Đưa giáo dục môi trường đến trường học

Ban Tổ chức các cuộc thi về môi trường trao thưởng cho các em học sinh đoạt giải năm 2025. Ảnh: Hoàng Lộc

Thông qua các cuộc thi này, giáo dục môi trường ngày càng gần gũi hơn với thế hệ trẻ.

Sân chơi xanh cho thế hệ trẻ

Đó là các cuộc thi: Mô hình sinh thái và ứng phó biến đổi khí hậu, Vẽ tranh cổ động về ứng phó biến đổi khí hậu và Tìm hiểu về bảo tồn đa dạng sinh học dành cho học sinh khối THCS và THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Đã có hàng ngàn tác phẩm, ý tưởng, mô hình tâm huyết được gửi dự thi, cho thấy sức hút, tinh thần trách nhiệm, sự sáng tạo và nhận thức ngày càng sâu sắc của học sinh đối với thiên nhiên và môi trường sống.

Cuộc thi Mô hình sinh thái và ứng phó biến đổi khí hậu được tổ chức trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, tác động trực tiếp đến môi trường sống và sự phát triển bền vững của tỉnh. Cuộc thi diễn ra từ tháng 9 đến tháng 11-2025, gồm 2 vòng: sơ khảo và chung kết. Ban Tổ chức đã tiếp nhận hơn 40 mô hình của các cá nhân, nhóm học sinh, tập trung vào nhiều nhóm giải pháp thiết thực như: sử dụng năng lượng tái tạo, sử dụng nước hiệu quả; xây dựng vườn sinh thái, phát triển nông nghiệp bền vững; tái sử dụng nước, tận dụng chất thải rắn sinh hoạt và phế phẩm nông nghiệp; ứng dụng các kỹ thuật thân thiện môi trường nhằm giảm thiểu tác động của thời tiết cực đoan.

Nhiều mô hình được đánh giá cao không chỉ ở tính sáng tạo mà còn ở khả năng ứng dụng thực tiễn, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Đáng chú ý là các mô hình như: Xà phòng handmade từ dầu ăn đã qua sử dụng của học sinh Trường TH-THCS Tân Hiệp (ở xã Tân Khai); Hệ thống sinh thái thông minh ứng phó biến đổi khí hậu 2 trong 1 của học sinh Trường THPT Đồng Xoài (ở phường Bình Phước); Hệ thống cảnh báo lũ lụt, cháy rừng và sạt lở đất của học sinh Trường THPT Nguyễn Trãi (ở phường Long Bình); hay mô hình AgriCycle Đồng Nai - hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn với sâu canxi đen đến từ Trường THCS Chu Văn An (ở xã Đak Nhau).

Cuộc thi Vẽ tranh cổ động về ứng phó biến đổi khí hậu là điểm nhấn trong công tác giáo dục môi trường khi thu hút hơn 2,6 ngàn tác phẩm dự thi. Cuộc thi được tổ chức vào quý IV-2025, gồm 2 vòng thi, trong đó vòng chung kết diễn ra tại Khu Dự trữ sinh quyển Đồng Nai (thuộc xã Trị An), vừa giúp học sinh có những trải nghiệm thực tế sinh động tại khu vực có đa dạng sinh học tiêu biểu nhất khu vực Đông Nam Bộ vừa góp phần nâng cao hiểu biết về vai trò của rừng trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo đánh giá của Ban Tổ chức, các tác phẩm tham gia cuộc thi vẽ đa dạng về ý tưởng, phong phú về màu sắc, truyền tải nhiều thông điệp sâu sắc như: bảo vệ “lá phổi xanh” của trái đất, bảo vệ các loài động vật hoang dã; cảnh báo ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nhựa; đề cao trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc giảm phát thải và gìn giữ môi trường sống. Nhiều tác phẩm đoạt giải hoàn toàn có thể trở thành tư liệu trực quan, sinh động phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục môi trường trong trường học và cộng đồng.

Song song đó, trong quý IV-2025 cũng diễn ra Cuộc thi Tìm hiểu về bảo tồn đa dạng sinh học dành cho học sinh THCS và THPT. Cuộc thi được tổ chức với 2 vòng, trong đó vòng sơ khảo thi trực tuyến đã thu hút gần 11 ngàn thí sinh tham gia. Vòng chung kết được tổ chức trực tiếp tại Vườn quốc gia Cát Tiên, 150 thí sinh được tham gia chương trình học tập, trải nghiệm thực tế về bảo tồn đa dạng sinh học và thi kiến thức theo hình thức “rung chuông vàng”. Qua đó, giúp học sinh gắn lý thuyết với thực tiễn, nâng cao hiểu biết và ý thức bảo vệ thiên nhiên.

