Loạt quốc gia kêu gọi 'quay lưng' với USD

Trong nhiều thập kỷ, đồng đôla Mỹ đã trở thành “vua” trong thương mại toàn cầu - không chỉ bởi vì quốc gia này là nền kinh tế lớn nhất thế giới, mà còn bởi vì dầu mỏ, một mặt hàng quan trọng cần thiết cho tất cả các nền kinh tế lớn và nhỏ, được định giá bằng đồng bạc xanh.

Bên cạnh đó, hầu hết mặt hàng cũng được định giá và giao dịch bằng đôla Mỹ.

Ảnh minh họa: CNBC.

Tuy nhiên, kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) bắt đầu hành trình tăng lãi suất mạnh mẽ để chống lại lạm phát trong nước, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới cũng phải tăng lãi suất để ngăn dòng vốn chảy ra và đồng tiền của họ bị mất giá mạnh.

Quý IV/2022, đồng đôla Mỹ chiếm tới 58,36% dự trữ ngoại hối toàn cầu. Trong khi đó, đồng euro đứng thứ hai, chiếm khoảng 20,5% dự trữ ngoại hối toàn cầu trong khi đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc chỉ chiếm 2,7% trong cùng kỳ.

Trung Quốc đi đầu nỗ lực giảm ảnh hưởng của USD

Trung Quốc là một trong những bên tham gia tích cực nhất trong nỗ lực này với vị thế thống trị trong thương mại toàn cầu hiện nay và là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Dựa trên tính toán của CNBC về dữ liệu của IMF về định hướng thương mại năm 2022, Trung Quốc đại lục là đối tác thương mại lớn nhất của 61 quốc gia khi kết hợp cả nhập khẩu và xuất khẩu. Để so sánh, Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của 30 quốc gia.

Chehab nói với CNBC tuần trước: “Khi sức mạnh kinh tế của Trung Quốc tiếp tục tăng lên, điều đó có nghĩa là quốc gia này sẽ gây ảnh hưởng nhiều hơn đến các tổ chức tài chính và thương mại toàn cầu”.

Tính đến tháng 2/2023, Trung Quốc đại lục đã nắm giữ gần 849 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ. Đó là mức thấp nhất trong 12 năm qua.

Thay đổi động lực học

Nhưng Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất kêu gọi chuyển hướng khỏi đồng đôla Mỹ.

Tổng thống Brazil Lula đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh vào tháng 4, nơi ông được cho là đã kêu gọi giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ trong thương mại toàn cầu.

Thương mại giữa Brazil và Trung Quốc đạt 150 tỷ USD vào năm 2022, tăng 10% so với một năm trước, theo S&P Global Market Intelligence.

Trong chuyến thăm Trung Quốc gần đây, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim được cho là đã đề xuất thành lập “Quỹ tiền tệ châu Á” để giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ.

Trong một cuộc phỏng vấn ngày 6/4 với CNBC, Bộ trưởng Thương mại Malaysia cũng thừa nhận những lo ngại của Malaysia về sự phụ thuộc của châu Á vào đồng đô la Mỹ.

Tại cuộc họp của các bộ trưởng tài chính và ngân hàng trung ương ASEAN tại Indonesia vào tháng 3, các nhà hoạch định chính sách cũng đã thảo luận về ý tưởng cắt giảm sự phụ thuộc vào đồng đôla Mỹ, đồng yên Nhật và đồng euro để “chuyển sang thanh toán bằng nội tệ”.

Vào đầu tháng 4, truyền thông Ấn Độ đưa tin rộng rãi rằng Bộ Ngoại giao (MEA) đã thông báo rằng Ấn Độ và Malaysia đang bắt đầu giải quyết thương mại của họ bằng đồng rupee của Ấn Độ.

Các lợi ích về kinh tế

Các nhà phân tích cho rằng sự thay đổi động lực kinh tế toàn cầu đang thúc đẩy xu hướng phi đôla hóa, có thể mang lại lợi ích cho các nền kinh tế địa phương theo một số cách.

Giao dịch bằng đồng nội tệ “cho phép các nhà xuất khẩu và nhập khẩu cân bằng rủi ro, có nhiều lựa chọn đầu tư hơn, chắc chắn hơn về doanh thu và doanh số bán hàng”, cựu đại sứ Brazil tại Trung Quốc, Marcos Caramuru, nói với CNBC vào tuần trước.

Mark Tinker từ ToscaFund Hong Kong cho biết một lợi ích khác đối với các quốc gia chuyển từ việc sử dụng đồng đô la làm trung gian trong thương mại song phương là “giúp họ tiến lên trong chuỗi giá trị”.

Trong khi đó, sự tăng trưởng của các khối kinh tế ngoài Nhà Trắng cũng khuyến khích các nền kinh tế này thúc đẩy việc sử dụng rộng rãi hơn các đồng tiền của họ. IMF ước tính rằng châu Á có thể đóng góp hơn 70% vào tăng trưởng toàn cầu trong năm nay.

Mối quan tâm địa chính trị

Rủi ro địa chính trị cũng đã đẩy nhanh xu hướng rời xa đồng đôla Mỹ.

Theo chuyên gia Galvin Chia từ NatWest Markets chia sẻ với “Street Signs Asia” trước đó: “Rủi ro chính trị đang thực sự góp phần tạo ra rất nhiều sự không chắc chắn và sự chuyển dịch của đồng đôla Mỹ thực sự là nơi trú ẩn an toàn đến mức nào”.

Theo Bloomberg, kể từ khi Mỹ đóng băng nguồn dự trữ ngoại tệ của Nga, đồng Nhân dân tệ đã thay thế đồng bạc xanh để trở thành đồng tiền được giao dịch nhiều nhất ở Nga.

Cho đến nay, Mỹ và các đồng minh phương Tây đã đóng băng hơn 300 tỷ USD dự trữ ngoại tệ của Nga và áp đặt nhiều vòng trừng phạt đối với Moscow và các nhà tài phiệt của nước này. Điều này buộc Nga phải chuyển giao dịch sang các loại tiền tệ khác và tăng lượng vàng dự trữ.

Bất chấp sự lung lay của vị trí hàng đầu, các nhà phân tích cho rằng đồng đôla Mỹ sẽ không bị “truất ngôi” trong tương lai gần - đơn giản vì hiện tại không có bất kỳ lựa chọn thay thế nào.

Dữ liệu từ IMF cho thấy tính đến quý 4 năm 2022, hơn 58% dự trữ toàn cầu được nắm giữ bằng đô la Mỹ — con số này cao hơn gấp đôi tỷ trọng của đồng euro, đồng tiền được nắm giữ nhiều thứ hai trên thế giới.

Khánh Vy (Theo CNBC)