Lỗ hổng trong quyền sử dụng đất

Không loại trừ việc người nước ngoài dùng người trong nước đứng tên thành lập doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực còn hạn chế người nước ngoài rồi sau đó chuyển quyền sở hữu. Ảnh minh họa Uyên Viễn.

Trường hợp người Trung Quốc nắm quyền sử dụng đất tại Đà Nẵng là một ví dụ. Cho đến nay, theo quy định của Luật Đất đai thì người nước ngoài không được phép đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng giả sử có doanh nghiệp sở hữu quyền sử dụng đất và sau đó các bên góp vốn thành lập doanh nghiệp này bán toàn bộ cổ phần cho người Trung Quốc, đương nhiên tài sản đó vẫn thuộc về doanh nghiệp nhưng nay nắm giữ tài sản này, kể cả quyền định đoạt nó, lại là người Trung Quốc.

Ở đây, cho dù không có người nước ngoài nào đứng tên trên sổ đỏ, nhưng thực chất họ đang nắm quyền sử dụng đất đấy thôi - luật đã lường hết tình huống này chưa. Nếu doanh nghiệp này xin giải thể thì tài sản là đất giải quyết như thế nào?

Một hiện tượng nổi lên ở khắp các địa phương trên cả nước trong những năm qua là doanh nghiệp có ý tưởng làm dự án khu đô thị rồi bắt tay với quan chức địa phương, tìm mọi cách để được giao đất, kể cả o ép người dân phải di dời. Không kể đến chuyện người dân bất bình, khiếu kiện dài ngày vì mất đất; không kể đến chuyện nhiều quan chức địa phương tham ô đã vào tù vì các sai phạm liên quan đến đất đai, cứ thử nghĩ các doanh nghiệp này dần dà rơi vào tay người nước ngoài hết thảy.

Hiện nay tỷ lệ mua cổ phần, góp vốn của dòng vốn đầu tư nước ngoài vào các doanh nghiệp trong nước đang tăng cao, biết bao tài sản của doanh nghiệp là quyền sử dụng đất nay vào tầm kiểm soát của người nước ngoài?

Chính vì thế một đề nghị được nhiều lần nêu ra, gần đây nhất là từ Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại TPHCM, theo đó, cần sửa Luật Đất đai theo hướng chính quyền địa phương chỉ thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh, tuyệt đối không đứng ra thu hồi đất từ người dân để giao cho doanh nghiệp vì mục đích kinh tế (hội nghị chuyên đề ngày 9-6). Đó là một trong những biện pháp cần thiết để bịt ngay lỗ hổng nói trên, bên cạnh các tác động tích cực lên việc giải quyết khiếu kiện dài ngày.

Trước đây các quy định về việc bán cổ phần doanh nghiệp trong nước cho người nước ngoài được thực thi rất chặt chẽ, chẳng hạn không được bán nếu doanh nghiệp hoạt động trong một số lĩnh vực có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cùng với lộ trình tháo gỡ các hạn chế theo cam kết WTO, không có ai kiểm soát xem việc rà soát các điều kiện này có còn được thực thi đầy đủ. Không loại trừ người nước ngoài dùng người trong nước đứng tên thành lập doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực còn hạn chế người nước ngoài rồi sau đó chuyển quyền sở hữu.

Thời báo Kinh tế Sài Gòn