Nhức nhối tình trạng khai thác cát trắng trái phép vùng ven biển

Đồi cát trắng thôn An Trạch (xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong) do bị xúc trộm nên để lại hiện trường nhiều hố sâu - Ảnh: S.H

Không khó để quan sát thấy nhiều đồi cát trắng của các địa phương nằm trên tuyến đường trung tâm trục dọc Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị như xã Triệu Vân, Triệu Trạch, Triệu Sơn (huyện Triệu Phong), xã Hải An (huyện Hải Lăng) và khu vực đồi cát Khu phố 3, thị trấn Cửa Việt, xã Gio Mỹ (huyện Gio Linh) trong nhiều năm qua đã bị khai thác trái phép.

Anh Lê Đắc Phong ở Thôn 8 (xã Triệu Vân, huyện Triệu Phong) cho biết, từ khi tuyến đường trung tâm trục dọc Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị hoàn thành, đưa vào sử dụng đến nay, tình trạng khai thác trộm cát trắng diễn ra thường xuyên. Việc khai thác trộm cát trắng tại các đồi cát nằm giáp ranh giữa xã Triệu Trạch với xã Triệu Vân đã làm cho tuyến đường liên xã nối Thôn 8 (xã Triệu Vân) với thôn An Trạch (xã Triệu Trạch) xuống cấp nghiêm trọng khiến một số hộ dân Thôn 8 (xã Triệu Vân) gặp nhiều khó khăn khi đưa nông sản từ ruộng về nhà.

Bên cạnh đó, tình trạng khai thác trộm cát trắng đã làm cho vùng đất cát rộng lớn biến thành những ao hồ đầy nước, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho người và gia súc mỗi khi ngang qua đây. Trong các cuộc họp ở thôn, xã, người dân địa phương đã nhiều lần kiến nghị về tình trạng khai thác trộm cát trắng, nhưng đến nay vẫn không thể xử lý dứt điểm.

Có mặt tại khu vực rừng phòng hộ giáp ranh giữa thôn An Trạch (xã Triệu Trạch) với Thôn 8 (xã Triệu Vân), chúng tôi thấy nhiều đồi cát trắng ở đây bị cày xới, khoét thành từng hố sâu từ 1 - 1,5 m với vết xúc còn rất mới; ước tính đã có hàng chục mét khối cát trắng bị lấy đi. Những cây tràm hoa vàng gần chục năm tuổi thuộc khu vực rừng phòng hộ bị xới bật gốc, nằm nghiêng ngả. Nhiều con đường dẫn vào đồi cát trắng vẫn còn nguyên dấu vết bánh xe ô tô vận chuyển của các đối tượng khai thác trộm cát trắng...

Qua tìm hiểu được biết, loại cát trắng phục vụ cho việc san lấp mặt bằng để xây dựng nhà cửa cũng như các công trình khác đang được thị trường ưa chuộng nên có giá bán khá cao. Cụ thể, cát trắng được mua tại đồi cát với giá từ 200 - 300 nghìn đồng/xe (khoảng 8 m3 ). Giá bán sẽ tùy theo quãng đường vận chuyển đến địa điểm gần hoặc xa với giá khoảng 1 - 2 triệu đồng/xe. Còn xe công nông tự chế chở 1 - 2 m3 có giá bán trên 100 nghìn đồng/chuyến chở đến tận công trình.

Chủ tịch UBND xã Triệu Trạch Lê Văn Mẫn cho biết, tình trạng khai thác trộm cát trắng từ nhiều năm qua luôn là vấn đề quan tâm của địa phương. Trên địa bàn xã Triệu Trạch hiện nay, người dân đang có nhu cầu san nền làm nhà, làm lăng mộ và một số trường hợp làm nghề vận chuyển cát đi bán là nguyên nhân của tình trạng khai thác trộm cát trắng. \

Để hạn chế tình trạng này, xã đã thành lập tổ bảo vệ tài nguyên khoáng sản với lực lượng nòng cốt là công an, xã đội. Tổ này thường xuyên tuần tra hoặc có nguồn tin là tổ chức lực lượng kiểm tra để xử lý nghiêm các đối tượng khai thác trộm cát trắng. Tuy nhiên, việc bắt quả tang các đối tượng khai thác trộm cát trắng vẫn gặp rất nhiều khó khăn như các đối tượng thường làm nhỏ lẻ với việc đưa xe đến múc đầy xe xong sẽ lập tức di chuyển ra khỏi hiện trường.

