗi nhớ thương vời vợi.

Câu thơ: “Cái lạnh đầu xuân, lạnh ước ao”, có lẽ bởi ở nơi em: “Giữa bao tháng nắng, bao ngày nắng”, nên cái lạnh trong tiết xuân là cái lạnh se se em hằng ao ước, một chút thôi: “Đủ để vu vơ suốt dọc đường”, nhưng sự thật thì: “Lạnh có khi về trong chiêm bao”. Vậy nên, người thơ lo lắng: “Chao ôi, nếu lạnh không về được/ Chắc cánh mai vàng bớt dễ thương”.
Ta hiểu, đây là cái lạnh của thời tiết rất cần cho sắc hoa mai, có lẽ vì thế, mà nhà thơ đưa ra giả thiết này chăng? Hoặc cũng có thể hiểu em muốn chia sẻ cái khắc nghiệt của thời tiết miền biên giới với anh, để anh vơi bớt phần lạnh lẽo? Chả thế mà nhà thơ muốn đổi: “Anh ơi cái lạnh miền biên giới/ Với lạnh nơi này… đổi được không?”. Cũng là muốn nhận về phần mình cái lạnh nơi anh, san sẻ cùng anh nỗi vất vả đó chăng?

Bài thơ thất ngôn “Chút lạnh đầu xuân” gồm 5 khổ, khổ thơ nào cũng có từ “lạnh”. Cái lạnh xuyên suốt bài thơ, trở thành biểu tượng cho nỗi nhớ da diết và sự khao khát mong chờ. Cái lạnh này không chỉ là cái lạnh do thời tiết mà còn là cái lạnh của khoảng cách địa lý giữa hai người yêu nhau. Tuy nhiên đến khổ thơ cuối, thì lạnh bỗng chốc tan biến, chỉ còn lại hơi ấm của tình yêu, của mùa xuân: “Nếu trời không đổi hai miền lạnh/ Em đổi với anh nỗi dạt dào/ Để ngày tháng chúng mình xa cách/ Hóa mùa xuân sưởi ấm lòng nhau”.

Một sự “mặc cả” thật táo bạo, nhưng cũng rất đáng yêu và đầy tính nhân văn. Vậy là trời cũng không ngăn cách nổi tình yêu của em. Câu thơ “Em đổi với anh nỗi dạt dào”, ta hiểu em và anh muốn trao gửi cho nhau những tình cảm, chung thủy, mặn nồng nhất, để thấy rằng trong bất cứ hoàn cảnh nào, hai ta luôn ở bên nhau, và sự cách xa sẽ không còn cách xa nữa, mà đã “Hóa mùa xuân sưởi ấm nhau”.

Vậy đó, tình yêu sẽ chiến thắng tất cả. Cái lạnh lẽo, trống vắng và sự xa cách chỉ là một phép thử, để yêu tin thêm nồng mặn mà thôi. Có thể hiểu, tình yêu như là phép nhiệm màu, là liều thuốc tinh thần giúp anh vượt qua mọi gian khó để hoàn thành nhiệm vụ. Tình yêu cũng tiếp thêm động lực cho em, để em tự tin và vững vàng hơn trong cuộc sống…

Bài thơ “Chút lạnh đầu xuân” của Đinh Thị Thu Vân là một bài thơ hay, dạt dào cảm xúc, thể hiện khát vọng được xóa bỏ khoảng cách, mong được ở bên cạnh người mình yêu. Bằng từ ngữ tinh tế, gợi cảm, hình ảnh thơ giản dị, mà chan chứa yêu thương, bài thơ đã để lại dư âm sâu lắng trong lòng độc giả về một tình yêu nồng nàn, da diết. Thế nên, nếu đọc những câu thơ đầu, ta cảm thấy một “Chút lạnh đầu xuân” thì đến những câu thơ cuối, cảm nhận ban đầu đã thay đổi. Chút lạnh không còn nữa, thay vào đó là hơi ấm của mùa xuân, tình yêu nồng nàn lan tỏa, xóa đi khoảng cách về địa lý. Và như vậy, sự xa cách đã được lấp đầy bởi một tình yêu nồng nàn, da diết, thủy chung và vô cùng đẹp đẽ.

NGUYỄN THỊ BÌNH