Nghị quyết số 66: Giải pháp đột phá của đột phá trong hoàn thiện thể chế

TS. Đoàn Thị Tố Uyên, Trưởng Khoa Pháp luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng, Nghị quyết số 66 tạo hành lang pháp lý vững chắc để huy động mọi nguồn lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đưa đất nước chuyển mình mạnh mẽ.

PV: Xin bà cho biết ý nghĩa, tầm quan trọng của việc ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW, ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị trong bối cảnh hiện nay?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Nghị quyết 66-NQ/TW cùng với Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết 59-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW tạo bệ phóng cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Việc ban hành Nghị quyết 66 đã khắc phục được những hạn chế, bất cập tồn tại trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật thời gian qua, đồng thời tạo hành lang pháp lý vững chắc để huy động mọi nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, đặc biệt là trong bối cảnh chúng ta tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Việc ra đời Nghị quyết 66 có ý nghĩa quan trọng trong việc tiếp nối để thực hiện một trong ba đột phá chiến lược mà trong văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra, trong đó đột phá chiến lược về mặt thể chế được xếp ở vị trí hàng đầu. Thời gian qua, chúng ta đã nhận diện được điểm yếu, điểm hạn chế, bất cập của quá trình xây dựng pháp luật, được coi là điểm nghẽn về mặt thể chế. Nghị quyết 66 có rất nhiều nội dung đổi mới cho cả khâu xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật. Vì thế đem lại ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

PV: Theo bà, đâu là những điểm mới đáng chú ý của Nghị quyết số 66 so với những nghị quyết về công tác xây dựng và thi hành pháp luật trước đây?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Nghị quyết 66 có một số điểm mới như sau.

Một là, Nghị quyết 66 đã nhấn mạnh, công tác xây dựng pháp luật phải bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng. Đây là một trong những nội dung mà Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15 đã thể chế hóa và đưa vào trở thành một nguyên tắc đầu tiên trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật: Đó là bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam trong công tác xây dựng pháp luật.

Hai là, Nghị quyết 66 khẳng định tăng cường kiểm soát quyền lực phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, phòng ngừa, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi, hưởng lợi chính sách. Nội dung này của Nghị quyết xuất phát từ thực tế thời gian qua ở đâu đó có những chính sách vẫn còn có biểu hiện về lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm. Đây cũng là một trong những nội dung tiếp nối chỉ thị của Trung ương liên quan tới phòng, chống tham nhũng trong xây dựng pháp luật. Tôi cho rằng, nội dung này rất quan trọng làm thay đổi toàn bộ tư duy kiểm soát trong quy trình xây dựng pháp luật.

Ba là, Nghị quyết 66 đề cao việc phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, sự tham gia rộng rãi thực chất của người dân, tổ chức, doanh nghiệp cũng như các chủ thể khác trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Bốn là, Nghị quyết 66 nhấn mạnh công tác xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn, nắm bắt cơ hội và mở đường khơi thông mọi nguồn lực, đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ cho sự phát triển, tạo dư địa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đây là điểm nhấn, tạo sự thay đổi rất lớn về tư duy xây dựng pháp luật. Pháp luật không chỉ có mục đích phục vụ cho hoạt động quản lý của Nhà nước, mà còn có mục đích định hướng, tạo động lực cho sự phát triển và đón đầu những sự thay đổi mới cho sự phát triển kiến tạo.

TS. Đoàn Thị Tố Uyên, Trưởng Khoa Pháp luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật Hà Nội.

Năm là, Nghị quyết 66 nhấn mạnh, Nhà nước đầu tư cho công tác xây dựng chính sách, xây dựng pháp luật, coi đây là đầu tư cho sự phát triển. Đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, có chế độ chính sách đặc thù, vượt trội cho công tác nghiên cứu chiến lược, xây dựng pháp luật, nhất là đầu tư cho đào tạo, bồi dưỡng cũng như là điều kiện, chế độ chính sách cho đội ngũ thực hiện công tác này.

