IAEA: rào che Chernobyl mất chức năng an toàn chính

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cảnh báo rào che bảo vệ phủ lên lò phản ứng số 4 tại Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã mất các chức năng an toàn chính, trong đó có khả năng giữ chắn, sau một vụ tấn công bằng drone hồi tháng 2. Cơ quan này kêu gọi sửa chữa lớn khẩn cấp, đồng thời cho biết khung chịu lực và hệ thống giám sát của kết cấu vẫn còn nguyên.

(Ảnh: Getty Images)

Tổng quan

IAEA cho biết đợt kiểm tra sau vụ tấn công bằng drone hồi tháng 2 phát hiện vết thủng trên vỏ ngoài của mái vòm thép New Safe Confinement (NSC) và một đám cháy đã xảy ra. Mặc dù đánh giá ban đầu không ghi nhận rò rỉ phóng xạ, đánh giá mới xác định vết thủng làm suy giảm khả năng chứa đựng vật liệu hạt nhân của rào che.

IAEA khẳng định NSC “đã mất các chức năng an toàn chính, trong đó có khả năng giữ chắn.” Cơ quan này đã điều thêm chuyên gia an toàn hạt nhân tới hiện trường để đánh giá đầy đủ mức độ thiệt hại và nhấn mạnh yêu cầu khôi phục toàn diện ngay lập tức.

Thông số kỹ thuật và mức độ hư hại của NSC

An toàn và ứng phó

Tổng giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cho biết các biện pháp sửa chữa tạm thời chỉ có phạm vi giới hạn và cần được thay thế bằng các hoạt động khôi phục toàn diện ngay lập tức. IAEA đã triển khai thêm chuyên gia an toàn hạt nhân đến hiện trường để hoàn thiện đánh giá thiệt hại.

IAEA nêu rõ các chức năng an toàn chủ chốt của NSC đã bị ảnh hưởng. Dù hệ thống giám sát còn nguyên, yêu cầu đặt ra là phải phục hồi khả năng chứa đựng để đảm bảo an toàn bức xạ lâu dài.

Bối cảnh an ninh hạt nhân khu vực

Moscow nói vụ tấn công tháng 2 là một sự khiêu khích do Kiev dàn dựng, trong khi chính phủ Ukraine đổ lỗi cho Nga. IAEA không quy kết trách nhiệm mà tập trung vào khía cạnh an toàn và sửa chữa.

Theo cáo cho biết Nga cáo buộc Ukraine nhiều lần tấn công Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye (ZNPP) và Kursk, gọi các hành động này là “khủng bố hạt nhân.” Cuối tháng 9, một drone của Ukraine bị cáo buộc tấn công tòa nhà phụ trợ tại Nhà máy điện hạt nhân Kursk, trùng thời điểm Tổng giám đốc IAEA thăm Moscow.

Vài ngày trước đó, các đường dây điện cấp cho ZNPP bị hư hại do pháo binh, khiến nhà máy chuyển sang máy phát điện dự phòng. Nga kiểm soát ZNPP từ tháng 3/2022 và khu vực sau đó tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý để sáp nhập; Kiev bác bỏ liên quan tới sự cố ở Kursk và cáo buộc Moscow tấn công ZNPP. Tháng 10, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói Ukraine đang “chơi một trò nguy hiểm” khi tấn công các cơ sở hạt nhân.

Góc nhìn kỹ thuật

Vụ tấn công bằng drone khiến vỏ ngoài NSC bị thủng và xảy ra cháy, từ đó làm suy giảm khả năng giữ chắn của kết cấu. Những dữ kiện này cho thấy lớp bảo vệ bên ngoài của rào che có thể bị tổn thương trước các đòn đánh chính xác, đòi hỏi công tác khôi phục phải khẩn trương và toàn diện để khôi phục chức năng an toàn.

Điều cần theo dõi

Kế hoạch và tiến độ khôi phục toàn diện NSC theo khuyến nghị của IAEA.
Kết quả đánh giá chi tiết mức độ hư hại từ nhóm chuyên gia an toàn hạt nhân được IAEA điều tới.
Tình hình an ninh tại các cơ sở hạt nhân khác, đặc biệt là ZNPP và Kursk, trong bối cảnh cáo buộc tấn công qua lại.

CTVX