Loài cây 'ngược đời' ở Việt Nam có hột ở ngoài quả

Loài thực vật này là một trong những loài cây kỳ lạ ở Việt Nam nổi tiếng nhất. Có tên Việt Nam là điều hay đào lộn hột, tên gọi của chúng xuất phát từ quả của cây này có hình dáng độc đáo, hột lộn ra ngoài, gắn vào dưới đáy quả rất dị.

Đào lộn hột có tên khoa học là Anacardium occidentale L., là một loại cây công nghiệp dài ngày thuộc họ Xoài. Loài cây này có nguồn gốc từ đông bắc Brazil, nơi nó được gọi bằng tiếng Bồ Đào Nha là Caju, nghĩa là "quả" hay Cajueiro, nghĩa là "cây".

Ở Việt Nam, đào lộn hột được trồng rất nhiều ở các tỉnh miền núi phía nam như Đắk Lắk, Đắk Nông và Bình Phước.

Loài cây độc đáo ở Việt Nam này cao từ khoảng 3m đến 9m. Lá mọc so le, cuống ngắn, hoa nhỏ, màu trắng có mùi thơm dịu. Quả khô, không tự mở, hình quả thận, dài 2–3cm, vỏ ngoài cứng, mặt hõm vào, cuống quả phình to thành hình trái lê hay đào, màu đỏ, vàng hay trắng.

Do vậy người ta rất nhiều người tưởng rằng phần cuống quả phình ra do đế hoa phát triển thành là quả. Trong khi đó thực chất phần quả hình thận mà mọi người nghĩ là hạt thực chất lại là quả thực sự. Cái tên đào lộn hột (đào có hột nằm ngoài quả) cũng xuất phát từ sự hiểu nhầm này.

Từ cái tên đó, nhiều người thường nhầm đào lộn hột là thực vật hạt trần, nhưng đào lộn hột chính xác là thực vật hạt kín. Hạt hình thận, có chứa dầu béo.

Cây đào lộn hột có giá trị kinh tế rất cao, quả giả hay là cuống quả rất giàu vitamin C, có thể ăn tươi, hoặc ép lấy dịch cho lên men làm rượu nhẹ, nước giải khát lên men. Tuy nhiên không nên ăn nhiều trái tươi vì có thể gây tưa lưỡi. Rượu chế biến từ quả giả này dùng xoa bóp khi đau nhức, súc miệng chữa viêm họng, chống nôn mửa.

Quả đào lộn hột là sản phẩm chính của cây, có giá trị cao vì có thể ứng dụng đa dạng. Sau khi loại hết vỏ, quả đào lộn hột hay hạt điều sẽ được rang hoặc dùng tươi, dùng trong chế biến bánh, kẹo.

Cận cảnh một quả đào lộn hột chuẩn bị được thu hoạch.

Ngày nay, đào lộn hột được trồng nhiều ở Việt Nam. Việt Nam cũng là nước có sản lượng hạt điều tức đào lộn hột xuất khẩu lớn nhất thế giới, chiếm trên 50% tổng giá trị thương mại nhân điều toàn cầu.

Đinh Ngân (TH)