Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận đất đai: Tránh cơ chế 'xin - cho', trục lợi chính sách

Nếu có thể xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự

Theo đó, việc ban hành nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Bộ Chính trị nêu tại Nghị quyết số 68 ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân, nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; tạo điều kiện thuận cho kinh tế tư nhân tiếp cận các nguồn lực; thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đào tạo nguồn nhân lực, mở rộng sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp tiên phong, vươn tầm quốc tế nhằm tạo "cú hích, đòn bẩy, điểm tựa", tạo động lực mới, giải phóng nguồn lực, sức sản xuất của kinh tế tư nhân.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung chương trình.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, dự thảo nghị quyết tập trung vào 5 nhóm chính sách lớn: Cải thiện môi trường kinh doanh; Hỗ trợ tiếp cận nguồn lực đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh; Hỗ trợ tài chính, tín dụng và mua sắm công; Hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; và Hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa và lớn, doanh nghiệp tiên phong.

Qua thẩm tra, Ủy ban Kinh tế và Tài chính (UBKTTC) tán thành với sự cần thiết ban hành nghị quyết vì phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng tại các văn bản của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị về tháo gỡ "điểm nghẽn" về thể chế, hoàn thiện khung khổ pháp luật thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Về cải thiện môi trường kinh doanh, dự thảo nghị quyết quy định số lần thanh tra đối với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (nếu có) không được quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng. Số lần kiểm tra tại doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (nếu có) bao gồm cả kiểm tra liên ngành, đối với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không được quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Ưu tiên thanh tra, kiểm tra từ xa dựa trên các dữ liệu điện tử, giảm thanh tra, kiểm tra trực tiếp.

Đối với vi phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước; các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục vi phạm, thiệt hại. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự.

Đối với vi phạm đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế chủ động, kịp thời và toàn diện trước và là căn cứ quan trọng để cơ quan tiến hành tố tụng xem xét khi quyết định khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và các biện pháp xử lý tiếp theo.

Chủ nhiệm UBKTTC Phan Văn Mãi đánh giá, một số nhiệm vụ không phải là nội dung mới, nhưng quá trình thực thi còn nhiều hạn chế. Từ đó ông đề nghị Chính phủ, Hội đồng thẩm phán Tòa án, Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao quan tâm chỉ đạo xem xét, đánh giá lại công tác triển khai thực hiện để có giải pháp chấn chỉnh, kiểm soát quyền lực; sớm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn áp dụng nội dung này sau khi nghị quyết được ban hành; đồng thời khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung tại các luật liên quan như Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Thanh tra, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính… để nâng cao hiệu lực pháp lý và bảo đảm tính ổn định, lâu dài của quy định.

Chủ nhiệm UBKTTC Phan Văn Mãi.

Có ý kiến đề nghị chỉ rõ cơ quan chịu trách nhiệm và thời hạn để kết luận, công bố công khai kết luận đối với những vụ việc thiếu chứng cứ, chứng cứ không rõ ràng quy định tại khoản 5 Điều 5 dự thảo nghị quyết; bổ sung chế tài đối với hành vi thanh tra, kiểm tra, kiểm toán kéo dài, gây tốn kém chi phí, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp...

Làm rõ cơ sở đề xuất mức giá gói thầu 20 tỷ đồng

Về hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh tại khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ (Điều 7), dự thảo nghị quyết quy định, đối với khu công nghiệp, cụm công nghiệp thành lập mới sau ngày nghị quyết này có hiệu lực thi hành, UBND cấp tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế, xác định diện tích đất đối với từng khu công nghiệp, cụm công nghiệp đảm bảo bình quân tối thiểu 20 ha/khu, cụm công nghiệp hoặc 5% tổng diện tích đất đã đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng để dành cho doanh nghiệp công nghệ cao thuộc khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thuê, thuê lại.

"UBKTTC đề nghị tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện quy định này để tránh cơ chế "xin - cho", trục lợi chính sách, gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp", Chủ nhiệm UBKTTC nói.

Đại biểu tham dự kỳ họp.

Về hỗ trợ tài chính, tín dụng (Điều 9), Chính phủ đề xuất doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG). UBKTTC nhận thấy, cần bảo đảm quy định rõ ràng về tiêu chí xác định đối tượng cho vay, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc hoạt động thanh tra, kiểm tra tại Điều 5 dự thảo nghị quyết và Nghị quyết số 68, bảo đảm cơ quan nhà nước, ngân hàng thương mại thực hiện nguyên tắc tự quyết định, tự chịu trách nhiệm khi triển khai thực hiện chính sách.

Có ý kiến cho rằng, vấn đề đặt ra là cần sớm xây dựng tiêu chí rõ ràng về "dự án xanh, tuần hoàn, ESG", bảo đảm việc xác định đối tượng hưởng ưu đãi chính xác, tránh tình trạng lợi dụng danh nghĩa "xanh" để nhận hỗ trợ. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu, đánh giá tác động để có thể mở rộng phạm vi hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho cả các dự án đổi mới công nghệ, chuyển đổi số quy mô lớn của doanh nghiệp tư nhân.

Về ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu, dự thảo nghị quyết quy định: Gói thầu sử dụng ngân sách nhà nước có giá không quá 20 tỷ đồng được dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó ưu tiên doanh nghiệp do thanh niên, phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số, người yếu thế, người khuyết tật làm chủ, doanh nghiệp ở miền núi, biên giới, hải đảo.

Chủ nhiệm UBKTTC Phan Văn Mãi đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo, thuyết minh, làm rõ cơ sở đề xuất mức giá gói thầu 20 tỷ đồng, dự báo tác động tích cực của chính sách để tăng tính thuyết phục. "Đối với các gói thầu tư vấn có giá gói thầu là 20 tỷ đồng được coi là quy mô tương đối lớn, trường hợp không có doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng tiêu chuẩn sẽ phải đấu thầu lại, có rủi ro kéo dài thời gian thực hiện, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo thêm", ông nêu quan điểm.

Quỳnh Vinh