Mỹ áp thuế Ấn Độ và cơ hội cho Việt Nam

Việc Mỹ áp thuế cao lên mặt hàng dệt may Ấn Độ mở ra cơ hội cho Việt Nam gia tăng đơn hàng và mở rộng thị phần. Ảnh: T.L

Hàng loạt ngành xuất khẩu Ấn Độ lao đao

Ngày 6-8-2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế bổ sung 25% đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ kể từ ngày 27-8. Kết hợp với mức thuế đối ứng cơ sở 25% vốn đã áp dụng trước đó, một số mặt hàng từ Ấn Độ vào Mỹ sẽ chịu tổng thuế suất lên tới 50%. Theo thống kê, khoảng 80% kim ngạch xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ - tương đương 64 tỉ đô la Mỹ - nằm trong diện chịu tác động, khiến hàng hóa nước này mất lợi thế cạnh tranh tại thị trường Mỹ.

Tuy nhiên, với việc xuất khẩu sang Mỹ chỉ chiếm khoảng 2% GDP, giới hoạch định chính sách nước này không quá lo ngại. Ấn Độ vốn dựa vào mạng lưới thị trường và đối tác thương mại đa dạng. Nền kinh tế nước này cũng không phụ thuộc nặng nề vào thương mại như một số quốc gia châu Á khác.

Dẫu vậy, tác động tiêu cực sẽ dồn mạnh vào những ngành có kim ngạch lớn tại Mỹ. Ngành dệt may là điển hình. Trong năm tài chính 2023-2024, Mỹ chiếm gần 28% (tương đương khoảng 10 tỉ đô Mỹ) trong tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may 36 tỉ đô la Mỹ của Ấn Độ. Với thuế suất mới, nhiều doanh nghiệp buộc phải hoãn hoặc hủy đơn hàng ngay giữa mùa cao điểm, gây thiệt hại đáng kể.

Tại các vùng sản xuất dệt may trọng điểm như Tamil Nadu, Maharashtra và thành phố Ludhiana (Punjab), nhiều nhà máy buộc phải tạm ngưng hoạt động sau khi nhận lệnh dừng đơn hàng từ phía Mỹ. Doanh nghiệp lo ngại năng lực cạnh tranh sẽ suy giảm, kéo theo nguy cơ mất hơn 28% thị phần xuất khẩu vải len vào thị trường này.

Sức ép từ chính sách thuế mới cũng lan sang ngành giày dép - tập trung chủ yếu ở Tamil Nadu - khi các nhà sản xuất đối mặt với chi phí tăng và đơn hàng sụt giảm. Điều này khiến nhiều nhà đầu tư tham gia chương trình “Make in India”, trong đó có các thương hiệu quốc tế như Nike, Puma, Crocs, Adidas… bắt đầu cân nhắc lại chiến lược sản xuất tại Ấn Độ.

Ngành trang sức và đá quý - vốn là một trong những thế mạnh xuất khẩu của Ấn Độ - cũng đối mặt với cú sốc lớn. Tại các khu kinh tế đặc biệt (SEZ) ở Jaipur, mức thuế tăng lên 50% đã khiến đơn hàng từ Mỹ gần như tê liệt ngay trước mùa lễ hội, đẩy khoảng 35.000 lao động vào nguy cơ mất việc nếu tình trạng kéo dài.

Không chỉ vậy, việc áp thuế bổ sung còn gây áp lực nặng nề lên hoạt động xuất khẩu linh kiện, đặc biệt là các dòng phụ tùng Mỹ nhập khẩu từ Ấn Độ. Mức độ ảnh hưởng đối với nhóm hàng này được dự báo tương đương với ngành dệt may và trang sức.

Các lĩnh vực như dịch vụ công nghệ thông tin, điện thoại di động, dược phẩm và dầu mỏ không liên quan đến Nga hiện chưa bị đưa vào diện áp thuế. Tuy nhiên, trong bối cảnh bất ổn gia tăng, doanh nghiệp vẫn phải cảnh giác trước nguy cơ Mỹ điều chỉnh danh mục miễn trừ trong tương lai, nhất là khi quan hệ song phương đang ở mức căng thẳng nhất trong nhiều năm.

Thỏa thuận thương mại tỉ đô la Mỹ “Mission 500” giữa hai nước gần như đã đổ vỡ. Đồng thời, nhiều kế hoạch mua sắm quốc phòng của Ấn Độ - từ xe bọc thép Stryker, tên lửa Javelin cho tới máy bay Boeing - đã bị tạm hoãn hoặc chậm tiến độ cho đến khi chính sách thuế được làm rõ.

Ngoài ra, thuế quan cũng tác động lên thị trường tài chính Ấn Độ khi đồng rupee chịu áp lực giảm giá mạnh, kéo theo biến động tỷ giá và rủi ro dòng vốn ngoại rút lui trong thời gian tới. Chỉ trong vòng một tháng, đồng rupee đã mất hơn 8,3% giá trị so với đô la Mỹ. Bên cạnh đó, chính sách thuế quan thứ cấp (secondary tariffs) của Mỹ đang tạo ra một tiền lệ đáng lo ngại, cho thấy Washington hoàn toàn có thể áp dụng biện pháp tương tự với các quốc gia khác - như Brazil - nếu vẫn tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga.

