Hoa sơn tra trắng đẹp như cổ tích

Khung cảnh đẹp kỳ diệu

Nếu xuất phát từ các tỉnh dưới xuôi sẽ có nhiều con đường lên bản Nậm Nghiệp. Từ Hà Nội, du khách có thể theo Cao tốc Láng-Hòa Lạc rồi đi thẳng Quốc lộ 32 qua Thị xã Nghĩa Lộ, Mù Cang Chải (Yên Bái). Đến địa phận xã Púng Luông, rẽ vào cung đường đi xã Ngọc Chiến (Sơn La).

Sau gần 300km, chúng tôi đến được với xã vùng cao Ngọc Chiến, Mường La. Đến Ngọc Chiến, du khách sẽ được hòa mình vào thiên nhiên hùng vĩ của núi rừng cùng vẻ đẹp các bản nhà sàn của người Thái nhỏ xinh, trải dài dưới chân núi, bên nương suối…

Chúng tôi nghỉ một đêm trong khu homestay đậm chất Thái ở Trung tâm xã Ngọc Chiến. Sáng hôm sau, theo sự chỉ dẫn của người dân bản địa, mọi người bắt đầu đi tới cung đường đất để lên bản rẻo cao Nậm Nghiệp. Sau quãng đường 14km đường đất mất khá nhiều thời gian, chúng tôi mới đặt chân được tới bản Nậm Nghiệp ở độ cao gần 2.000m so mực nước biển.

Ở xã Ngọc Chiến phần đông là người Thái, cùng với người Kinh, La Ha. Còn riêng bản Nậm Nghiệp có 147 hộ với khoảng 600 nhân khẩu là người Mông. Với Nậm Nghiệp không chỉ là sự hiện diện mà đây có thể xem như thủ phủ của loài cây sơn tra ở Ngọc Chiến nói riêng và cả vùng nói chung.

Khi mặt trời mới nhô, chúng tôi tìm đến mỏm núi cao ở bản Nậm Nghiệp để đưa tầm mắt về bốn phía. Trước mắt chúng tôi đâu đâu cũng là cây sơn tra đang bung nở với một màu trắng như tuyết bao trùm cảnh sắc.

Cả một vạt núi bao la chạy đến tận chân trời chỉ toàn cây sơn tra đang bung nở khoe sắc với đất trời. Những cung đường đất đỏ men theo sườn núi với 2 bên chi chít những cây sơn tra cổ thụ nở hoa như đưa du khách lạc vào miền cổ tích. Mùi thơm nhè nhẹ nhưng không kém phần quyến rũ, ấn tượng của loài hoa sơn tra càng làm cho du khách bồi hồi, xao xuyến.

Trên những mỏm núi cao chót vót ngỡ như chạm đến mây trời, chúng tôi được ngắm vài nếp nhà gỗ đơn sơ của người Mông ẩn hiện trong rừng hoa sơn tra trắng xóa. Những đóa hoa sơn tra đung đưa trong gió xuân, tô điểm thêm cho núi rừng, bản làng một vẻ đẹp huyền ảo.

Bông sơn tra với với những cánh hoa trắng như bông, như tuyết được ví với vẻ đẹp thuần khiết, trong trẻo của những thiếu nữ Mông đang độ tuổi cập kê, trăng tròn. Chẳng biết từ bao giờ cây sơn tra đã mọc tự nhiên trong các cánh rừng ở Nậm Nghiệp. Chỉ biết khoảng 40-50 năm qua, các thế hệ người Mông đã nhân giống để trồng thêm nhiều cây sơn tra trong bản, bên ngôi nhà của mình.

Trên những con đường đất đỏ dọc ngang bản Nậm Nghiệp, thỉnh thoảng mọi người bắt gặp các cô gái Mông vận bộ trang phục thổ cẩm truyền thống lên nương, đi chơi… giữa mùa hoa sơn tra trắng.

Nét đẹp cuộc sống thường nhật hòa cùng sắc hoa, mây trời đã tạo ra một bức tranh đẹp kỳ diệu. Trong cuộc trò chuyện với anh Lường Xiên, thành viên Hợp tác xã Du lịch cộng đồng xã Ngọc Chiến, chúng tôi được biết riêng bản Nậm Nghiệp có 1.600ha cây sơn tra. Hiện nay người dân bản địa cũng đang được khuyến khích bảo vệ, và trồng thêm cây sơn tra tạo cảnh quan và làm kinh tế.

