Hộ kinh doanh mong được hỗ trợ để làm đúng

Ngày 11-6, bà T.T.L, chủ một quán cơm ở quận Bình Thạnh (TP HCM), cho biết hiện bà đang nộp thuế khoán 900.000 đồng/tháng, tương ứng với doanh thu 240 triệu đồng/năm. Tuy nhiên, con số thực tế có thể vượt 1 tỉ đồng/năm vì mỗi ngày quán bán khoảng 200 suất cơm, mỗi suất từ 40.000 - 50.000 đồng. Bà lo ngại nếu áp dụng cách tính thuế mới theo tỉ lệ 4,5% trên doanh thu thực tế, số tiền phải nộp có thể tăng gấp 10 lần.

Lo lắng

Ngoài ra, do thường mua nguyên liệu từ chợ và tiểu thương nên chỉ có hóa đơn bán lẻ, không đủ điều kiện khấu trừ đầu vào theo quy định thuế nên bà T.T.L đang nhờ một số đại lý thuế tư vấn xem có nên chuyển sang mô hình doanh nghiệp (DN) để giảm số thuế phải đóng.

Theo ông Nguyễn Thái Bình - chuyên gia ngành dịch vụ ẩm thực (F&B), Giám đốc Học viện Concepts (VCS) - với mặt bằng giá cả hiện nay, đa số hàng quán đều có doanh thu thực tế hơn 1 tỉ đồng/năm.

"Chỉ cần tính đơn giản, 1 quán bún bò đơn giá 40.000 đồng/tô, mỗi ngày bán 80 tô là doanh số hơn 1 tỉ đồng/năm, đều thuộc diện phải sử dụng hóa đơn điện tử. Khi chuyển qua dùng hóa đơn điện tử, họ phải sắm máy từ 15 - 20 triệu đồng, mua phần mềm tốn thêm nhiều chi phí" - ông Bình nêu.

Kinh doanh đồ khô tại chợ Bến Thành, quận 1, TP HCM .Ảnh: TẤN THẠNH

Chưa kể, các thủ tục về thuế rất phức tạp, nhiều hộ kinh doanh không biết làm sao cho đúng trong khi làm sai sẽ bị phạt. Bên cạnh đó, hệ thống thuế điện tử hiện nay thường xuyên bị quá tải, khiến nguy cơ nộp thuế trễ càng lớn.

"Với nhiều khó khăn như hiện nay, cộng đồng các hộ kinh doanh mong muốn được hoãn áp dụng 6 tháng để có thời gian chuẩn bị. Đặc biệt, cơ quan thuế không truy thu các hộ nộp thuế khoán trước đây nếu doanh thu tăng hơn khi dùng hóa đơn điện tử để họ yên tâm làm ăn" - ông Bình đề xuất.

Ở góc độ DN cung cấp phần mềm kết nối với cơ quan thuế, ông Nguyễn Gia Bảo Long, Giám đốc Giải pháp hóa đơn điện tử tại Công ty Haravan, cho biết sau ngày 1-6, mức độ quan tâm đến hóa đơn điện tử của người kinh doanh có dấu hiệu giảm. Nhiều hộ vẫn băn khoăn về thủ tục, chi phí, đặc biệt là nhóm dịch vụ.

Theo ông Long, vướng mắc lớn hiện nay của các hộ là việc phát hành, điều chỉnh hóa đơn đầu ra - đầu vào vẫn còn rối rắm nên nhiều người chưa nắm rõ quy định sợ bị xử phạt. Một số hộ còn băn khoăn việc thiếu hóa đơn đầu vào có ảnh hưởng đến hóa đơn đầu ra hay không, trong khi nhiều nhà cung cấp chưa cung cấp hóa đơn đầy đủ.

Đại diện một đơn vị cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử khác tại TP HCM nêu thực tế là hiện nay, phần lớn hộ kinh doanh vẫn trong tâm thế "chờ xem" vì chưa thấy ai áp dụng. "Tâm lý lo ngại bị thiệt nếu làm trước, sợ sai và sợ bị truy thu thuế khiến họ dè dặt. Do đó, cần có thêm hướng dẫn cụ thể và giải pháp đồng bộ để khuyến khích người kinh doanh mạnh dạn chuyển đổi" - người này nhận xét.

Đáng chú ý, không chỉ các hộ kinh doanh gặp khó khăn trong quá trình chuyển đổi mà cả DN cũng đang chịu tác động từ quy định thuế mới. Ông Lương Tấn Lợi, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP Sâm Việt Nam - Trà My (Quảng Nam), cho biết một số hộ chuyên cung cấp nguyên liệu, hàng hóa cho công ty đang rất lo ngại.

Mối lo không chỉ nằm ở việc tăng chi phí thuế hay phải thay đổi mô hình kinh doanh mà còn ở quá trình thực hiện: làm sao để thực hiện đúng quy định pháp luật, tránh bị xử phạt do thiếu hiểu biết hoặc sai quy trình. "Chúng tôi rất lo ngại các đối tác, nhà cung cấp có thể gặp rắc rối về thuế, điều này sẽ ảnh hưởng gián tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty" - ông Lợi chia sẻ.

