Giám sát thường xuyên để giảm vi phạm về kiểm dịch thực vật

Tỷ lệ giám sát mã số sau khi cấp rất thấp

Theo số liệu của Cục Bảo vệ thực vật, đến tháng 7.2023, cả nước đã có 6.883 mã số vùng trồng và 1.588 mã số cơ sở đóng gói nông sản được cấp. Các mã số này tập trung chủ yếu vào các sản phẩm xuất khẩu chính như xoài, thanh long, nhãn, lúa gạo, sầu riêng. Trung Quốc, Hoa Kỳ, Newzealand và Australia là những thị trường có số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nhiều nhất; đồng bằng sông Cửu Long vẫn là vùng dẫn đầu về số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Cả nước hiện có 6.883 mã số vùng trồng và 1.588 mã số cơ sở đóng gói nông sản được cấp. Nguồn: ITN

Tuy nhiên gần đây, Cục Bảo vệ thực vật liên tục nhận được thông báo của nước nhập khẩu liên quan đến việc không tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật (bao gồm các sản phẩm chuối, xoài, sầu riêng, mít, thanh long, nhãn… xuất khẩu sang Trung Quốc) có dư lượng hóa chất vượt quá quy định (sầu riêng, chôm chôm, ớt xuất khẩu sang Đức, Pháp, Tây Ban Nha hay ớt đông lạnh xuất khẩu sang Hàn Quốc). Các thông báo này cũng yêu cầu Việt Nam phải có biện pháp kiểm soát chặt chẽ các đối tượng kiểm dịch thực vật và dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật tồn dư trong nông sản xuất khẩu…

Trước tình hình này, ngày 24.8, tại TP. Lạng Sơn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức hội nghị tăng cường công tác quản lý nhà nước về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu.

Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, thời gian qua, các địa phương đã nỗ lực rất lớn trong việc thiết lập và cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói xuất khẩu. “Con số gần 7.000 vùng trồng và gần 2.000 cơ sở đóng gói như một điểm nhấn về những kết quả đã đạt được. Các vùng trồng và cơ sở đóng gói này đều đã được các nước nhập khẩu, trong đó có những thị trường có yêu cầu cao như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản…, chấp nhận và cấp mã số”.

Tuy nhiên, tỷ lệ giám sát mã số sau khi cấp đối với vùng trồng là 40,8%, cơ sở đóng gói là 17%. "Con số này quá thấp so với yêu cầu thực tế cần phải giám sát hàng năm”, Thứ trưởng Hoàng Trung nói.

Ông Hoàng Khánh Duy, Phó trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn cho biết, Trung Quốc ngày càng nâng cao yêu cầu đối với chất lượng các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là với hoạt động kiểm soát sinh vật gây hại. Khi phát hiện một trường hợp có sinh vật gây hại trên mặt hàng, phía bạn xử lý rất nặng, yêu cầu toàn bộ lô hàng phải quay về, đôi khi còn dừng nhập khẩu mặt hàng này trong một thời gian dài, như tiền lệ đã xảy ra với quả ớt.

Chính vì vậy, tại toàn bộ 6 cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đều bố trí đầy đủ các lực lượng chức năng để thực hiện thủ tục thông quan hàng hóa, trong đó có các Trạm Kiểm dịch thực vật cửa khẩu. Hiện tại, Trung Quốc thực hiện kiểm hóa 100% đối với hàng nông sản, hoa quả Việt Nam nhập khẩu. Tuy nhiên, theo ông Duy, vẫn còn những xe hàng nông sản chưa bảo đảm đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

Sẽ áp dụng biện pháp mạnh để siết chặt quản lý

Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, số lượng lớn các thông báo vi phạm của nước nhập khẩu cũng như tình trạng các lô hàng không đáp ứng yêu cầu kiểm dịch thực vật và không được cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật tại các cửa khẩu đang cảnh báo chúng ta về công tác quản lý vùng trồng và cơ sở đóng gói xuất khẩu.

Các ý kiến tại hội nghị cũng lo ngại nếu tình trạng vi phạm này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với các ngành hàng xuất khẩu, làm mất uy tín của hàng nông sản Việt Nam; thậm chí có thể đánh mất thị trường đã phải mất rất nhiều công sức, thời gian và nguồn lực để mở cửa.

Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đề xuất với Chính phủ xây dựng Nghị định về quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói rau quả, trái cây phục vụ xuất khẩu và Nghị định quy định xử phạt hành chính đối với những hành vi vi phạm các quy định về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Bộ cũng giao Cục Trồng trọt làm đầu mối xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể đối với từng mặt hàng rau quả, trái cây để bảo đảm khi thu hoạch sản phẩm phải đạt chất lượng cao nhất để phục vụ người tiêu dùng trong nước cũng như mở rộng thị trường xuất khẩu. Mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nào có lô hàng vi phạm thì sẽ tạm dừng khai thác, sử dụng mã số đó cho tới khi tìm được biện pháp khắc phục

“Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sẽ áp dụng các biện pháp mạnh để siết chặt công tác quản lý để tới đây tất cả các mặt hàng nông sản nếu được thu mua từ những khu vực có mã số vùng trồng phải bảo đảm chất lượng, không bị nhiễm vi sinh vật gây hại, không vi phạm về an toàn thực phẩm và được chuẩn hóa về bao bì mẫu mã”, Thứ trưởng Hoàng Trung nói.

Hiện nay, việc cấp, quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được phân cấp về địa phương. Vì vậy, Thứ trưởng Hoàng Trung đề nghị các địa phương xây dựng cơ chế và triển khai giám sát thường xuyên việc sơ chế, chọn lọc hàng hóa để bảo đảm không nhiễm sinh vật gây hại tại các nhà đóng gói đã được cấp mã số. Cùng với đó, nâng cao chất lượng kiểm tra ban đầu đối với các mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói; tăng cường giám sát mã số sau khi được cấp; bố trí đủ nguồn lực để thực hiện công tác quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và triển khai các chương trình giám sát an toàn thực phẩm đối với các hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là trong vùng đã được cấp mã số.

Hà Lan