Lãi suất vay mua nhà ở xã hội: Vì sao tăng?

Lãi suất vay mua nhà ở xã hội (NƠXH) từ đầu tháng 8 bất ngờ tăng thêm 1,8%/năm, từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm khiến người vay giật mình, thậm chí cảm thấy “sốc”. Để tìm câu trả lời xung quanh các thắc mắc của người vay mua NƠXH, Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với ông Huỳnh Văn Thuận, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH).

Gia đình chị Nguyễn Thị Kiều Vy ở Hà Nội được Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay 600 triệu đồng vốn ưu đãi để mua nhà ở xã hội. Ảnh: THÙY LINH

Lãi suất vay mua NƠXH thấp hơn người nghèo là không công bằng

. Phóng viên: Mới đây, NHCSXH đã bất ngờ tăng mức lãi suất cho vay đối với người mua khiến người mua nhà thực sự lo lắng về gánh nặng lãi vay. Vì sao NHCSXH lại đột ngột tăng lãi suất với biên độ tăng mạnh như vậy, thưa ông?

+ Ông Huỳnh Văn Thuận (ảnh): Trước hết cần phải khẳng định lại một lần nữa là NHCSXH không tự ý nâng mức lãi suất cho vay đối với người mua nhà ở xã hội mà việc này được chúng tôi thực hiện theo Nghị định 100/2024 của Chính phủ vừa ban hành, quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, có hiệu lực từ ngày 1-8-2024.

Theo đó, Nghị định 100 quy định lãi suất vay vốn ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở tại NHCSXH. Cụ thể, lãi suất cho vay bằng lãi suất cho vay đối với hộ nghèo do Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ.

Lãi suất cho vay đối với hộ nghèo hiện nay là 6,6%/năm (tương ứng 0,55%/tháng). Thực hiện quy định trên, NHCSXH đã điều chỉnh mức lãi suất chương trình cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở tại NHCSXH từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm theo đúng quy định của Chính phủ.

“Nguồn vốn tín dụng chính sách về nhà ở xã hội đã góp phần giúp hơn 49.000 người có thu nhập thấp, công nhân cùng gia đình có nhà ở xã hội và góp phần xây dựng hơn 49.000 căn nhà ở.”

. Mức lãi vay này có phải là quá cao đối với những đối tượng đủ điều kiện vay mua NƠXH hay không?

+ Mức lãi suất cho vay 6,6%/năm đã được cơ quan có thẩm quyền tổng kết, đánh giá, tính toán kỹ lưỡng trong quá trình xây dựng Nghị định 100. Trước đó, dự thảo nghị định cũng đã lấy ý kiến tham gia rộng rãi của các bộ, ngành, địa phương để hoàn thiện, thẩm định trước khi trình Chính phủ ban hành.

Hơn nữa, nếu so sánh về mức thu nhập thì chắc chắn người đủ điều kiện mua NƠXH đều có thu nhập tốt hơn nhiều so với người nghèo, mà lại được hưởng lãi suất 4,8%/năm -

thấp hơn người nghèo là điều không công bằng. Việc đưa lãi suất cho vay dành cho người có thu nhập thấp về ngang bằng với lãi suất cho vay đối với người nghèo được xem là mức lãi suất hợp lý, chứ không phải quá cao như mọi người đang nghĩ. Do đó, mức lãi suất mới được điều chỉnh nhằm đảm bảo tính bền vững của chương trình cho vay, đồng thời giảm tải gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

. Nhiều khách hàng sau khi nhận thông báo tăng lãi suất cho vay đã rất bất ngờ và cả… bất an. Bởi lâu nay họ vẫn yên tâm vì lãi suất của NHCSXH ổn định trong thời gian dài…

+ Như đã trao đổi ở trên, ngay cả khi Chính phủ điều chỉnh tăng lãi suất từ 4,8%/năm lên

6,6%/năm thì mức lãi suất này vẫn chỉ ngang bằng với lãi suất cho vay đối với người nghèo. Trong khi đó, mức lãi suất cho vay đối với hộ nghèo đang thực hiện theo quy định tại Quyết định 750/Q2015 và mức lãi suất này đã được giữ ổn định gần 10 năm, từ năm 2015 đến nay.