Đây là một nội dung quan trọng cùng với chính sách về phát triển khoa học công nghệ trong Nghị quyết 57, lần này Trung ương đã nhấn mạnh, đầu tư mọi nguồn lực cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Kịp thời thể chế hóa nội dung mới này của Nghị quyết 66, ngày 17/5/2025, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 197/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật

Sáu là, Nghị quyết số 66 cũng nhấn mạnh về mối quan hệ giữa công tác xây dựng pháp luật và công tác thi hành pháp luật đó là gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật.

PV: Nghị quyết số 66 xác định, công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước? Xin bà phân tích rõ thêm về điều này?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đề cập đến ba đột phá chiến lược quan trọng: thể chế, nguồn nhân lực và hạ tầng. Nghị quyết 66 tiếp tục phát triển chiến lược đột phá đó và cụ thể hóa trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Nghị quyết 66 coi xây dựng và thi hành pháp luật là giải pháp đột phá của đột phá trong hoàn thiện thể chế. Bởi vì, chúng ta xuất phát từ thực tiễn thời gian qua, thế chế được nhận định là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Do vậy cần có giải pháp đột phá để tháo gỡ điểm nghẽn đó. Cụ thể hơn, Nghị quyết 66 coi trọng công tác xây dựng luật, trong đó nhấn mạnh phải đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, loại bỏ tư duy không quản được thì cấm, pháp luật phải tạo động lực và định hướng cho sự phát triển, cho đổi mới sáng tạo, cho chuyển đổi số và chú trọng các lĩnh vực thiết yếu của đời sống an sinh xã hội. Pháp luật phải xuất phát từ thực tiễn, đáp ứng nhu cầu thực tiễn và đặc biệt là đảm bảo định hướng cho sự phát triển lâu dài của các quan hệ xã hội.

Hội nghị lấy ý kiến về dự thảo sửa đổi Hiến pháp 2013 do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội tổ chức.

Còn trong công tác thi hành pháp luật, tính đột phá được thể hiện ở nội dung của Nghị quyết 66 nhấn mạnh, pháp luật phải được thực thi một cách công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, gắn kết chặt chẽ với quá trình xây dựng pháp luật. Trong Nghị quyết yêu cầu, trong công tác thi hành pháp luật, đội ngũ cán bộ, công chức thi hành pháp luật phát huy tinh thần phục vụ nhân dân, bảo đảm quan điểm, người dân, doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm. Thi hành pháp luật phải ưu tiên thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và công nghệ đổi mới sáng tạo. Những nội dung này được thực hiện tốt sẽ đưa đất nước chuyển mình mạnh mẽ, và việc tăng trưởng kinh tế đạt được 2 con số hoàn toàn khả thi trong thực tiễn.

PV: Trước nay, tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý. Chất lượng pháp luật chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Vì thế, một trong những nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết số 66 đặt ra là phải đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật? Để có thể đổi mới về tư duy xây dựng pháp luật, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác pháp luật hiện nay cần được đào tạo và chuẩn hóa như thế nào để đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 66, thưa bà?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Để đội ngũ làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật luật đủ về số lượng cũng như nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, giữ được đạo đức của người làm luật, tôi cho rằng công tác đào tạo, bồi dưỡng và chuẩn hóa đội ngũ là giải pháp quan trọng. Trường đại học Luật Hà Nội chúng tôi trực tiếp thực hiện công tác đào tạo nguồn nhân lực pháp luật nói chung, trong đó có công tác xây dựng luật, thời gian tới cũng phải thay đổi chương trình cũng như phương pháp đào tạo. Chương trình đào tạo phải thay đổi theo hướng cập nhật sát với nhu cầu vị trí việc làm của người làm công tác xây dựng pháp luật. Nguồn nhân lực phải đáp ứng được tính chuyên nghiệp trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Trung ương cũng đã quan tâm tới giải pháp chuyên nghiệp hóa hoạt động xây dựng pháp luật theo hướng có một cơ quan chuyên làm nhiệm vụ “dịch” chính sách thành quy phạm pháp luật, để tập trung một đầu mối. Điều này đòi hỏi công tác đào tạo đội ngũ công chức phải đáp ứng dần theo yêu cầu chuẩn hóa, đặc biệt là tính chuyên nghiệp trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

