Khẳng định căn cứ áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường

Toàn cảnh phiên thảo luận.

Thống nhất với quan điểm của cơ quan trình và cơ quan thẩm tra về giữ nước giải khát có đường trong diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng có căn cứ để quy định như vậy.

Tiếp tục phiên họp thứ 46, sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (cơ quan thẩm tra) Phan Văn Mãi cho biết, đến nay, về cơ bản các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật đều đã được cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo thống nhất. Trong đó có nhiều nội dung các đại biểu rất quan tâm như thuế TTĐB với điều hòa nhiệt độ, với nước dinh dưỡng, nước giải khát có đường, với mặt hàng xăng…

Tuy nhiên, một số ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội vẫn còn băn khoăn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết vẫn băn khoăn về mục đích và ý nghĩa của việc áp thuế với mặt hàng điều hòa nhiệt độ và xăng.

"Bây giờ biến đổi khí hậu như vậy mà không có điều hòa thì không hoạt động sản xuất kinh doanh được, không làm việc, sinh hoạt được", ông Thanh nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng hoan nghênh Chính phủ đã tiếp thu việc không áp thuế TTĐB với điều hòa nhiệt độ công suất từ 24.000 BTU trở xuống và 90.000 BTU trở lên, nhưng bày tỏ mong muốn chuyển sang đánh thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng này cũng như với mặt hàng xăng thay vì thuế TTĐB bởi đây đã trở thành mặt hàng thiết yếu.

Bên cạnh đó, ông Tùng cũng đề nghị giải trình rõ với Quốc hội cơ sở khoa học của việc phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường. Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng còn băn khoăn về cơ sở và tác động của việc đánh thuế nước giải khát có đường.

Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nêu rõ, loại điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống được sử dụng nhiều và tiêu thụ năng lượng điện lớn. Đây là một trong những tác nhân khiến trái đất nóng lên, do sử dụng các chất làm mát gây hại cho tầng ozone và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Vì lý do này, tại nhiều nước cũng có quy định chặt chẽ khi lắp đặt điều hòa nhiệt độ.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn báo cáo giải trình.

Mặt khác, theo Thứ trưởng, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã thu hẹp các loại điều hòa nhiệt độ phải chịu thuế. Ước tính, số thu từ thuế TTĐB với máy điều hòa khoảng 2.800 tỷ đồng, sau khi thu hẹp như dự thảo, số thu ngân sách sẽ giảm thêm khoảng 840 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số này sẽ còn thay đổi theo thị trường do người tiêu dùng có thể chuyển sang các loại điều hòa không phải chịu thuế, Thứ trưởng lý giải.

Hồi âm băn khoăn về thuế TTĐB với xăng dầu, Thứ trưởng nói việc thu thuế đã áp dụng từ rất nhiều năm nay. Đặc biệt, việc này càng quan trọng hơn khi Việt Nam đã thực hiện cam kết tại COP26 về giảm phát thải khí nhà kính.

Đồng thời, việc thu thuế cũng liên quan đến mục tiêu khuyến khích sử dụng xăng E5 và E10. Mức thuế trong dự thảo cho hai loại xăng này giảm dần, đối với xăng E5 là 8 % và xăng E10 là 7 % (so với các loại khác là 10%). Hơn nữa, không chỉ xăng E5 hay E10, Bộ Công thương cũng đang báo cáo Chính phủ để nâng các tiêu chuẩn với xăng sinh học lên E10 hay thậm chí E20 như các nước. Như vậy, bên cạnh các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, thuế TTĐB là công cụ hiệu quả để khuyến khích sử dụng xăng sinh học.

Hồi âm băn khoăn về áp thuế với đồ uống có đường, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn khẳng định dự thảo quy định rõ chỉ áp thuế với nước giải khát có hàm lượng đường là 5 gam/100 ml. Quy định này không bao gồm các đồ uống là sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng cho mục đích dinh dưỡng, nước khoáng thiên nhiên, nước khoáng, nước uống đóng chai, nước rau quả nguyên chất, nectar (mật rau quả), sản phẩm từ ca cao, các sản phẩm từ trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng với mục đích dinh dưỡng. Do đó, các mặt hàng này không chịu thuế TTĐB.

Cũng theo Thứ trưởng, xu hướng áp thuế với nước giải khát có đường đang tăng rất nhanh, từ chỉ khoảng 15 quốc gia vào năm 2012 thì đến nay 107 quốc gia, vùng lãnh thổ đã áp dụng. Mức thuế phổ biến là từ 20 - 40% và đây cũng là quan điểm mà Bộ Y tế và các tổ chức liên quan đến bảo vệ sức khỏe kiên quyết ủng hộ.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, dự thảo chỉ thiết kế ở mức 8% - 10%, lùi thời hạn áp dụng đến năm 2027. “Đây là mức rất hợp lý so với khu vực và thế giới, để bước đầu tăng dần nhận thức, giảm sử dụng nước giải khát có đường”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn giải trình.

Làm rõ thêm băn khoăn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban thẩm tra Phan Văn Mãi nói xăng và điều hòa nhiệt độ đúng là mặt hàng thiết yếu nhưng vẫn cần khuyến khích hạn chế sử dụng, sử dụng tiết kiệm, “càng ít càng tốt”. Quốc hội tới đây ban hành Luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm cũng là cách khuyến khích xu hướng này. “Ngay cả điều hòa nhiệt độ dù sử dụng công nghệ hiện đại nhất thì cũng không thể nói là không phát thải mà chỉ ít hơn thôi”, ông Phan Văn Mãi nêu ý kiến.

Tại báo cáo giải trình, cơ quan thẩm tra cũng đồng tình rằng về lâu dài, cần nghiên cứu phương án sửa đổi một cách đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn thuế bảo vệ môi trường để có thể đánh thuế mặt hàng xăng một cách hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Còn trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta đang triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26, cùng với quy định thu thuế bảo vệ môi trường, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng trong giai đoạn hiện nay vẫn là cần thiết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất quy định điều hòa nhiệt độ có công suất trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế (không thu thuế đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại có công suất trên 90.000 BTU).

Bởi vì, thu ngân sách thì không nhiều nhưng thể hiện quan điểm của chúng ta đối với vấn đề bảo vệ môi trường, theo lời Phó Chủ tịch Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất giữ nước giải khát có đường và xăng trong diện chịu thuế TTĐB như dự thảo. Tuy nhiên, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp tục rà soát để hoàn thiện giải trình, đảm bảo tính thuyết phục khi trình Quốc hội.

Theo nghị trình, chiều 13/6, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Nguyễn Lê