Chính vì vậy, những ai đủ điều kiện để được vay mua NƠXH tại NHCSXH, họ không chỉ an tâm vì đã được hưởng mức lãi suất ưu đãi nhất mà còn được hưởng thời gian ưu đãi kéo dài và ổn định hơn nhiều so với bất cứ gói cho vay thương mại nào khác.

NHCSXH đang thiếu vốn cho vay mua NƠXH

. Để đủ nguồn lực cho vay đối với hộ nghèo và cho vay để mua, thuê mua NƠXH, ngân sách của NHCSXH được phân bổ như thế nào?

+ Hiện nay, hộ nghèo vay vốn để phát triển sản xuất, tạo sinh kế tại NHCSXH được vay tối đa 100 triệu đồng với thời gian tối đa 10 năm. Nhưng với những người được vay vốn để mua, thuê mua NƠXH, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân; xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở tại NHCSXH thì được vay với thời gian tối đa lên đến 25 năm. Hạn mức vay để mua, thuê mua NƠXH tối đa bằng 80% giá trị hợp đồng đã ký với chủ đầu tư và tối đa 1 tỉ đồng đối với xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở.

Khó khăn lớn nhất hiện nay của chương trình cho vay NƠXH tại NHCSXH cần được tháo gỡ, đó là về nguồn vốn. Nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 NHCSXH được giao là 1.000 tỉ đồng nhưng trong năm 2021 đã giải ngân hết. Năm 2022 và 2023, NHCSXH đã thực hiện giải ngân 10.281/15.000 tỉ đồng nguồn vốn Nghị quyết 11 và nguồn vốn này chỉ thực hiện đến hết năm 2023.

Như vậy, năm 2024 và 2025, NHCSXH chưa được cấp nguồn vốn mới cho vay chương trình cho vay NƠXH, trong khi nhu cầu đi vay của khách hàng là rất lớn. Theo tổng hợp từ các tỉnh, TP, giai đoạn 2024-2025 khoảng 12.000 tỉ đồng.

. Tình hình giải ngân đến thời điểm này như thế nào, thưa ông?

+ Tính đến ngày 31-7-2024, sau gần 10 năm triển khai thực hiện cho vay NƠXH theo Luật Nhà ở 2014, Nghị định 100/2015, Nghị định 49/2021, NHCSXH đã giải ngân được 20.894 tỉ đồng cho hơn 49.000 khách hàng, dư nợ đạt 17.263 tỉ đồng với gần 46.000 khách hàng đang còn dư nợ.

Nguồn vốn tín dụng chính sách về NƠXH đã góp phần giúp hơn 49.000 người có thu nhập thấp, công nhân cùng gia đình có NƠXH và góp phần xây dựng hơn 49.000 căn nhà ở, giúp người dân yên tâm lao động sản xuất, phát triển kinh tế.

. Ngoài nguồn lực từ ngân sách, NHCSXH được phép huy động vốn từ các tổ chức với mức lãi suất thấp hơn nhiều so với lãi suất huy động từ dân cư. Đơn cử, lãi suất huy động 12 tháng từ dân cư của nhóm Big 4 hiện chỉ 4,6%-4,7%/năm. Việc tăng mạnh lãi suất cho vay lên như vậy có phải là cách để NHCSXH tìm kiếm lợi nhuận?

+ NHCSXH là loại hình ngân hàng chính sách, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Hoạt động của NHCSXH chỉ là cho vay đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác theo quy định của Chính phủ. Bên cạnh đó, NHCSXH thực hiện cho vay theo quy định của Chính phủ về đối tượng vay vốn, điều kiện vay vốn, mức vốn cho vay, lãi suất cho vay, thời hạn cho vay... Hay nói cách khác, chúng tôi không được thực hiện bất cứ chính sách nào ngoài quy định của Chính phủ.

. Xin cảm ơn ông.•

THÙY LINH