Việt Nam - cơ hội về thị phần hay rủi ro còn bỏ ngỏ

Như đã đề cập, Ấn Độ vốn là một trong những nhà cung cấp mặt hàng dệt may lớn nhất cho thị trường Mỹ, đặc biệt ở các sản phẩm như quần áo cotton, hàng dệt kim, giày dép và túi xách. Việc áp thuế cao sẽ đẩy giá các mặt hàng này tăng đáng kể, mở ra cơ hội cho Việt Nam - cũng là nguồn cung sản phẩm dệt may hàng đầu cho Mỹ - gia tăng đơn hàng và mở rộng thị phần. Lợi thế càng rõ rệt đối với những nhà máy Việt Nam đã có chứng nhận xuất xứ đáp ứng yêu cầu của các hiệp định thương mại và tiêu chuẩn chất lượng do Mỹ đặt ra.

Ấn Độ còn là nguồn cung lớn các mặt hàng đồ gỗ nội thất và sản phẩm thủ công cho thị trường Mỹ, trong khi Việt Nam hiện giữ vị trí tốp 3 nhà xuất khẩu đồ gỗ vào thị trường này. Điều đó mở ra cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hợp đồng, tận dụng năng lực sản xuất tại những trung tâm chế biến gỗ lớn như Bình Dương (cũ), Đồng Nai và Bình Định (cũ).

Ở lĩnh vực trang sức, Ấn Độ từ lâu là trung tâm chế tác kim cương và đá quý toàn cầu, song Việt Nam vẫn có thể hưởng lợi ở các phân khúc ngách như trang sức bạc và vàng nhẹ, nơi năng lực sản xuất và thiết kế trong nước đang ngày càng được cải thiện.

Với ngành thủy sản, Ấn Độ là nhà xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới và Mỹ là thị trường tiêu thụ lớn nhất của họ. Phần lớn tôm đông lạnh, tôm sú của Ấn Độ sang Mỹ hiện đang chịu thuế chống bán phá giá (AD) và thuế chống trợ cấp (CVD) từ trước. Đây là ngành dễ tổn thương nếu nằm trong diện áp dụng thuế mới. Tuy nhiên, hiện chưa rõ Mỹ đã đưa thủy sản Ấn vào danh mục chịu thuế bổ sung hay không.

Nếu căng thẳng Mỹ - Ấn tiếp tục leo thang do New Delhi không chấm dứt nhập khẩu dầu từ Nga, không loại trừ khả năng Washington sẽ áp thuế lên các mặt hàng thủy sản của Ấn Độ. Động thái như vậy sẽ giáng đòn mạnh vào ngành xuất khẩu thủy sản nước này, đồng thời mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam. Trong kịch bản đó, xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Mỹ - đặc biệt ở phân khúc tôm thẻ chân trắng chế biến và các sản phẩm tôm giá trị gia tăng - có thể tăng mạnh.

Dù thủy sản Ấn Độ được miễn trừ thuế như trường hợp của dược phẩm, một số nhà nhập khẩu Mỹ vẫn có thể chủ động đa dạng hóa nguồn cung để giảm thiểu rủi ro chính sách. Trong bối cảnh nhu cầu tìm kiếm nguồn hàng ổn định, minh bạch về truy xuất ngày càng tăng, Việt Nam đang được đánh giá cao nhờ đáp ứng tốt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm

Tuy nhiên, nguyên liệu tôm của Việt Nam vẫn phụ thuộc một phần vào nhập khẩu từ Ấn Độ, ở một số mặt hàng giống, thức ăn và các chế phẩm sinh học. Nếu Ấn Độ gặp trở ngại trong xuất khẩu, nước này có thể đẩy mạnh bán sang Việt Nam, kéo giá nguyên liệu giảm. Điều này tuy mang lại lợi thế cho các doanh nghiệp chế biến, nhưng lại gây áp lực đáng kể lên người nuôi trong nước. Bên cạnh đó, nếu Mỹ siết chặt nhập khẩu từ Ấn Độ, những quốc gia như Ecuador và Indonesia cũng có khả năng gia tăng thị phần, qua đó chia sẻ “cơ hội” với Việt Nam.

Ngoài ra, Ấn Độ còn là nguồn cung bông, sợi và thuốc nhuộm quan trọng cho nhiều nhà máy dệt may tại Việt Nam. Nếu xuất khẩu từ Ấn Độ chậm lại, giá nguyên liệu trong nước có thể giảm, giúp hạ chi phí sản xuất, nhưng đồng thời tiềm ẩn rủi ro gián đoạn nguồn cung chất lượng cao, gây biến động cho chuỗi cung ứng.

Mặt khác, khi hàng hóa Ấn Độ mất thị trường Mỹ, khả năng cao họ sẽ chuyển hướng sang các thị trường EU, ASEAN và Trung Đông - vốn cũng là những điểm đến xuất khẩu của Việt Nam - từ đó đẩy mức độ cạnh tranh về giá lên cao hơn.

Một rủi ro khác là Mỹ có thể siết chặt kiểm soát xuất xứ hàng hóa. Nếu doanh nghiệp Ấn Độ tận dụng Việt Nam như điểm trung chuyển để “né thuế”, hàng Việt Nam có thể bị Mỹ tăng cường kiểm tra quy tắc xuất xứ. Để tránh kịch bản này, các doanh nghiệp Ấn Độ - đặc biệt trong lĩnh vực dệt may và da giày - có thể cân nhắc đặt nhà máy trực tiếp tại Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu xuất xứ và tránh thuế từ Mỹ. Trên thực tế, Việt Nam vốn đã là điểm đến của dòng vốn FDI từ Ấn Độ trong những năm qua ở các ngành dược phẩm, hóa chất, công nghệ thông tin, và xu hướng này nhiều khả năng sẽ tăng tốc trong thời gian tới.

Tuệ Nhiên