Nobel Y học 2023 vinh danh nghiên cứu công nghệ vaccine COVID-19

Chiều 2-10, Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska ở thủ đô Stockholm (Thụy Điển) công bố giải Nobel Y học, mở màn cho mùa giải Nobel năm 2023 với sáu giải thưởng danh giá nhằm vinh danh các cá nhân hoặc tổ chức có những đóng góp cao cả cho nhân loại.

Chủ nhân giải Nobel Y học năm nay thuộc về GS-BS Drew Weissman (Mỹ) và GS Katalin Karikó (Hungary) với công trình nghiên cứu về công nghệ mRNA, mở đường tạo ra các loại vaccine giúp ngăn chặn đại dịch COVID-19.

Lễ công bố giải thưởng Nobel Y học 2023 hôm 2-10, vinh danh hai nhà khoa học là GS Drew Weissman (Mỹ) và GS Katalin Karikó (Hungary). Ảnh: REUTERS

Công nghệ mRNA quan trọng thế nào?

Theo thông cáo báo chí trên trang The Nobel Prize, Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska quyết định trao giải Nobel Y học 2023 cho ông Weissman và bà Karikó vì “những khám phá trong việc chỉnh sửa nucleoside, cho phép phát triển các loại vaccine mRNA hiệu quả chống lại COVID-19”. Nucleoside là các “chữ cái” phân tử viết mã di truyền của mRNA, theo hãng tin Reuters.

Theo thông cáo, những khám phá của hai nhà khoa học trên có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển vaccine mRNA giúp ngăn chặn đại dịch COVID-19.

“Thông qua những phát hiện đột phá giúp thay đổi căn bản sự hiểu biết của chúng ta về cách mRNA tương tác với hệ thống miễn dịch, những người đoạt giải đã đóng góp vào tốc độ phát triển vaccine chưa từng có, giữa lúc xảy ra một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe con người trong thời đại hiện đại” - thông cáo ghi nhận thành tựu.

Hội đồng Nobel cho biết ông Weissman và bà Karikó công bố kết quả nghiên cứu đầu tiên trong một bài báo vào năm 2005, tuy nhiên, vào thời điểm đó công trình này không nhận được nhiều sự chú ý.

Qua những công trình nghiên cứu mà ông Weissman và bà Karikó công bố trong giai đoạn 2008-2010, sự quan tâm đến công nghệ mRNA bắt đầu tăng lên và vào năm 2010, một số công ty đã nỗ lực phát triển phương pháp này. Ban đầu là các nghiên cứu bào chế vaccine chống virus Zika và MERS-CoV, sau đó là nghiên cứu có liên quan chặt chẽ với virus SARS-CoV-2.

“Sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, hai loại vaccine mRNA, được sửa đổi giúp mã hóa protein được tìm thấy trên bề mặt của virus SARS-CoV-2, được phát triển với tốc độ kỷ lục với hiệu quả bảo vệ lên đến 95%”, theo thông cáo.

Công nghệ mRNA được ông Weissman và bà Karikó phát triển sau đó đã được hãng dược Pfizer (Mỹ) và Công ty công nghệ sinh học BioNTech (Đức) cũng như hãng dược Moderna (Mỹ) sử dụng trong quá trình sản xuất các loại vaccine ngừa COVID-19.

Đáng chú ý, công nghệ mRNA có thể mở đường cho việc chế tạo các loại vaccine chống lại các bệnh truyền nhiễm khác. Trong tương lai, công nghệ này cũng có thể được sử dụng để cung cấp các protein trị liệu và điều trị một số bệnh ung thư.

Ngoài vaccine ngừa COVID-19, công nghệ mRNA có thể mở đường cho việc chế tạo các loại vaccine chống lại các bệnh truyền nhiễm khác.

Hai nhà khoa học được vinh danh là ai?

GS Weissman sinh năm 1959 tại bang Massachusetts, Mỹ. Ông là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Perelman thuộc ĐH Pennsylvania (Mỹ).

Bà Karikó sinh năm 1955 tại TP Szolnok, Hungary. Bà nhận bằng tiến sĩ tại ĐH Szeged năm 1982 và làm nghiên cứu sau tiến sĩ tại Viện Hàn lâm khoa học Hungary cho đến năm 1985. Do chương trình nghiên cứu của trường thiếu kinh phí, bà cùng gia đình chuyển đến Mỹ làm nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại ĐH Temple (bang Philadelphia). Bà là phó chủ tịch cấp cao tại Công ty công nghệ sinh học BioNTech cho đến năm 2022 và kể từ đó đóng vai trò cố vấn cho công ty. Bà là giáo sư tại ĐH Szeged và Trường y Perelman thuộc ĐH Pennsylvania (Mỹ).

Theo Reuters, bà Karikó tìm ra cách ngăn hệ thống miễn dịch kích động phản ứng viêm chống lại mRNA. Trước đây, phản ứng này được coi là trở ngại lớn đối với bất kỳ việc sử dụng mRNA nào trong điều trị. Vào năm 2005, bà Karikó cùng ông Weissman chứng minh thành công rằng việc chỉnh sửa nucleoside có thể giữ mRNA trong tầm kiểm soát của hệ thống miễn dịch.•

VĨNH KHANG