Khu kinh tế Cửa khẩu Mộc Bài đứng trước cơ hội mới

Sau ngày 1/7/2025, tỉnh Tây Ninh chính thức được thành lập trên cơ sở sáp nhập, với nhiều lợi thế mới để phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là khu vực biên giới. Trong đó, Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, cửa ngõ giao thương lớn nhất phía Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá, đồng thời cũng đối diện không ít thách thức. Vậy định hướng phát triển của Mộc Bài trong giai đoạn tới sẽ ra sao, cơ chế chính sách nào đang được tính toán để khai thác tối đa lợi thế? Phóng Viên VOV – Cơ quan thường trú tại TP.HCM trao đổi với ông Nguyễn Văn Thông, Phó Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Tây Ninh về vấn đề này.

PV: Sau sáp nhập, cơ hội và thách thức nào đặt ra cho Cửa khẩu Mộc Bài thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Thông: Sau ngày 1/7/2025, tỉnh Tây Ninh mới chính thức thành lập, diện tích hơn 8.500 km2, dân số trên 3,25 triệu người. Đặc biệt, tỉnh có khoảng 369 km đường biên giới với Campuchia, nhiều cửa khẩu quốc tế quan trọng. Đây là lợi thế rất lớn để phát triển giao thương hàng hóa.

Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài Tây Ninh cửa ngõ giao thương lớn nhất phía Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá

Riêng Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, chỉ cách TP.HCM 70 km, cách Phnom Penh 170 km, lại nằm trên tuyến Xuyên Á – con đường nối liền nhiều quốc gia. Đây là cửa khẩu đường bộ lớn nhất phía Nam, mỗi ngày có 700–800 lượt phương tiện qua lại, cao điểm tới 1.000 lượt; hành khách 5.000–6.000 lượt/ngày, có lúc vượt 8.000 lượt. Kim ngạch XNK 6 tháng đầu năm đạt khoảng 600 triệu USD (theo số liệu báo cáo của hải quan Mộc Bài).

Tuy nhiên, thách thức cũng nhiều: Lưu lượng phương tiện qua cửa khẩu ngày càng tăng nên hạ tầng giao thông chưa đáp ứng, quá tải; bến bãi còn thiếu; tình trạng lượng xe quá nhiều gây ùn tắc; hạ tầng cửa khẩu xuống cấp. Bên cạnh đó, chính sách thương mại biên giới thay đổi khiến lợi thế chưa phát huy hết.

PV: Định hướng phát triển Cửa khẩu Mộc Bài sắp tới là gì thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Thông: Hiện nay, quy hoạch chung KKTCK Mộc Bài đã được Chính phủ phê duyệt tại quyết định số 1126/QĐ-TTg ngày 11/6/2025, với một số điểm nhấn như sau:

Khu vực Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài giai đoạn đến 2030 có quy mô khoảng 222,73 ha (không bao gồm đất an ninh, quốc phòng), được xác định quản lý theo phạm vi cửa khẩu quy định tại Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 05/9/2016 của Chính phủ.

Trung tâm logistics 182 ha; mở rộng cảng cạn hiện hữu (27ha) sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, kết nối trực tiếp với cao tốc TP.HCM - Mộc Bài và ga đường sắt Mộc Bài (70 ha) trong tương lai.

Phát triển công nghiệp, kho tàng giai đoạn đến năm 2030 quy mô 908 ha, đến năm 2045 tăng lên 3.194 ha, đa dạng các loại hình từ công nghiệp hỗ trợ đến công nghệ cao, gắn kết chặt chẽ với không gian cửa khẩu để phát huy lợi thế xuất, nhập khẩu.

Khu dân cư đô thị định hướng đến 2030 1.767 ha, đến năm 2045 tăng lên 2.840 ha, hình thành các khu đô thị mới được đầu tư đồng bộ, cung cấp dịch vụ tiện ích và nhà ở xã hội cho người lao động.

Lực lượng hải quan, biên phòng giám sát hàng hóa quá cảnh tại cửa khẩu

Định hướng không gian kiến trúc cảnh quan hướng đến một KKTCK hiện đại, đa dạng chức năng, tối đa hóa lợi thế hạ tầng giao thông quốc gia. Các tuyến không gian chính, bao gồm các trục Đông - Tây và Bắc - Nam (như đường tuần tra biên giới, Quốc lộ 14C, sông Vàm Cỏ Đông), sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cấu trúc và tạo nên các điểm nhấn.

Các khu vực cửa ngõ và công trình điểm nhấn sẽ được thiết kế mang tính biểu tượng quốc gia, kết hợp quảng trường và không gian mở, sử dụng kiến trúc xanh, tiết kiệm năng lượng. Việc quản lý chiều cao và mật độ xây dựng sẽ tuân thủ nghiêm ngặt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và các quy định về quốc phòng - an ninh biên giới.

Chúng tôi đặt mục tiêu Mộc Bài trở thành trung tâm logistics và cửa ngõ thương mại quốc tế của vùng. Đến năm 2030, sẽ hình thành trung tâm logistics có diện tích gần 200 ha; diện tích công nghiệp khoảng 900 ha, đến 2045 tăng lên hơn 3.000 ha. Đô thị mới, dịch vụ, thương mại, nhà ở xã hội cũng sẽ được đầu tư đồng bộ, hướng đến mô hình “xanh – thông minh – hiện đại”.

5 lĩnh vực trọng tâm gồm: Logistics cảng – kết nối Cảng Cái Mép, sân bay Long Thành; Thương mại, dịch vụ biên mậu; Công nghiệp công nghệ cao; Đô thị xanh – thông minh; Du lịch và nông nghiệp công nghệ cao.

PV: Chính sách, cơ chế nào đang được tính toán cho Cửa khẩu Mộc Bài?

Ông Nguyễn Văn Thông: Hiện cơ chế chung theo quy định của pháp luật còn hạn chế. Vì vậy, tỉnh đã mạnh dạn đề xuất một số cơ chế đặc thù theo Tờ trình 1931/TTr-UBND ngày 29/5/2025, nhằm thúc đẩy phát triển Khu kinh tế cửa khẩu (KKTCK) Mộc Bài trở thành trung tâm công nghiệp - đô thị - dịch vụ - logistics hiện đại, kết nối hiệu quả nền kinh tế Việt Nam - Campuchia.

Các cơ chế này hướng đến việc tận dụng vị trí chiến lược của Mộc Bài, tăng cường thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh với các khu kinh tế biên giới khu vực như Bavet (Campuchia), đồng thời củng cố quốc phòng, an ninh và đối ngoại.

Tây Ninh đặt mục tiêu Mộc Bài trở thành trung tâm logistics và cửa ngõ thương mại quốc tế của vùng

PV: Cao tốc TP.HCM – Mộc Bài khi hoàn thành sẽ tác động thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Thông: Cao tốc này sẽ rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics, giảm tải cho Quốc lộ 22 vốn đã quá tải. Thiết kế 4 làn, tốc độ 120 km/h, đây là tuyến huyết mạch nối trực tiếp vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với Campuchia và ASEAN.

Chúng tôi kỳ vọng cao tốc sẽ biến Mộc Bài thành “điểm hẹn logistics quốc tế”, thu hút tập đoàn đa quốc gia mở nhà máy, trung tâm phân phối; thúc đẩy du lịch, thương mại, dịch vụ; và tạo thêm hàng ngàn việc làm chất lượng cao cho lao động địa phương trong thời gian tới.

PV: Xin cảm ơn ông.

Nguyễn Quang/VOV-TP.HCM