Việc khai thác trộm cát trắng diễn ra vào ban đêm trong khoảng thời gian từ 2 - 4 giờ sáng; còn ban ngày, các đối tượng khai thác trộm cát trắng thường cử người canh chừng, có động tĩnh là lập tức dừng khai thác; khi bắt quả tang tại hiện trường mới xử lý được, còn khi cát trắng xúc lên xe chạy trên đường thì lực lượng chức năng của xã không có quyền dừng xe để kiểm tra...

Phó Chủ tịch UBND huyện Triệu Phong Vũ Thành Công cho biết, trước tình trạng khai thác trộm cát trắng trái phép diễn ra ở một số xã trên địa bàn huyện, UBND huyện Triệu Phong đã có Công văn số 1653/UBND - TN, ngày 4/5/2024 về việc tăng cường các biện pháp để ngăn chặn, xử lý tình trạng khai thác đất cát trái phép tại Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị với việc yêu cầu các cơ quan, đơn vị và địa phương liên quan nghiêm túc thực hiện một số nội dung như: UBND các xã Triệu An, Triệu Vân, Triệu Lăng, Triệu Trạch, Triệu Sơn, Triệu Phước tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước về quy hoạch đất đai, tài nguyên khoáng sản trên địa bàn.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật như Luật Đất đai, Luật Khoáng sản và các văn bản pháp luật có liên quan nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của Nhân dân; tuyên truyền, vận động người dân không được khai thác đất cát trái phép, trái quy định của pháp luật.

Tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân khai thác đất cát trái phép trên địa bàn, đặc biệt là các trường hợp lợi dụng việc xây dựng lăng mộ để khai thác đất cát trái phép; trường hợp vượt quá thẩm quyền thì báo cáo UBND huyện để xử lý theo quy định.

Công an huyện chủ trì, phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND các xã có liên quan tiến hành tuần tra, kiểm tra, có giải pháp xử lý triệt để các trường hợp khai thác đất cát tại Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị; tăng cường công tác tuần tra, kiểm tra các phương tiện vận tải chuyên chở đất cát trái phép; tiến hành lập biên bản, xử lý các phương tiện vi phạm về an toàn giao thông và vận chuyển đất cát không có nguồn gốc hợp pháp.

Phòng Tài nguyên và Môi trường tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện nói chung và tại các xã nằm trong Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị; hướng dẫn UBND các xã hoàn chỉnh các hồ sơ thủ tục để xử phạt các tổ chức, cá nhân vi phạm trong lĩnh vực đất đai, tài nguyên khoáng sản đúng theo quy định.

Việc khai thác cát trắng trái phép đã ảnh hưởng đến môi trường, môi sinh cũng như tác động đến rừng trồng, rừng phòng hộ và ảnh hưởng đến đời sống Nhân dân. Để hạn chế tình trạng này, các cơ quan chức năng cần có các giải pháp quyết liệt, triệt để hơn để ngăn chặn như tăng cường quản lý, phát hiện ngăn chặn các hành vi khai thác trộm cát trắng.

Cần tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân khai thác trộm cát trắng; phối hợp với các địa phương tổ chức các đợt truy quét nhằm phát hiện các hành vi khai thác, vận chuyển cát trắng trái phép để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Lãnh đạo các xã, thị trấn chịu trách nhiệm chính nếu để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn được giao quản lý.

Sỹ Hoàng