PV: Tổ chức thực thi pháp luật hiện nay vẫn là khâu yếu, vì vậy, Nghị quyết số 66 đặt ra yêu cầu tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả. Vậy chúng ta cần làm thế nào để tạo được sự đột phá, thưa bà?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Chúng ta có thể tập trung vào mấy giải pháp lớn sau đây:

Thứ nhất, coi trọng việc ban hành văn bản quy định chi tiết những văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương một cách kịp thời để khi văn bản luật có hiệu lực thì văn bản quy định chi tiết cũng phải được ban hành đồng thời. Điều này khắc phục tình trạng chậm, nợ ban hành những văn bản quy định chi tiết, là một trong những nguyên nhân làm tắc nghẽn quá trình giải quyết công việc cho người dân và doanh nghiệp.

Thứ hai là phải luôn đổi mới nội dung, phương pháp và cách thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân, đảm bảo thực chất, tránh hình thức, luôn đa dạng các phương pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật để pháp luật đi vào đời sống. Không chỉ phía nhà nước nỗ lực, mà người dân cũng phải có ý thức nâng cao trình độ thì pháp luật mới đi vào đời sống.

TS Đoàn Thị Tố Uyên, Trưởng Khoa Pháp luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật Hà Nội.

Thứ ba đó là công tác theo dõi, đôn đốc quá trình thực hiện pháp luật sẽ giúp cho pháp luật đi vào đời sống một cách dễ dàng hơn và cơ quan nhà nước sẽ kịp thời phát hiện những điểm còn chưa phù hợp, không khả thi, những điểm còn thiếu và lạc hậu của quy định pháp luật để từ đó đề xuất, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện pháp luật.

Thứ tư là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra quá trình thực hiện pháp luật. Chúng ta đẩy mạnh và thay đổi phương thức để thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình tổ chức thực hiện pháp luật. Đây là giải pháp nên được coi trọng bởi vì thông qua công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện sẽ phát hiện những nội dung nào người dân tuân thủ một cách nghiêm chỉnh, nội dung nào người dân còn vi phạm, để điều chỉnh, từ đó có những giải pháp kịp thời khắc phục.

Giải pháp thứ năm là sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong quá trình thực hiện pháp luật. Để đưa luật vào đời sống không chỉ là cơ quan hành pháp, Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các cấp,.. mà cần cả xã hội vào cuộc để thực thi góp phần đem lại hiệu quả thực hiện trong thực tiễn, đảm bảo công bằng, nghiêm minh nhất quán kịp thời.

Tất cả các giải pháp trên sẽ khó đi vào hiện thực nếu chúng ta thiếu một giải pháp mang tính chất cơ sở, đó là nguồn lực bảo đảm để thực thi pháp luật. Bộ máy sau tinh gọn đã có sự đổi mới. Để bộ máy này hoạt động hiệu lực, hiệu quả thì yếu tố con người được coi là điểm căn cốt trong quá trình thực thi. Nghị quyết 66 quan tâm đến nguồn nhân lực chất lượng làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật, có chế độ, chính sách ưu đãi tương xứng. Tuy nhiên họ cũng phải làm việc với tinh thần thượng tôn pháp luật, với tinh thần phục vụ người dân, có thái độ tôn trọng, lắng nghe ý kiến người dân.

Bên cạnh nhân sự là sự quan tâm đầu tư về kinh phí, trang thiết bị để tổ chức thi hành pháp luật hiệu quả.

Về phía người dân thông qua hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kể cả áp dụng chế tài khi vi phạm, người dân sẽ được nâng cao hiểu biết, từ đó hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật.