Từ thực tế đó, ông kiến nghị cơ quan quản lý cần đẩy mạnh công tác hướng dẫn, tuyên truyền một cách rõ ràng, dễ hiểu và kịp thời. Việc này không chỉ giúp hộ kinh doanh hiểu đúng, tuân thủ quy định mà còn giúp doanh nghiệp yên tâm hợp tác với đối tác mà không lo rủi ro pháp lý liên quan đến thuế.

Những bài toán cần lời giải

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ DN nhỏ và vừa thuộc Hiệp hội DN TP HCM (HUBA), nhất trí rằng chuyển từ thuế khoán sang kê khai là xu hướng tất yếu, do mô hình khoán bộc lộ nhiều bất cập, gây thất thu ngân sách và thiếu công bằng giữa DN và hộ kinh doanh. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi đang gây nhiều khó khăn cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ, vốn có trình độ quản trị, kế toán và vốn liếng hạn chế.

Theo ông Nghĩa, nhiều hộ kinh doanh hiện nay vẫn quen với thanh toán tiền mặt, vận hành dựa trên niềm tin nên việc yêu cầu minh bạch hóa, quản lý bằng hóa đơn điện tử là một thách thức lớn.

Đặc biệt, quy định phải xuất hóa đơn ngay thời điểm bán hàng không phù hợp với thực tế, khi nhiều giao dịch chưa thu tiền ngay. Sai sót trong quá trình này là khó tránh, trong khi mức xử phạt lại khá nặng, từ 3 - 5 triệu đồng cho hóa đơn sai thời điểm, thậm chí lên đến 15 - 18 triệu đồng nếu không xuất hóa đơn.

Một vấn đề khác là hàng tồn kho. Nhiều hàng hóa lấy từ chợ đầu mối không có chứng từ hợp lệ, trong khi quy định lại yêu cầu hóa đơn đầy đủ cho hàng lưu kho. Do đó, ông Nghĩa đề xuất "khép lại quá khứ", xác định giá tồn kho theo khoảng 70% giá thị trường hiện tại để tiểu thương dễ xử lý.

Ông cũng kiến nghị nên phân loại hộ kinh doanh theo doanh thu để triển khai phù hợp. Trước mắt, tập trung áp dụng với các hộ có doanh thu từ 3 tỉ đồng/năm trở lên, còn nhóm từ 1 - 3 tỉ đồng nên được giãn thời gian áp dụng. Việc triển khai cần có lộ trình, không nên làm đồng loạt để tránh gây áp lực dồn dập.

Đồng thời, giao nhiệm vụ cho các đại lý thuế trực tiếp hỗ trợ hộ kinh doanh và các nhà cung cấp phần mềm kế toán nên miễn phí dịch vụ ít nhất 6 tháng đầu. Hạ tầng công nghệ cũng cần được nâng cấp để bảo đảm hệ thống hoạt động ổn định, tránh lỗi kỹ thuật khi có hàng triệu hộ cùng triển khai hóa đơn điện tử.

Cũng liên quan đến tồn kho, bà Trần Thị Cẩm Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ và Tư vấn Thuế VIFATAX, cho biết đây là mối lo lớn của hầu hết hộ kinh doanh khi chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử. Trước đây, do nộp thuế khoán, các hộ thường mua hàng không lấy hóa đơn, dẫn đến khối lượng lớn hàng tồn không có chứng từ hợp lệ. Theo bà Hồng, giải pháp trước mắt là các hộ nên liên hệ lại với đơn vị bán để yêu cầu bổ sung hóa đơn, chứng từ cho các lô hàng đã mua.

Đối với hàng hóa mua vào từ ngày 1-6 trở đi, bà Hồng khuyến cáo hộ kinh doanh cần lấy hóa đơn đầy đủ nhằm bảo đảm tính hợp pháp khi xuất hóa đơn bán ra. Bà cũng đề xuất cơ quan thuế xây dựng mẫu biểu cho phép hộ kinh doanh kê khai hàng tồn kho không có hóa đơn, từ đó lên lộ trình xử lý dứt điểm tình trạng này, hướng tới minh bạch hóa đầu vào.

Về thuế suất, bà Hồng lưu ý hộ kinh doanh phải cộng thuế vào giá bán. Nếu thu thêm thuế ngoài giá niêm yết là vi phạm pháp luật và có thể bị cơ quan thuế xử phạt.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tiến Dũng, Chi cục phó Chi cục Thuế khu vực II, nhấn mạnh hộ kinh doanh đã được cơ quan thuế hỗ trợ và thông báo về việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nhưng không chuyển đổi sẽ bị coi là hành vi vi phạm, sẽ bị xử phạt. Mức phạt cụ thể tùy theo hành vi, từ 2 - 4 triệu đồng nếu lập sai loại hóa đơn, từ 5 - 10 triệu đồng nếu không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Cơ quan thuế sẽ phối hợp với các đơn vị chức năng để xử lý các vi phạm theo đúng quy định pháp luật.

NHÓM PHÓNG VIÊN