Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã: Cần mở rộng thành viên, có quy chế hoạt động rõ ràng

Để giải quyết một số khó khăn, vướng mắc của địa phương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các địa phương xem xét, thành lập theo thẩm quyền Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã; các tổ/nhóm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán để tư vấn, hỗ trợ triển khai các hoạt động giáo dục và đào tạo tại cấp xã.

Việc này được một số chuyên gia giáo dục, đại biểu quốc hội đánh giá cao về tính cấp thiết. Song, để hoạt động hiệu quả, Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã cần có quy chế hoạt động cụ thể, rõ ràng, tránh gây lãng phí nguồn nhân lực về giáo dục.

Thành lập hội đồng tư vấn giáo dục sẽ là giải pháp hiệu quả

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hà - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh đánh giá, việc thành lập Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã; các tổ/nhóm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán để tư vấn, hỗ trợ triển khai các hoạt động giáo dục và đào tạo tại cấp xã là điều hết sức cần thiết và kịp thời trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Bởi thực tế hiện nay, phần lớn cán bộ Phòng Văn hóa – Xã hội cấp xã chưa được đào tạo chuyên sâu về giáo dục, dẫn tới nhiều khó khăn trong việc chỉ đạo, tổ chức hoạt động. Nếu có một hội đồng tư vấn với những người am hiểu chuyên môn, sẽ góp phần tháo gỡ khoảng trống này, giúp các quyết định về giáo dục của địa phương đi vào thực tế, thực chất và phù hợp với nhu cầu của từng trường học trên địa bàn.

Theo Đại biểu Nguyễn Thị Hà, hội đồng, nhóm tư vấn trên khi được thành lập không chỉ dừng lại ở vai trò tham mưu, mà còn cần chủ động đồng hành cùng cơ sở giáo dục. Cụ thể, hội đồng cần tư vấn cho chính quyền trong hoạch định kế hoạch giáo dục, hỗ trợ chuyên môn cho các trường học, nhất là trong triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đồng thời, hội đồng cũng nên tổ chức bồi dưỡng, chia sẻ kinh nghiệm quản lý, giảng dạy giữa các trường, qua đó tạo thành một mạng lưới hỗ trợ thiết thực. Một nhiệm vụ quan trọng khác là giám sát, phản biện và kiến nghị các giải pháp để giải quyết khó khăn, bảo đảm tiếng nói từ cơ sở được lắng nghe và phản ánh kịp thời.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Hà - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: NVCC.

Cùng bàn về vấn đề này, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội bày tỏ, sau khi sáp nhập và tổ chức lại cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, quy mô quản lý về giáo dục đã tăng lên từ 3 đến 5 lần so với trước đây. Điều này dẫn đến việc một xã hiện phải quản lý số lượng trường học lớn, có thể lên tới 9-15 trường ở cả 3 cấp học là mầm non, tiểu học, trung học cơ sở.

Trong khi đó, Phòng Văn hóa - Xã hội của xã, phường chỉ có khoảng 5-6 công chức, trong đó thường chỉ có một người có chuyên môn ở lĩnh vực giáo dục. Vì vậy, việc thành lập hội đồng tư vấn giáo dục sẽ là giải pháp hiệu quả để hỗ trợ, giảm tải cho cấp xã trong công tác quản lý, đặc biệt khi năm học mới đang cận kề.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội. Ảnh: NVCC.

Cũng theo Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, để giải quyết những khó khăn trong quản lý giáo dục ở cấp xã, hội đồng tư vấn giáo dục nên tập trung thực hiện những công việc từ tư vấn chuyên môn đến giải quyết những khó khăn, vướng mắc cho cơ sở giáo dục.

Trước hết là tư vấn và tham mưu cho lãnh đạo cấp xã. Trong bối cảnh phân cấp mạnh mẽ, các xã phải trực tiếp quản lý mọi mặt từ chuyên môn, cơ sở vật chất đến nhân sự. Khi cơ sở giáo dục gặp khó khăn, vướng mắc, hội đồng này sẽ đóng vai trò là cầu nối, tham mưu cho lãnh đạo xã cách giải quyết.

Hội đồng cũng có thể hỗ trợ xử lý các vấn đề phát sinh. Trước đây, cơ sở giáo dục sẽ đề xuất lên phòng giáo dục và đào tạo. Nhưng hiện nay, khi phòng giáo dục và đào tạo không còn, hội đồng tư vấn sẽ là lực lượng chuyên môn nòng cốt để xử lý các vấn đề phát sinh, đặc biệt trong bối cảnh nhân sự quản lý ở cấp xã rất mỏng và chưa nắm chắc chuyên môn.

Đặc biệt, hội đồng sẽ hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các trường bằng cách tổng hợp, phân tích vấn đề từ thực tế tại cơ sở giáo dục để đưa ra những giải pháp phù hợp, giúp tháo gỡ hạn chế trong công tác dạy và học.

Cần mở rộng thành viên và có quy chế hoạt động rõ ràng

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn, thành phần tham gia Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã; các tổ/nhóm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán là cán bộ quản lý giáo dục, nhà giáo đang công tác hoặc đã nghỉ hưu. Cách thức hoạt động cụ thể do địa phương chủ động hướng dẫn theo điều kiện thực tế và đảm bảo không phát sinh về đơn vị, tổ chức hành chính, chỉ là các bộ phận hoạt động chuyên môn kiêm nhiệm trong thời gian nhất định, phù hợp.

