Đừng đợi đến khi ung thư gõ cửa: Bắt đầu thay đổi từ 6 lựa chọn này

Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, nhưng không phải là bệnh hoàn toàn không thể phòng tránh.

Dù yếu tố di truyền và môi trường có thể nằm ngoài tầm kiểm soát, giới chuyên gia khẳng định rằng mỗi người đều có thể chủ động giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư thông qua các thay đổi đơn giản nhưng bền vững trong lối sống hàng ngày.

Cách hiệu quả nhất để chống lại ung thư là ngăn ngừa nó xảy ra ngay từ đầu.

Dựa trên kinh nghiệm điều trị ung thư máu tại Bệnh viện Christie NHS Foundation Trust ở Vương quốc Anh, một bác sĩ huyết học đã đúc kết 6 khuyến nghị thiết thực để mọi người có thể bảo vệ sức khỏe của mình một cách hiệu quả và chủ động hơn:

1. Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu – lựa chọn không bao giờ muộn

Không hút thuốc là nguyên tắc số một để ngăn ngừa ung thư. Theo cơ quan y tế Anh (NHS), người hút 25 điếu thuốc mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 25 lần so với người không hút, do lượng độc tố khổng lồ tích tụ trong cơ thể.

Tương tự, rượu cũng được chứng minh có liên hệ với nhiều loại ung thư khác nhau. Khi vào cơ thể, rượu chuyển hóa thành các chất độc gây tổn thương ADN. Tổn thương càng nhiều, nguy cơ đột biến tế bào dẫn đến ung thư càng lớn.

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu là cách tốt nhất để phòng ngừa ung thư. Ảnh: Shutterstock

Tất nhiên, xác suất phát sinh ung thư từ lỗi sao chép ngẫu nhiên trong quá trình phân chia tế bào vẫn là điều không thể kiểm soát. Tuy nhiên, bằng cách tránh hút thuốc và hạn chế uống rượu, mỗi người có thể giảm đáng kể các tác nhân gây hại, đồng nghĩa với việc tăng cơ hội bảo vệ sức khỏe về lâu dài.

2. Hạn chế sử dụng kháng sinh không cần thiết

Hệ miễn dịch đóng vai trò trung tâm trong việc phát hiện và loại bỏ các tế bào tổn thương tiềm ẩn nguy cơ ung thư. Một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến sức khỏe miễn dịch là hệ vi sinh vật đường ruột – vốn dễ bị tác động bởi việc lạm dụng kháng sinh.

Nhiều nghiên cứu lớn tại Anh và Thụy Điển cho thấy, việc sử dụng không hợp lý các loại kháng sinh, đặc biệt là penicillin và nhóm cephalosporin, có liên quan đến sự gia tăng nguy cơ ung thư đại tràng, ung thư phổi, tụy, hạch bạch huyết và đa u tủy. Những loại thuốc này thường tiêu diệt cả các vi khuẩn kỵ khí có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó suy giảm khả năng bảo vệ của hệ miễn dịch.

Do vậy, mọi người chỉ nên dùng kháng sinh khi thật sự cần thiết, có chỉ định cụ thể từ bác sĩ, tránh việc “tự ý mua và dùng thuốc” vốn còn phổ biến hiện nay.

3. Tăng cường chất chống oxy hóa, hạn chế nitrit trong thực phẩm

Căng thẳng oxy hóa là tình trạng cơ thể sản sinh ra các gốc tự do – chất độc nội sinh gây hại ADN và làm suy yếu tế bào. Đây là một trong những cơ chế gián tiếp dẫn đến ung thư.

Ngoài việc tránh các tác nhân gây hại như thuốc lá, rượu và nitrit (thường có trong thịt chế biến sẵn), việc tăng cường thực phẩm giàu chất chống oxy hóa là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ tế bào. Các loại quả mọng (việt quất, mâm xôi), rau xanh đậm cùng chế độ ăn cân bằng và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn là lựa chọn nên được duy trì mỗi ngày.

Tăng cường thực phẩm giàu chất chống oxy hóa là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ tế bào.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư mà còn hỗ trợ kiểm soát cân nặng, cải thiện sức khỏe tim mạch và làm chậm quá trình lão hóa.

4. Chủ động tiêm vaccine phòng ngừa một số loại ung thư

Một số loại virus có thể là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư. Trong đó, virus HPV (Human Papillomavirus) là tác nhân gây ra gần như toàn bộ các trường hợp ung thư cổ tử cung, đồng thời liên quan đến khoảng 90% ca ung thư đầu và cổ ở cả nam lẫn nữ.

Thông điệp rõ ràng là: vaccine không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn giúp nâng cao sức khỏe cộng đồng.

5. Phát hiện sớm – yếu tố quyết định đến tỷ lệ sống sót

Tầm soát và phát hiện sớm có thể tạo ra sự khác biệt lớn về tiên lượng bệnh. Với nhiều loại ung thư, nếu được chẩn đoán sớm, cơ hội điều trị thành công và kéo dài tuổi thọ sẽ cao hơn đáng kể.

Mọi người cần chủ động tham gia các chương trình tầm soát định kỳ, đặc biệt khi thuộc nhóm nguy cơ (có tiền sử gia đình, trên 50 tuổi...). Đồng thời, cần lắng nghe cơ thể – không chủ quan trước các dấu hiệu bất thường kéo dài như đau lưng không rõ nguyên nhân, sút cân đột ngột, mệt mỏi kéo dài...

Việc chủ động đi khám khi có triệu chứng là hành động thiết thực để bảo vệ sức khỏe bản thân và giảm gánh nặng bệnh tật.

6. Duy trì giấc ngủ đủ và đều đặn

Ngủ đủ và đúng giờ không chỉ giúp cải thiện tinh thần mà còn đóng vai trò quan trọng đối với hệ miễn dịch – hàng rào bảo vệ chống lại ung thư.

Giấc ngủ đều đặn giúp cơ thể phục hồi, tăng cường sản xuất và điều hòa hoạt động của các tế bào miễn dịch.

Các nghiên cứu cho thấy, người có lịch ngủ không đều (giờ ngủ và thức thất thường) có nguy cơ mắc ung thư cao hơn so với người ngủ đúng giờ mỗi ngày. Dù cơ chế còn đang được nghiên cứu thêm, nhưng điểm chung là giấc ngủ đều đặn giúp cơ thể phục hồi, tăng cường sản xuất và điều hòa hoạt động của các tế bào miễn dịch.

Trong một thế giới đầy áp lực và ô nhiễm, giấc ngủ chính là “liều thuốc tự nhiên” hỗ trợ cơ thể tự sửa chữa và tái tạo.

Thay đổi nhỏ, lợi ích lớn

Dù không ai có thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ ung thư, nhưng mỗi người đều có thể tác động tích cực lên cán cân rủi ro bằng lối sống lành mạnh, chủ động phòng ngừa và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Những thay đổi đơn giản: từ bỏ thuốc lá, ăn uống hợp lý, ngủ đủ giấc cho đến tiêm phòng đầy đủ, đều là nền tảng quan trọng để bảo vệ cơ thể trước căn bệnh ung thư đang ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại.

Hồng Nhung