Ngành tài chính trước yêu cầu đổi mới, kiến tạo phát triển

Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho Bộ Tài chính, ghi nhận những đóng góp của ngành trong suốt 80 năm qua. Ảnh: DŨNG MINH

Năm mốc son trong hành trình phát triển

Nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành và phát triển, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, ngành tài chính đã không ngừng đổi mới, góp phần quan trọng vào những thành tựu chung của đất nước. Có thể khái quát thành năm dấu mốc nổi bật.

Trước hết, ngành đã đổi mới tư duy chiến lược qua từng giai đoạn phát triển của đất nước. Từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ những ngày đầu mở cửa hội nhập đến kỷ nguyên phát triển lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực, ngành tài chính luôn tiên phong trong việc tháo gỡ rào cản và khơi thông nguồn lực. Nhờ vậy, tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2025 ước đạt 6,3% mỗi năm, thuộc nhóm cao nhất thế giới; mục tiêu năm 2025 đạt tăng trưởng 8,3-8,5% và GDP bình quân đầu người khoảng 5.000 USD đang được đặt ra với nhiều kỳ vọng.

Một dấu mốc quan trọng khác là đổi mới chính sách tài khóa, đảm bảo vừa phục vụ phát triển hạ tầng, vừa duy trì an sinh xã hội. Từ những ngày “thắt lưng buộc bụng” những năm đầu cách mạng, ngành tài chính đã phát triển ngân sách quốc gia đến quy mô gần 2 triệu tỷ đồng, đủ sức bảo đảm nguồn lực cho hơn 3.000km cao tốc, 1.700km đường ven biển, đồng thời vẫn giữ bội chi ở mức an toàn 3,3-3,4% GDP, nợ công khoảng 37% GDP. Trong đại dịch Covid-19, Bộ Tài chính đã kịp thời tham mưu và triển khai các gói miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, tiền thuê đất với tổng giá trị hơn 1,1 triệu tỷ đồng, góp phần quan trọng hỗ trợ doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn.

Cùng với đó, ngành tài chính đã chủ động kiến tạo đột phá về thể chế. Hàng loạt bộ luật, chính sách kinh tế - tài chính quan trọng được ban hành, góp phần xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo cơ sở để dòng vốn trong nước và quốc tế chảy mạnh vào nền kinh tế.

80 năm qua cũng chứng kiến sự trưởng thành của thị trường bảo hiểm và chứng khoán. Nếu như năm 1995, thị trường chứng khoán còn là khái niệm xa lạ thì sau 25 năm, đã có hơn 2.300 doanh nghiệp niêm yết, vốn hóa đạt 65% GDP, còn thị trường trái phiếu đạt gần 33% GDP. Thị trường bảo hiểm cũng vươn mình mạnh mẽ, với doanh thu phí đạt hơn 3% GDP, khoảng 11% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ. Đây là kênh huy động vốn quan trọng, đồng thời là “lá chắn” bảo vệ an toàn tài chính cho người dân và doanh nghiệp.

Trong hành trình đó, không thể không nhắc đến những bước tiến trong chính sách an sinh xã hội. Từ chỗ chỉ vài nghìn người tham gia bảo hiểm xã hội trong những ngày đầu, đến nay đã có hơn 20 triệu người tham gia, cùng 95,5 triệu người tham gia bảo hiểm y tế, chiếm 94,3% dân số, tiến sát mục tiêu bao phủ toàn dân. Hệ thống dự trữ quốc gia cũng ngày càng phát huy vai trò, kịp thời hỗ trợ người dân trong thiên tai, dịch bệnh và bảo đảm an ninh lương thực.

Đổi mới tư duy - Quyết liệt hành động

Trước yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn tới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh rằng ngành tài chính cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ để đáp ứng khát vọng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn 2045. Nếu như trước đây ngành chủ yếu đóng vai trò quản lý thu - chi ngân sách, thì nay đã đến lúc chuyển hẳn sang tư duy kiến tạo phát triển, coi việc huy động và phân bổ nguồn lực tài chính là công cụ then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo Bộ trưởng, ngành sẽ tập trung hoàn thiện thể chế kinh tế - tài chính hiện đại, tiếp tục tham mưu các chiến lược và nghị quyết lớn, tháo gỡ những điểm nghẽn để khơi thông mọi nguồn lực từ các thành phần kinh tế. Chính sách tài khóa cũng cần được điều hành linh hoạt hơn, phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm cân đối lớn của nền kinh tế. Một nhiệm vụ quan trọng khác là huy động và phân bổ nguồn lực hiệu quả, kết hợp vốn ngân sách với nguồn lực xã hội, doanh nghiệp và quốc tế để đầu tư các dự án hạ tầng chiến lược.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh việc phát triển thị trường vốn và bảo hiểm, coi đây là kênh huy động trung và dài hạn quan trọng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân, tiếp cận nguồn vốn. Cùng với đó, ngành sẽ tiếp tục đổi mới chính sách an sinh xã hội, bảo đảm sự tiến bộ, công bằng, nâng cao đời sống nhân dân, gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với phát triển con người.

Bốn định hướng chiến lược

Tại Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành tài chính, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng, ngành phải tiếp tục là lực lượng tiên phong, dấn thân và đổi mới vì một Việt Nam phồn thịnh, hùng cường. Theo Tổng Bí thư, đây không chỉ là yêu cầu chính trị mà còn là mệnh lệnh từ thực tiễn phát triển.

Tổng Bí thư chỉ rõ bốn định hướng chiến lược mà ngành cần tập trung: Trước hết, tạo đột phá trong thể chế, xây dựng chiến lược tài chính quốc gia gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hai là, hiện đại hóa quản trị ngân sách, tăng cường kỷ luật tài khóa, tiết kiệm chi thường xuyên để dành nguồn lực cho đầu tư phát triển. Ba là, đẩy mạnh phát triển thị trường vốn, chứng khoán, huy động nguồn lực trong dân và quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp phát triển. Bốn là, bảo đảm an sinh xã hội toàn diện, để mục tiêu “ăn ngon, mặc đẹp, sống khỏe” trở thành hiện thực cho mọi người dân.

Bước vào kỷ nguyên mới, ngành tài chính không chỉ là công cụ quản lý ngân sách mà còn là “huyết mạch” nuôi dưỡng nền kinh tế, đồng hành cùng công cuộc hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng. Từ những đồng tiền đầu tiên của Quỹ Độc lập năm 1945 đến ngân sách hàng triệu tỷ đồng ngày nay, từ “Giấy bạc Cụ Hồ” đến khát vọng xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai không xa, ngành tài chính đã và đang chứng minh bản lĩnh và khát vọng vươn mình cùng dân tộc./.

LƯU HƯỜNG