PV: Để pháp luật được thực thi nghiêm minh, khâu giám sát thi hành pháp luật là quan trọng. Nghị quyết yêu cầu phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp trong giám sát. Bà nghĩ sao về vai trò giám sát của các tổ chức này?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Về phía nhà nước, chức năng giám sát thuộc về Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, đại biểu Quốc hội, ở địa phương là Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng dân các cấp. Tuy nhiên, đó là giám sát trong hệ thống của Nhà nước vì vậy cần có hệ thống giám sát khác, tôi tạm gọi là giám sát ngoài, trong đó coi trọng vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức xã hội và tổ chức xã hội - nghề nghiệp, bởi các tổ chức này đại diện cho tiếng nói của người dân. Mặt trận Tổ quốc là đại diện cho khối đại đoàn kết toàn dân, thay mặt người dân để giám sát quá trình thực thi pháp luật. Thông qua hoạt động giám sát này sẽ góp phần giúp cho quá trình thực hiện pháp luật được hiệu quả và nghiêm minh, nhất quán.

Thông qua chức năng giám sát của Mặt trận Tổ quốc, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, những hành vi vi phạm pháp luật từ phía cơ quan nhà nước, đội ngũ cán bộ, công chức bị phát hiện kịp thời, từ đó nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của cơ quan nhà nước, của đội ngũ công chức trong quá trình thực thi pháp luật. Các tổ chức này cũng là tấm gương để người dân có ý thức tuân thủ một cách nghiêm minh, công bằng. Thượng tôn pháp luật là một trong những nguyên tắc đã được đặt ra, không phải chỉ người dân phải thượng tôn pháp luật mà tất cả mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội đều phải thượng tôn pháp luật.

PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội góp ý vào dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013.

PV: Nghị quyết đặt ra mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi với cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán. Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam có hệ thống pháp luật chất lượng cao, hiện đại, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế tiên tiến. Để làm được điều này, giải pháp nào là quan trọng, thưa bà?

TS. Đoàn Thị Tố Uyên: Theo tôi, có rất nhiều giải pháp và giải pháp nào cũng quan trọng nhưng giải pháp có thể nói là điểm nhấn liên quan tới công tác xây dựng pháp luật, đó là phải coi trọng chất lượng của chính sách. Cần phải có quá trình đánh giá tác động chính sách trong xây dựng pháp luật một cách bài bản, thực chất, đầu tư nguồn lực. Đầu tư cho hoạt động đánh giá tác động của chính sách là một điểm quan trọng, bởi chất lượng pháp luật có tốt hay không một phần phụ thuộc nhiều vào chất lượng chính sách. Khâu đánh giá tác động của chính sách của chúng ta hiện nay còn yếu và mang tính hình thức.

Ngoài ra, trong xây dựng luật chúng ta cần phải có những giải pháp quan trọng để nâng cao tính minh bạch có trách nhiệm giải trình của từng chủ thể tham gia quy trình xây dựng pháp luật. Riêng về soạn thảo, chúng ta cần có giải pháp chuyên nghiệp hóa đội ngũ người làm công tác xây dựng pháp luật theo hướng chuyên nghiệp hóa công tác soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh giải pháp nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, tôi nhấn mạnh yếu tố đạo đức công vụ và trách nhiệm giải trình, đặc biệt là tinh thần phục vụ nhân dân.

Giải pháp cần được coi trọng nữa là về kiểm soát quyền lực trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật một cách có hiệu lực, hiệu quả. Kiểm soát trong cả quá trình xây dựng pháp luật để chống lợi ích nhóm, để bảo đảm pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất. Chúng ta kiểm soát ngay trong chính khâu xây dựng và thi hành pháp luật và trong khâu tổ chức thực hiện cũng cần kiểm soát để phòng và chống những hành vi phạm trong quá trình tổ chức thực thi pháp luật.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!

Nguyễn Vân/VOV.VN