Những chiến lợi phẩm thúc đẩy bước tiến lớn về công nghệ quân sự
Ít ai biết rằng, chiếc tiêm kích F-5 thu giữ được ở Việt Nam năm 1975 đã khiến các kỹ sư Liên Xô sửng sốt và làm thay đổi hướng phát triển không quân Xô Viết. Câu chuyện 'mổ xẻ' F-5 hé lộ mặt trận tình báo công nghệ ít ai ngờ tới.
Máy bay chiến đấu F-5 của Mỹ tại Bảo tàng Không quân Quốc gia Mỹ. Ảnh: U.S. Air Force
Theo cổng thông tin "Gateway to Russia", dự án đa phương tiện của kênh RT (Nga), một trong những "chiến lợi phẩm" giá trị mà Liên Xô thu được, gây bất ngờ cho giới phân tích quân sự phương Tây, chính là chiếc máy bay chiến đấu F-5 tân tiến của Mỹ. Câu chuyện đằng sau việc Liên Xô sở hữu được "chim sắt" F-5 do Mỹ sản xuất và những gì họ đã làm với nó hé lộ một khía cạnh ít được biết đến của cuộc chiến, nơi tri thức và công nghệ đóng vai trò then chốt.
Năm 1975, khi chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đi đến thắng lợi cuối cùng, quân giải phóng Việt Nam đã kiểm soát căn cứ không quân Biên Hòa, nơi đóng quân của Phi đội tiêm kích 522 thuộc Không quân Việt Nam Cộng hòa, vốn được trang bị những chiếc F-5 hiện đại. Giữa vô số vũ khí và trang thiết bị thu giữ được, một chiếc F-5 còn nguyên vẹn đã được chuyển giao cho Liên Xô như một phần của chương trình hợp tác quân sự đặc biệt. Mục đích không gì khác ngoài việc mổ xẻ công nghệ hàng đầu của đối phương.
Máy bay F-5 vào thời điểm đó là một "ngôi sao" trên thị trường vũ khí, được đánh giá cao về tính năng và sức mạnh không chiến. Các nhà lãnh đạo Liên Xô không bỏ lỡ cơ hội vàng này để so sánh trực tiếp nó với "con cưng" của mình, chiếc MiG-21, vốn là niềm tự hào của nền công nghiệp hàng không Xô Viết. Những cuộc thử nghiệm không chiến mô phỏng đã diễn ra, và kết quả khiến các kỹ sư Liên Xô không khỏi bất ngờ: F-5 tỏ ra vượt trội hơn MiG-21 trong nhiều tình huống giao tranh.
Đại tá về hưu, Tiến sĩ Khoa học Lịch sử Nga Leonid Ivashov nhận định: "Việc thu giữ vũ khí của đối phương và quá trình đánh giá là một phần của tình báo công nghệ quân sự. Mọi quốc gia trên thế giới đều tiến hành hoạt động này khi tìm kiếm các công nghệ, loại vũ khí mới và đặc biệt là xem xét kỹ lưỡng để xem có bất kỳ khám phá khoa học mới nào trong sản phẩm hay không".
Sự "lép vế" của MiG-21 trong các cuộc thử nghiệm đã thúc đẩy các kỹ sư Liên Xô phải hành động. Toàn bộ dữ liệu thu thập được từ việc nghiên cứu F-5 đã được dồn vào việc phát triển dòng máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo: MiG-23. Rõ ràng, "chiến lợi phẩm" F-5 đã đóng vai trò như một chất xúc tác quan trọng, giúp Liên Xô nhanh chóng thu hẹp khoảng cách công nghệ với phương Tây trong lĩnh vực máy bay chiến đấu.
Câu chuyện về F-5 không phải là trường hợp duy nhất trong lịch sử tình báo quân sự. Tiến sĩ Ivashov cũng nhắc đến vụ việc phi công Liên Xô Viktor Belenko đào tẩu sang Nhật Bản trên chiếc MiG-25 tối tân vào năm 1976. Chiếc máy bay này sau đó đã được Mỹ "mổ xẻ" để phân tích các hợp kim kim loại và công nghệ chế tạo, nhằm giải mã bí mật về tốc độ và khả năng cơ động của nó.
Hay như sau Thế chiến II, các nước Đồng minh đã thu giữ được từ Đức Quốc xã những công nghệ tiên tiến như tên lửa đạn đạo V-2, các bản thiết kế động cơ và giáp xe tăng hiện đại, thậm chí cả những nghiên cứu về công nghệ bom hạt nhân. Những ví dụ này cho thấy, việc nắm bắt và nghiên cứu công nghệ của đối phương luôn là một ưu tiên hàng đầu trong lĩnh vực quân sự của mọi quốc gia.
“Có lần tôi gặp một cựu Giám đốc CIA và ông ấy nói với tôi rằng người Mỹ ghen tị với những chiếc máy tính mà Liên Xô sử dụng tại sân bay vũ trụ Baikonur vào những năm 1960 và 1970. Tình báo của họ đã phải nỗ lực rất nhiều để có được những công nghệ này vào thời đó, nhưng ông ấy không nói liệu họ có thành công hay không”, Tiến sĩ Ivashov lưu ý.
Ngay cả trong thời đại ngày nay, hoạt động tình báo công nghệ quân sự vẫn diễn ra hết sức sôi động. Nga từng mua nhiều loại thiết bị bay không người lái (UAV) từ Israel vào đầu những năm 2010 để tiếp thu công nghệ, sau đó ứng dụng vào các mẫu UAV hiện đại như "Hunter" và "Orion". Ngược lại, Mỹ cũng không ngừng tìm hiểu về công nghệ tên lửa siêu vượt âm và các phương tiện tác chiến điện tử của Nga.
Trường hợp chiếc F-5 ở Việt Nam là một minh chứng điển hình cho thấy, đôi khi, những "chiến lợi phẩm" tưởng chừng như nhỏ bé lại có thể mang đến những bài học và bước tiến lớn lao về công nghệ quân sự. Liên Xô, bằng sự nhanh nhạy và quyết đoán của mình, đã biến một chiếc máy bay chiến đấu của đối phương thành đòn bẩy để nâng cao sức mạnh không quân, một yếu tố then chốt trong cán cân quyền lực toàn cầu thời bấy giờ.
