Đừng để bị kiện mới chuẩn bị ứng phó!

Thích ứng tốt

Ngành thủy sản đang tăng trưởng mạnh mẽ với lợi thế về chi phí sản xuất và giá thành rẻ. Năm 2022 dù đối diện với rất nhiều khó khăn, kim ngạch xuất khẩu thủy sản vẫn vượt mốc 10 tỷ USD.

Tăng trưởng càng mạnh, thủy sản càng có nguy cơ bị vụ kiện phòng vệ thương mại

Kèm theo đó, ngành cũng phải đối mặt với các vụ kiện phòng vệ thương mại từ các nước, đặc biệt là thị trường Mỹ. Hiệp hội ngành hàng cá da trơn của Mỹ luôn theo dõi và thực hiện các biện pháp phòng vệ thương mại với cá tra của Việt Nam. Mỹ cũng là quốc gia duy nhất đến thời điểm này điều tra và áp thuế chống bán phá giá với cá tra, basa Việt Nam và đang rà soát lần thứ 19 về thuế chống bán phá này.

Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công thương Lê Triệu Dũng cho biết, ngành thủy sản đã phải đối mặt với 4 cuộc điều tra chống bán phá giá với 1 cuộc điều tra phòng vệ thương mại đối với cá tra, cá basa và 3 cuộc với tôm ngay từ khi đầu ký kết Hiệp định thương mại với Mỹ. Để ứng phó với các cuộc điều tra, các bộ, ngành như Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, cùng các doanh nghiệp đều đồng hành phối hợp trong quá trình điều tra và rà soát hàng năm. Đến nay, có 5 vụ được đưa ra giải quyết tranh chấp, có 4 vụ thuộc ngành thủy sản, 3 vụ việc có kết quả tích cực.

“Trải qua 20 năm đối diện với các vụ kiện phòng vệ thương mại, dù còn nhiều khó khăn nhưng các doanh nghiệp đã quen và có nhiều kinh nghiệm lẫn năng lực để ứng phó với các vụ việc tốt hơn, đạt nhiều kết quả tích cực. Ngành thủy sản được đánh giá là có năng lực ứng phó cao, là minh chứng rõ nét nhất trong các ngành tận dụng cơ hội của các hiệp định thương mại tự do”, ông Dũng nhấn mạnh.

Yếu tố rủi ro

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy đánh giá, ngành thủy sản có nhiều kinh nghiệm với các vụ kiện phòng vệ thương mại. Tuy nhiên, tới đây, khi xuất khẩu thủy sản không ngừng tăng trưởng nhờ vào các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia, nguy cơ đối mặt với các vụ kiện cũng sẽ tăng lên.

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), ngành thủy sản may mắn không phải là đối tượng của nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại. Ví dụ, đối với chống phá giá, các vụ kiện đối với các sản phẩm thủy sản chỉ chiếm 0,2% tổng số các vụ kiện. Hay đối với các vụ kiện chống trợ cấp, tự vệ cũng chỉ chiếm 1,2%. Tuy nhiên, yếu tố không thuận nằm ở chỗ thủy sản Việt Nam có mức độ tập trung xuất khẩu quá cao. Thị trường xuất khẩu lớn nhất là Hoa Kỳ và Trung Quốc - các nước này nằm trong top đầu về việc sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

"Thủy sản của chúng ta chỉ có một vài vụ nhưng đều tập trung ở Hoa Kỳ. Hoặc Trung Quốc đứng thứ 7 thế giới về sử dụng các biện pháp phòng vệ, hiện họ chưa áp dụng với chúng ta nhưng không có nghĩa là sau này sẽ an toàn trong tương lai. Tôi xin lưu ý, hiện tại đâu đó chúng ta hơi chủ quan", bà Trang nói.

Chuyên gia Hoàng Xuân Thủy cũng cho rằng, ngành thủy sản không được xem nhẹ vấn đề phòng vệ thương mại, phải có những giải pháp căn cơ hơn để tránh vướng vào những vụ kiện không đáng có.

Không có khuyến nghị cụ thể nhưng cần lưu ý phòng vệ thương mại bây giờ đã có nhiều điểm mới và phải biết cách ứng phó với nó; câu chuyện chống lẩn tránh thuế cũng sẽ phức tạp trong thời gian tới, TS. Nguyễn Thị Thu Trang cho biết. Các doanh nghiệp phải trong tâm thế luôn tìm hiểu, tập trung phát triển thị trường thì cũng phải chuẩn bị sẵn sàng nguy cơ phòng vệ thương mại và các nguy cơ khác. Doanh nghiệp phải chuẩn bị bài bản và lâu dài, không chỉ là sự ứng phó nhất thời, từ chuẩn hóa chuỗi quy trình cho sản xuất, sổ sách kế toán, tiền bạc, ngay cả đào tạo con người phải làm thường xuyên chứ không đợi đến lúc bị kiện, có nguy cơ mới chuẩn bị.

Đặc biệt, TS. Nguyễn Thị Thu Trang nhấn mạnh, phòng vệ thương mại không phải của một doanh nghiệp mà là của toàn ngành thủy sản, do đó rất cần sự phối hợp, chung tay.

Hạnh Nhung