Gieo mầm sống xanh từ nhà trường

Phát biểu tại buổi lễ trao giải các cuộc thi về môi trường diễn ra ngày 18-12 vừa qua, ông Bùi Xuân Việt, Phó Chánh Văn phòng Sở Nông nghiệp và Môi trường cho rằng: Các cuộc thi không chỉ là sân chơi bổ ích mà còn là diễn đàn góp phần nâng cao nhận thức pháp luật về môi trường, khơi dậy tư duy sáng tạo và thúc đẩy việc chuyển hóa ý tưởng thành những giải pháp thực tiễn có thể áp dụng ngay tại trường học, khu dân cư và cộng đồng. Mỗi cuộc thi cũng góp phần bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên của thế hệ trẻ.

Theo ông Việt, các tác phẩm tranh cổ động và mô hình do học sinh thực hiện không chỉ giàu tính thẩm mỹ mà còn chứa đựng những thông điệp mạnh mẽ, thể hiện rõ trách nhiệm của thế hệ trẻ trước những thách thức của biến đổi khí hậu. Những cuộc thi thu hút hàng ngàn học sinh tham gia được xem là tín hiệu tích cực, cho thấy đây là nguồn lực quan trọng, giàu tiềm năng trong hành trình bảo vệ môi trường bền vững của tỉnh.

“Các giải thưởng là sự ghi nhận xứng đáng cho tinh thần sáng tạo và tâm huyết của các tập thể, cá nhân, đồng thời khẳng định vai trò của cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong công tác bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng tới phát triển bền vững của tỉnh Đồng Nai. Chúng tôi kỳ vọng những ý tưởng, mô hình, kiến thức từ các cuộc thi sẽ tiếp tục được lan tỏa sâu rộng, từng bước hình thành lối sống xanh trong cộng đồng” - ông Việt nhấn mạnh.

Học sinh Nguyễn Trần Linh Đan, Trường THPT Nguyễn Trãi (ở phường Long Bình) là thí sinh đoạt giải Cuộc thi Mô hình sinh thái và ứng phó biến đổi khí hậu. Linh Đan chia sẻ: Từ thực tế thiên tai gia tăng trong những năm gần đây, gây thiệt hại lớn cho con người và môi trường, em đã xây dựng mô hình Hệ thống Cảnh báo lũ lụt, cháy rừng và sạt lở đất, ứng dụng cảm biến môi trường, vi điều khiển và ứng dụng điện thoại để phát hiện sớm, cảnh báo kịp thời. Giải thưởng có được là động lực để em tiếp tục hoàn thiện mô hình và lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường, chủ động phòng, chống thiên tai đến các bạn và cộng đồng.

Không chỉ dừng lại ở các cuộc thi, giáo dục môi trường hiện nay còn được triển khai trong các trường học thông qua nhiều kênh, nhiều mô hình đa dạng và thiết thực. Nhiều trường đã đẩy mạnh tuyên truyền và áp dụng phân loại rác sinh hoạt ngay trong khuôn viên trường, qua đó, giúp học sinh hình thành thói quen tốt, đồng thời lan tỏa hành động này đến gia đình. Các hoạt động trồng, chăm sóc cây xanh, dọn vệ sinh sân trường được lồng ghép vào một số tiết học. Một số trường học còn phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp tổ chức trồng cây tại rừng hoặc tham quan các mô hình vườn rau sinh thái, hay tham gia hoạt động ngoại khóa bổ ích khác.

Việc đưa giáo dục môi trường đến với học sinh một mặt trang bị kiến thức, một mặt giúp các em từng bước hình thành thái độ và thói quen sống có trách nhiệm với thiên nhiên. Không chỉ gói gọn trong khuôn viên trường học, các em hoàn toàn có thể trở thành những tuyên truyền viên lan tỏa lối sống xanh đến gia đình và cộng đồng. Đây chính là ý nghĩa sâu xa mà các cuộc thi muốn hướng đến, góp phần thực hiện mục tiêu net zero và phát triển bền vững của tỉnh Đồng Nai.

Hoàng Lộc