Gìn giữ mạch nguồn dân ca từ những người yêu di sản văn hóa

Vũ điệu tình yêu quê hương, đất nước

Liên hoan Dân ca, Dân vũ và Nhạc cổ truyền lần thứ VII mở rộng năm 2025 có hơn 250 nghệ nhân, nghệ sĩ từ 12 câu lạc bộ (CLB) trong và ngoài tỉnh tham dự. Đây không chỉ là sân chơi nghệ thuật mà còn là nơi gìn giữ mạch nguồn văn hóa dân gian như một phần hồn cốt không thể thiếu của dân tộc. Ông Trần Đức Hải - Giám đốc Nhà Văn hóa Lao động tỉnh nhấn mạnh: “Dân ca và nhạc cổ truyền là tinh hoa văn hóa phi vật thể tiêu biểu. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại hóa, toàn cầu hóa, nhiều giá trị truyền thống đang dần mai một, đặc biệt trong giới trẻ. Vì vậy, chúng tôi tổ chức liên hoan không chỉ để biểu diễn mà còn để đánh thức ký ức văn hóa, khơi dậy tình yêu di sản trong cộng đồng”.

Với 50 tiết mục dàn dựng công phu, các nghệ nhân đã tạo nên không gian nghệ thuật đậm bản sắc, từ ví dặm Nghệ Tĩnh đến câu hò miền sông nước Cửu Long, từ quan họ Kinh Bắc, hát chầu văn, hát chèo Bắc Bộ đến hát then, đàn tính của đồng bào Tày - Nùng, cùng các tiết mục dân vũ rộn ràng sắc màu... Nhạc sĩ Vũ Mạnh Đương - Chủ nhiệm CLB Dân ca và Nhạc cổ truyền tỉnh, người âm thầm đến các thôn, xã vùng sâu vùng xa, gặp gỡ các CLB, vận động nghệ nhân tham gia chia sẻ: “Nhiều cụ đã ngoài 70 tuổi vẫn hăng say luyện tập. Mỗi tiết mục là cả quá trình sống lại với ký ức, với bản sắc quê hương. Tôi xem đây là tâm huyết, trách nhiệm của các cụ mong muốn có cơ hội truyền lại cho thế hệ sau”.

Mỗi CLB mang đến liên hoan một màu sắc độc đáo. CLB Dân ca Hòa Ninh mang đến các tiết mục dân ca, hát chèo với ca từ mới mang hơi thở cuộc sống đương đại “Lời ca dâng Đảng”. CLB Đinh Văn Lâm Hà mang văn hóa vùng quê Bắc Bộ, đặc biệt “Cây đa quán dốc” sôi nổi, mới mẻ, vẫn đậm chất quê xưa, đọng lại chất dân ca đậm nét. CLB Phú Sơn Lâm Hà tiết mục hát về miền Trung, Quảng Bình, mẹ Suốt gây xúc động...

Đặc biệt, CLB Dân ca và Nhạc cổ truyền của Nhà Văn hóa Lao động tỉnh, với vai trò “chủ nhà”, đem đến chương trình mẫu mực, chỉn chu từ Chầu văn, Hát quan họ đến “Đất nước lời ru...”, thể hiện rõ chiều sâu văn hóa và sự chuyên nghiệp. Nghệ nhân Đức Chính cho biết, CLB đã dành hơn 6 tháng luyện tập, vừa tập vừa bổ sung ý tưởng, chỉnh sửa từng chi tiết nhỏ để mang đến tiết mục hoàn hảo.

Vượt qua giới hạn địa phương, liên hoan năm nay có sự góp mặt đặc biệt của các CLB tỉnh bạn. CLB tỉnh Đồng Nai gây ấn tượng khi mang đến dàn nhạc dân tộc đầy đủ với đàn bầu, đàn nhị, đàn tranh, đàn nguyệt, sáo trúc... trình diễn hòa tấu “Người ở đừng về” khiến khán phòng lặng người vì khả năng điêu luyện, điệu nghệ của các nghệ nhân. Từ Khánh Hòa, CLB Di sản UNESCO góp mặt với làn điệu bài chòi di sản phi vật thể miền Trung vừa dí dỏm, vừa đậm chất dân gian, khẳng định sức sống dân ca vùng biển.

Nghệ sĩ Ưu tú Đình Nghĩ, giám khảo kỳ cựu của liên hoan bày tỏ: “Mỗi kỳ liên hoan đều mang đến xúc cảm mới. Năm nay, chất lượng nghệ thuật được nâng cao rõ rệt, từ dàn dựng, chọn bài đến trình diễn. Tôi ấn tượng với các tiết mục như: Vỗ về miền ví dặm, Ngàn xa vọng lại, Cây đa quán dốc... Chúng làm sống dậy không gian làng quê Việt đậm chất nhân văn”.

Dù thành công, liên hoan năm nay vẫn ghi nhận thiếu vắng thế hệ trẻ, những người sẽ kế tục mạch nguồn di sản; đa số nghệ nhân tham dự đều ở tuổi trên 60 khiến người xem lo lắng. Không chỉ là trình diễn, liên hoan còn là môi trường trao truyền di sản, làm hồi sinh dân ca trong đời sống hiện đại. Qua tiếng hát, nhịp đàn, điệu múa mang hồn quê, người xem như được nhắc nhớ cội nguồn, giá trị văn hóa sống động, thiêng liêng. Dù khó khăn còn nhiều nhưng bằng niềm tin, tâm huyết và nỗ lực của các nghệ nhân, nghệ sĩ, những người yêu di sản, các làn điệu dân ca và nhạc cổ truyền vẫn sẽ tiếp tục ngân vang.

Quỳnh Uyển.