Kiến nghị tăng thuế để kiểm soát tiêu dùng đồ uống có đường

WHO khuyến nghị các biện pháp hạn chế đồ uống có đường như ghi nhãn dinh dưỡng ở mặt trước đồ uống, hạn chế quảng cáo... (Ảnh: Quang cảnh Hội thảo - PV)

Theo TS Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, bằng chứng toàn cầu cho thấy rằng tiêu thụ đồ uống có đường (ĐUCĐ) làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và sâu răng. Chúng cũng góp phần khiến mọi người thừa cân và béo phì. Tất cả những điều này là những vấn đề sức khỏe quan trọng, có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các tình trạng khác bao gồm ung thư. Riêng ở Việt Nam, trong 10 năm qua, người dân đã uống nhiều ĐUCĐ hơn. Trung bình, người dân Việt Nam tiêu thụ một lít ĐUCĐ mỗi tuần. Bởi thế, tỷ lệ thừa cân và béo phì tăng nhanh, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi. Tại các TP, cứ 4 thanh, thiếu niên trong độ tuổi 15 - 19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì.

PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng thông tin, hiện nay tỷ lệ đái tháo đường tuýp 2, rối loạn chuyển hóa, tim mạch đang gia tăng. Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, năm 2015, Việt Nam có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên gấp đôi (6,1 triệu) vào năm 2040. Sử dụng ĐUCĐ không hợp lý là một nguyên nhân gây ra thừa cân, béo phì.

TS Angela Pratt nhấn mạnh, WHO khuyến cáo rằng việc tiêu thụ “đường tự do” - có thể coi là bất kỳ loại đường nào được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống - nên được giới hạn ở mức dưới 10% tổng năng lượng, nhưng lý tưởng là dưới 5%. Tức là khoảng 25 gram mỗi ngày cho một người trưởng thành trung bình và dưới 12 - 25 gram mỗi ngày với trẻ em. Bà Pratt cho biết, trên khắp thế giới, một biện pháp phổ biến để giảm tác hại từ ĐUCĐ là tăng thuế. Tín hiệu giá - chi phí cao hơn - rất có tác dụng để giúp giảm tiêu thụ ĐUCĐ. Hơn 100 quốc gia hiện đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này. Các biện pháp trên có thể giúp làm chậm sự gia tăng tỷ lệ thừa cân và béo phì, đặc biệt là ở trẻ em và giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trong các thế hệ tương lai.

Ngoài thuế, WHO cũng khuyến nghị các biện pháp bao gồm ghi nhãn dinh dưỡng ở mặt trước đồ uống, hạn chế quảng cáo, hạn chế ĐUCĐ trong trường học và giáo dục về dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em và thanh, thiếu niên. Bên cạnh đó, bà Pratt mong muốn, truyền thông đại chúng có thể làm tăng kiến thức về sức khỏe của mọi người và giúp họ suy nghĩ, nhận thức đúng đắn hơn về những gì họ đang uống, có thể đưa ra những lựa chọn tốt hơn về đồ uống để có cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Đồng tình với giải pháp tăng thuế, ThS Nguyễn Thị Thùy Duyên - Trường Đại học Y tế cộng đồng cũng cho rằng, bằng chứng, kinh nghiệm hiện tại cho thấy nếu thuế làm tăng giá đồ uống lên 10%, mọi người sẽ uống ít hơn khoảng 11%. Tăng thuế sẽ tác động đến tăng giá qua đó tác động đến hành vi tiêu thụ. Nếu mức tăng giá 5% đem lại sự thay đổi không đáng kể thì tăng giá ở mức 20% có thể đem lại sự thay đổi tích cực cho cho tình trạng béo phì ở Việt Nam.

Còn PGS Trương Tuyết Mai khuyến cáo, nên sử dụng nước lọc, nước đóng chai, trà không đường thay cho các loại nước ngọt; hạn chế sử dụng thực phẩm chứa nhiều đường tự do như các loại đường tự nhiên (đường nâu, đường tinh luyện, đường phèn...) và ĐUCĐ (bao gồm nước ngọt, trà, cà phê hòa tan...); hạn chế lượng đường thêm vào thức ăn khi nấu nướng và trên bàn ăn; không cho thêm đường vào trà, cà phê hay bất kỳ đồ uống nào khác. Bên cạnh đó, cần chọn các kích cỡ suất ăn của thực phẩm hoặc ĐUCĐ nhỏ hơn và giảm dần số lượng. Người dân nên ăn trái cây tươi ít ngọt thay cho đồ ăn vặt có đường, chọn trái cây tươi thay vì trái cây sấy khô; đọc nhãn dinh dưỡng, chọn các sản phẩm chứa lượng đường tự do ít hơn; không cho thêm đường vào thức ăn, đồ uống của trẻ nhỏ.

T.Hoàng