Đánh giá về nội dung này, bà Tăng Thị Ngọc Mai - Đại biểu Quốc hội khóa XIV, nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Trà Vinh (nay là tỉnh Vĩnh Long) cho rằng, trong bối cảnh chỉ khoảng 20-30% công chức giáo dục cấp xã có chuyên môn hoặc kinh nghiệm làm việc ở lĩnh vực giáo dục, việc có một hội đồng, nhóm tư vấn về quản lý và chuyên môn là rất quan trọng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, hội đồng này khi được thành lập phải có quy chế, hướng dẫn rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, quyền và lợi ích của các thành viên. Nếu không, việc thành lập chỉ mang tính hình thức sẽ trở thành gánh nặng cho các đơn vị.

Mặt khác, để đảm bảo tính khách quan và minh bạch, hội đồng tư vấn không nên chỉ bao gồm ban giám hiệu trường học. Thành phần của hội đồng cần được mở rộng, bao gồm những người có kinh nghiệm và hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực giáo dục trên địa bàn xã/phường.

Cụ thể, ngoài cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên đang công tác hoặc đã nghỉ hưu, hội đồng nên có sự tham gia của phụ huynh. Bởi sự tham gia của phụ huynh giúp họ hiểu rõ hơn về nhiệm vụ của mình trong việc vận động, đóng góp ý kiến và cùng địa phương, nhà trường thực hiện các mục tiêu giáo dục. Song, để tham gia hội đồng, phụ huynh phải là những người có con em đang đi học, quan tâm đến giáo dục và am hiểu các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giáo dục.

Thêm vào đó, nên bổ sung thêm đại diện chính quyền địa phương, lãnh đạo Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã, vào thành phần hội đồng. Điều này nhằm đảm bảo các quyết định không bị lệch lạc và mang lại hiệu quả tốt nhất.

"Để thực hiện tốt vai trò cố vấn, các thành viên không chỉ cần có kiến thức chuyên môn, mà còn phải có cái nhìn toàn diện, bao quát về giáo dục. Họ phải nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giáo dục và hiểu rõ thực trạng ở địa phương mình đang tư vấn.

Đặc biệt, cần có những tiêu chí cụ thể về chuyên môn, đạo đức và trách nhiệm cho người đứng đầu hội đồng. Người đưa ra quyết định phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về kết quả và được khen thưởng xứng đáng. Ngược lại, cũng nên có hình thức xử lý thích hợp nếu quyết định gây thiệt hại chung", bà Mai bày tỏ.

Bà Tăng Thị Ngọc Mai - nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Trà Vinh, Đại biểu Quốc hội khóa XIV. (Ảnh: NVCC)

Cũng theo bà Mai, hội đồng tư vấn cần xác định rõ ràng mục tiêu và nội dung hoạt động ngay từ khi thành lập. Từ đó, hỗ trợ công tác quản lý giáo dục ở cấp xã một cách chặt chẽ, hạn chế tối đa tiêu cực và đảm bảo tính minh bạch, khách quan. Đặc biệt, hội đồng nên tập trung tư vấn vào các vấn đề về giáo dục như: phổ cập giáo dục, nâng cao chất lượng, đảm bảo cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên.

Các thành viên của hội đồng cần có khả năng giám sát và hỗ trợ chính quyền địa phương để quản lý tốt lĩnh vực giáo dục. Đồng thời, hội đồng phải là cầu nối vững chắc giữa nhà trường, xã hội, gia đình và chính quyền địa phương, đảm bảo thông tin được thông suốt.

Trong khi đó, Đại biểu Nguyễn Thị Hà cho rằng, về thành phần tham gia của hội đồng, việc huy động cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên đang công tác cũng như đã nghỉ hưu là rất phù hợp. Đây là những người có trải nghiệm thực tiễn phong phú, có uy tín và tâm huyết với nghề.

Tuy nhiên, hội đồng cũng cần có tiêu chí rõ ràng trong lựa chọn: thành viên phải có năng lực chuyên môn vững vàng, có kinh nghiệm quản lý, có khả năng tư vấn và đặc biệt là tinh thần trách nhiệm cao. Người đứng đầu hội đồng nên là một hiệu trưởng hoặc một cán bộ quản lý cấp phòng, cấp sở có uy tín, có khả năng điều phối, để bảo đảm tính định hướng và sự thống nhất trong hoạt động.

Đại biểu Nguyễn Thị Hà cũng bày tỏ: “Để hội đồng hoạt động hiệu quả, tôi cho rằng, cần tổ chức gọn nhẹ, thiết thực, tránh chỉ mang tính hình thức. Đồng thời, xây dựng quy chế hoạt động rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp với cơ quan quản lý song song với tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, họp trực tuyến để tiết kiệm chi phí.

Ngoài ra, hội đồng cần phát huy tinh thần tự nguyện, trách nhiệm nghề nghiệp của các thành viên, hạn chế tối đa những phát sinh gây tốn kém cho ngân sách. Chỉ khi hoạt động đúng trọng tâm, hội đồng này mới thực sự trở thành chỗ dựa tin cậy ở cấp xã, giúp địa phương tháo gỡ khó khăn, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”, Đại biểu Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh.

Mạnh Dũng