Làm du lịch từ mùa hoa

Với đồng bào Mông ở các vùng núi heo hút Tây Bắc, sự xuất hiện của cây sơn tra (táo mèo) như một cứu cánh giúp bà con xóa đi cái nghèo đói. Vào tháng 9-10 dương lịch, bà con người Mông ở vùng Tây Bắc nói chung, bản Nậm Nghiệp nói riêng cùng nhau bắt tay vào thu hoạch quả sơn tra. Quả táo mèo được ngâm với rượu để thành thức uống “rượu táo mèo” nức tiếng.

Ngoài ra táo mèo còn được ngâm với đường, mật ong rừng để uống như một vị thuốc chữa bệnh. Đặc biệt, từ xa xưa người Mông đã biết sấy khô quả táo mèo rồi pha nước làm thức uống như một loại trà. Nước trà táo mèo có tác dụng rất tốt trong việc hạ huyết áp, có tác dụng kiện vị, tiêu thực chữa các bệnh đường ruột. Chính vì có nhiều tác dụng tốt, nên táo mèo được bà con Mông thu hái và xuất bán đi khắp nơi. Những năm được giá, nhà ít cho thu nhập vài chục triệu, còn nhà nhiều có khi được cả trăm triệu đồng tiền bán quả táo mèo.

Riêng bản Nậm Nghiệp có đến 1.600ha sơn tra, với hàng ngàn gốc cây lâu năm tạo cảnh quan đẹp mắt khi mùa hoa nở, do đó chính quyền địa phương đã hướng dẫn bà con phát triển thêm mảng dịch vụ du lịch để tăng thu nhập. Mấy năm nay, anh Lường Xiên đã tích cực hướng dẫn, vận động bà con Mông làm du lịch từ mùa hoa sơn tra. Theo anh Xiên, du khách dưới xuôi ngày càng đến với Nậm Nghiệp đông hơn mỗi dịp tháng 3 dương lịch, những ngày mùa hoa nở rực. Có năm riêng bản Nậm Nghiệp đã đón 10.000 lượt du khách trong khoảng 1 tháng mùa hoa.

Để phục vụ du khách, anh Kháng A Lệnh, người Mông đầu tiên ở bản Nậm Nghiệp đã mở homestay. Khu homestay của A Lệnh nằm trên một quả đồi có tầm view ngắm hoa sơn tra đẹp vô giá.

Homestay gồm những căn nhà gỗ nhỏ nguyên bản theo phong cách người Mông để phục vụ du khách ăn, ngủ khi tới đây ngắm hoa. Buổi sáng sớm, ngồi trên chiếc ghế gỗ ở khu homestay A Lệnh uống ly trà hay cà phê, thảnh thơi ngắm cả một miền hoa trắng trước mắt sẽ cho ấn tượng khó quên. Công suất của khu homestay A Lệnh có thể phục vụ tối đa 50 khách/đêm và sẽ tiếp tục được mở rộng để phục vụ nhiều người hơn.

Anh Lương Xiên cho biết, mới đây nhất một số hộ Mông khác như nhà các anh: A Vạng, A Thính, A Chúng, A Sử… ở Nậm Nghiệp đã quyết định cải tạo, nâng cấp ngôi nhà của mình để biến thành homestay phục vụ du khách.

Đặc biệt, trong năm 2023 địa phương sẽ tổ chức ngày hội hoa sơn tra tại Ngọc Chiến vào ngày 18 và 19-3. Anh Lường Xiên cho biết các hoạt động chính lễ hội hoa sơn tra sẽ diễn ra ở Trung tâm xã Ngọc Chiến. Nhưng điểm nhấn sẽ là các tour vào Nậm Nghiệp ngắm hoa sơn tra cũng như tổ chức các trò chơi dân gian đậm bản sắc Mông tại đây. Theo dự tính lễ hội năm nay sẽ thu hút rất đông du khách gần xa tới với Nậm Nghiệp và sẽ có thể đây sẽ trở thành ngày hội thường niên để kích cầu, quảng bá vẻ đẹp loài hoa sơn tra, cũng như du lịch địa phương.

Văn Hải - Duy Nguyễn