Nhượng bộ lãnh thổ - đường đến hòa bình cho Ukraine?

Khói bốc lên từ Sievierodonetsk ngày 12-6. Ảnh: New York Times

Ukraine đang ngày càng phụ thuộc vào sự hỗ trợ của phương Tây cả về vũ khí và cứu trợ nhân đạo, giữa bối cảnh giao tranh vẫn tiếp diễn. Kiev cũng cần sự hỗ trợ tài chính quốc tế để tái thiết các thị trấn và thành phố bị chiến tranh phá hủy. Trong khi đó, Nga dường như ngày càng tiến gần đến việc kiểm soát thành phố Sievierodonetsk ở Donbass. Sau nhiều tuần im lặng về số lượng thương vong, các cố vấn của Tổng thống Ukraine đã thừa nhận tuần trước rằng, khoảng 150 binh lính chết và 800 binh lính bị thương mỗi ngày trong các cuộc giao tranh. Sự hỗ trợ của phương Tây vẫn đứng đầu trong danh sách các yêu cầu của Ukraine. Tuần này, Kiev thừa nhận nước này đã cạn kiệt kho vũ khí thời Liên Xô. Kiev cũng thể hiện sự thất vọng với nhịp độ cung cấp vũ khí của phương Tây.

Phương Tây cũng dần mất kiên nhẫn với Ukraine bởi nền kinh tế của chính họ cũng đang bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến này. Hôm 12-6, phát biểu tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto ở Helsinki, Tổng thư ký NATO Stoltenberg nhấn mạnh liên minh quân sự này ủng hộ Ukraine nhằm tăng vị thế của Kiev trên bàn đàm phán, nhưng ông cho rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng sẽ liên quan đến các thỏa hiệp, bao gồm cả lãnh thổ.

Người đứng đầu NATO nói phương Tây sẵn sàng "trả một cái giá" để tăng cường sức mạnh cho quân đội Ukraine, song Kiev cũng sẽ phải nhượng bộ lãnh thổ với Moscow để chấm dứt cuộc xung đột hiện tại. "Hòa bình là có thể. Câu hỏi duy nhất là bạn sẵn sàng trả cái giá nào cho hòa bình? Bạn sẵn sàng hy sinh bao nhiêu lãnh thổ, bao nhiêu độc lập, bao nhiêu chủ quyền… vì hòa bình", Tổng thư ký NATO nói. Tuy nhiên, ông Stoltenberg không nêu rõ Ukraine nên chấp nhận những điều khoản nào.

Tổng thư ký NATO không trực tiếp tán thành việc nhượng lại lãnh thổ Ukraine, nhưng ông đã nêu ra ví dụ của Phần Lan, quốc gia đã nhượng lại Karelia cho Liên Xô theo một phần của thỏa thuận hòa bình trong Thế chiến II. Ông Stoltenberg mô tả thỏa thuận Phần Lan - Liên Xô là "một trong những lý do khiến Helsinki có thể bước ra khỏi Thế chiến II với tư cách là một quốc gia độc lập có chủ quyền".

Tuyên bố của ông Stoltenberg được đưa ra trong bối cảnh ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng Ukraine có thể sớm bị phương Tây ép vào một thỏa thuận hòa bình. Trong khi các quan chức Mỹ và Anh công khai nhấn mạnh rằng Ukraine "có thể thắng" trong cuộc xung đột với Nga, một bài báo của CNN gần đây cho thấy các quan chức ở Washington, London và Brussels đang họp nhằm nỗ lực lên kế hoạch ngừng bắn và hòa bình, mà không có người đồng cấp Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng tuyên bố rằng các bên nước ngoài giấu tên đang cố gắng "hối thúc chúng tôi" đạt được một thỏa thuận, khi công chúng ở các quốc gia ủng hộ Ukraine ngày càng "mệt mỏi vì chiến tranh". Vào tháng trước, cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger từng phát biểu rằng Ukraine nên chấp nhận từ bỏ một phần lãnh thổ của mình để đạt được một thỏa thuận hòa bình với Nga. Điều này có nghĩa là nước này sẽ từ bỏ các yêu sách lãnh thổ của mình đối với Crimea và trao quyền tự trị cho Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk tự xưng.

Tổng thống Zelensky đã nhiều lần thay đổi lập trường về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng. Có lần, ông đã bày tỏ quan tâm đến việc đàm phán một thỏa thuận với Nga, nhưng ngay sau đó, các quan chức của chính quyền Kiev, Bộ Ngoại giao Mỹ và chính ông Zelensky, đã bày tỏ quan điểm ngược lại. Sau khi tuyên bố sẵn sàng tham gia đàm phán vào cuối tháng trước, vài ngày sau đó, ông Zelensky đã xuất hiện và nói với người dân của mình rằng "sẽ không có sự thay đổi nào đối với lá cờ Ukraine của chúng ta bay trên Donbass".

Trong cuộc thảo luận với Tổng thư ký NATO Stoltenberg hôm 12-6, Tổng thống Phần Lan Niinisto bình luận: "Chúng tôi hiểu rằng rất khó để Ukraine nhượng bộ lãnh thổ của mình sau tất cả những gì đã xảy ra trong cuộc xung đột này. Nhưng tại thời điểm này, rõ ràng Nga sẽ không để mất tất cả những gì đang nắm giữ. Đạt được hòa bình đương nhiên rất khó khăn".

AN BÌNH