Giá gạo tăng cao, dấy lên nguy cơ lạm phát lương thực ở châu Á

“Giá gạo toàn cầu đặc biệt đáng lo ngại”, Qingfeng Zhang, Giám đốc cấp cao của Ngân hàng Phát triển Châu Á, nói với CNBC. “Điều có vẻ rõ ràng là biến động giá thực phẩm sẽ tiếp tục trong những tháng tới.”

Ngoài Ấn Độ, lạm phát lương thực ở châu Á trong năm nay đã tương đối được kiểm soát.

Một quầy hàng ở chợ với nhiều loại gạo Việt Nam trong tạp hóa thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu gạo chất lượng lớn nhất, loại lương thực chủ yếu quan trọng nhất của châu Á. Ảnh: CNBC.

Tuy nhiên, sự kết hợp của nhiều yếu tố đang làm dấy lên lo ngại rằng tình trạng thiếu nguồn cung gạo có thể đánh dấu sự quay trở lại tình trạng giá các mặt hàng thực phẩm khác ở châu Á tăng mạnh.

Trong số đó: khí hậu khắc nghiệt do sự nóng lên toàn cầu, cùng với sự xuất hiện của El Nino lần đầu tiên sau 7 năm, việc Nga rút khỏi sáng kiến ngũ cốc ở Biển Đen và các chính sách bảo hộ lương thực dưới hình thức hạn chế thương mại.

El Ninõ là một hiện tượng thời tiết được kích hoạt bởi sự nóng lên của nhiệt độ nước ở phía đông và trung tâm xích đạo Thái Bình Dương, mang đến các điều kiện thời tiết khắc nghiệt đã tàn phá toàn cầu.

Ở đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng giá lương thực 2010-2012, Ngân hàng Phát triển Châu Á ước tính rằng giá lương thực quốc tế tăng 30% trong năm 2011 sẽ khiến giá gạo tăng 10% so với giá lương thực ở Châu Á đang phát triển và làm giảm 0,6 điểm phần trăm tổng sản phẩm quốc nội. tăng trưởng của một số nước nhập khẩu lương thực trong khu vực.

Nhấn mạnh việc giá lương thực cao hơn làm xói mòn sức mua như thế nào, vào thời điểm đó, ADB đã đề xuất rằng giá lương thực trong nước tăng 10% ở châu Á đang phát triển sẽ đẩy 64,4 triệu người vào tình trạng nghèo đói, dựa trên chuẩn nghèo 1,25 đô la một ngày. Điều đó có nghĩa là tỷ lệ nghèo sẽ tăng từ 27% lên 29% trong thời gian đó.

Chắc chắn là hầu hết các nước châu Á sẽ có thể chống chọi được với cú sốc về nguồn cung gạo.

Erica Tay, chuyên gia kinh tế của Maybank phụ trách Thái Lan và Trung Quốc, cho biết: “Giá chắc chắn đã tăng vọt và điều đó góp phần gây ra cảnh báo cũng như những câu chuyện mang tính giai thoại về việc người dân hoảng loạn tích trữ hàng hóa”.

“Nhưng nếu bạn nhìn vào con số cung và cầu tổng thể, các nước châu Á đang ở vị thế rất tốt để vượt qua cú sốc về giá và cung trên thị trường gạo”, bà nói.

Bà chỉ ra thực tế là một số quốc gia trong khu vực — chẳng hạn như Thái Lan, Việt Nam, Myanmar và Campuchia — là những nước xuất khẩu ròng. Tay cho biết thêm, Trung Quốc, thị trường gạo lớn nhất thế giới, chỉ nhập khẩu 1% nhu cầu gạo từ Việt Nam và Myanmar, do đó, nước này “bị ảnh hưởng rất ít” bởi bất kỳ sự thiếu hụt nguồn cung nào từ Ấn Độ.

Hơn nữa, giá gạo tăng đột biến này đang diễn ra trong bối cảnh giá lương thực thấp hơn trên diện rộng. Tay cho biết, giá lương thực nói chung, theo chỉ số giá thực phẩm FAO của Liên hợp quốc, đã giảm khoảng 23% so với mức đỉnh hồi tháng 3 năm ngoái.

Nguồn cung gạo ở Trung Quốc đang bị đe dọa sau khi mức cảnh báo lũ lụt được nâng lên ở 3 tỉnh thường chiếm gần 1/4 sản lượng gạo của cả nước. Tuy nhiên, Tay chỉ vào kho dự trữ gạo của đất nước, hiện chỉ đáp ứng tối thiểu 8 tháng so với nhu cầu hàng năm.

Trung Quốc cũng đã tăng gấp đôi về an ninh lương thực. Chủ tịch Tập Cận Bình coi nhu cầu nhập khẩu lương thực là một nguy cơ đối với an ninh quốc gia.

Trong một báo cáo ngày 3 tháng 8, Morgan Stanley cho biết dự trữ lương thực toàn cầu tăng cao, đặc biệt là ở châu Á, giúp hạn chế sự biến động trong sản xuất và giảm thiểu tác động kinh tế từ quan điểm của người tiêu dùng.

Do đó, ngân hàng đầu tư có trụ sở tại Mỹ dự kiến sự biến động xung quanh El Ninõ trước tiên sẽ biểu hiện thông qua lạm phát và sau đó là cán cân thương mại ròng.

Điều này đặc biệt là do thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn - khoảng 30% đến 40% - trong rổ chỉ số giá tiêu dùng ở hầu hết các nước mới nổi ở châu Á.

Ngoại trừ Australia, Ấn Độ và Thái Lan, hầu hết các quốc gia ở châu Á-Thái Bình Dương đều là những nhà nhập khẩu lương thực ròng. Singapore và Hồng Kông phụ thuộc vào nhập khẩu 100% nhu cầu tiêu thụ gạo của họ.

Philippines được cho là quốc gia “dễ bị tổn thương nhất” trước sự tăng vọt của giá lương thực, do tỷ trọng thực phẩm trong giỏ lạm phát giá tiêu dùng chiếm tỷ lệ cao ở mức 34,8% - chỉ riêng gạo đã chiếm 8,9% trong rổ.

Paul Hughes, nhà kinh tế nông nghiệp và giám đốc nghiên cứu của S&P Global, cho biết các hộ gia đình có thu nhập thấp chắc chắn sẽ là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất, dù họ ở các nước phát triển hay đang phát triển.

Lê Na (Theo CNBC)