Động lực mạnh mẽ cho quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á

Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio phát biểu tại cuộc họp báo ở Tokyo. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản đang tiếp tục phát triển tốt đẹp, hiệu quả trên nhiều lĩnh vực. Hai bên đang tích cực chuẩn bị các hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2023.

Quan hệ tốt đẹp với sự tin cậy cao

Quan hệ Việt Nam- Nhật Bản được thiết lập ngày 21/9/1973. Đến tháng 3/2014, nhân chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai nước đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á.

Quan hệ giữa hai nước đang ở giai đoạn tốt nhất trong lịch sử kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, có sự tin cậy cao. Lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc tại các diễn đàn quốc tế và khu vực.

Hai nước cũng duy trì các cơ chế hợp tác quan trọng như: Ủy ban Hợp tác Việt-Nhật; Đối thoại Đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản về ngoại giao - an ninh - quốc phòng cấp Thứ trưởng ngoại giao; Đối thoại Chính sách quốc phòng Việt - Nhật cấp Thứ trưởng; Đối thoại An ninh cấp Thứ trưởng; Ủy ban hỗn hợp về thương mại, năng lượng và công nghiệp; Đối thoại Nông nghiệp cấp Bộ trưởng; Đối thoại chính sách biển Việt Nam - Nhật Bản cấp Bộ trưởng.

Về hợp tác kinh tế, Nhật Bản là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và là nước G7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam (tháng 10/2011). Nhật Bản cũng là nước tài trợ ODA lớn nhất, nhà đầu tư số 3, đối tác du lịch thứ 3, thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam.

Về thương mại, hai nước đã dành cho nhau thuế suất tối huệ quốc từ năm 1999. Năm 2021, kim ngạch thương mại song phương đạt 42,7 tỷ USD, xuất khẩu đạt 20 tỷ USD (tăng 4,4%) và nhập siêu 2,52 tỷ USD. Trong 3 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 11,2 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2021; trong đó xuất khẩu đạt gần 5,4 tỷ USD, tăng 10,1% và nhập khẩu đạt gần 5,8 tỷ USD, tăng 11,7% so với cùng kỳ năm 2021.

Nhật Bản là nước có nhiều dự án đầu tư trực tiếp tại Việt Nam. Lũy kế đến ngày 20/3/2022, Nhật Bản có 4.828 dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 64,410 tỷ USD, đứng thứ 3 sau Hàn Quốc và Singapore trong tổng số 139 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Năm 2021, Nhật Bản có 9 dự án cấp mới và 8 lượt góp vốn mua cổ phần, đứng thứ 4 với tổng vốn đăng ký 200 triệu USD.

Đối với viện trợ phát triển chính thức ODA, Nhật Bản là nước cung cấp vốn vay bằng đồng Yên cho Việt Nam lớn nhất. Tổng giá trị vay cho đến tháng 12/2019 là 2.578 tỷ Yên (tương đương khoảng 23,76 tỷ USD, chiếm 26,3% tổng vốn ký kết vay nước ngoài của Chính phủ).

Bên cạnh đó, hai nước cũng tích cực hợp tác trong các lĩnh vực khác như nông nghiệp, giáo dục và đào tạo, lao động, ứng phó với biến đổi khí hậu...

Ở lĩnh vực nông nghiệp, hai bên đã ký kết và triển khai Tầm nhìn trung và dài hạn trong hợp tác Nông nghiệp Việt Nam - Nhật Bản từ tháng 9/2015, ký sửa đổi tháng 5/2018, nhất trí triển khai giai đoạn 2020-2024 vào tháng 12/2020. Hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu cũng tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thực chất với việc Nhật Bản liên tục cung cấp ODA những năm gần đây cho các dự án ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam .

Từ năm 1992 đến nay, Việt Nam đã cử nhiều tu nghiệp sinh sang Nhật Bản. Hiện Việt Nam đứng thứ nhất về số lượng thực tập sinh nước ngoài tại Nhật Bản với hơn 200.000 người. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ về việc Nhật Bản tiếp nhận điều dưỡng viên, hộ lý của Việt Nam; Bản ghi nhớ hợp tác về chế độ thực tập sinh kỹ năng; Bản ghi nhớ hợp tác về chế độ Lao động kỹ năng đặc định.

Thời gian qua, quan hệ hợp tác về giáo dục và đào tạo giữa hai nước đã phát triển dưới nhiều hình thức. Nhật Bản là một trong những nước viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho ngành giáo dục đào tạo của Việt Nam. Hai bên đã ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong lĩnh vực này. Số lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản hiện đạt hơn 51.000 người. Nhật Bản đang hợp tác để nâng cấp 4 trường đại học của Việt Nam đạt đại học chất lượng cao; đang hợp tác xây dựng Trường Đại học Việt-Nhật nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam trong lĩnh vực khoa học công nghệ, quản lý và dịch vụ; hỗ trợ Việt Nam dạy tiếng Nhật tại một số trường tiểu học, trung học cơ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Nhật Bản đã mở Tổng lãnh sự quán tại TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng. Trong khi đó, Việt Nam mở Tổng Lãnh sự quán tại Osaka và Fukuoka; bổ nhiệm Lãnh sự danh dự Việt Nam tại thành phố Nagoya (tỉnh Aichi), thành phố Kushiro (Hokkaido), tỉnh Mie.

Hiện nay, Nhật Bản bắt đầu thực hiện việc nới lỏng quy chế cấp thị thực nhiều lần (từ ngày 30/9/2014 và nới lỏng hơn từ ngày 15/2/2016) và thị thực một lần (từ 20/11/2014) cho công dân Việt Nam; đơn giản hóa thủ tục xin visa ngắn hạn dành cho người có vị trí trong xã hội (cán bộ, công chức cơ quan nhà nước, nhân viên doanh nghiệp tư nhân, nhà tri thức-văn hóa) từ ngày 1/3/2019.

Tính đến nay, khoảng 20.000 công dân Nhật Bản tại Việt Nam và hơn 450.000 người Việt Nam tại Nhật Bản. Người Việt hiện sinh sống, làm việc và học tập trên khắp 47 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương của Nhật Bản, trong đó chủ yếu tập trung tại tỉnh Aichi (hơn 40.000 người), Tokyo (hơn 36.000 người) và các tỉnh Osaka (hơn 35.000 người), Saitama (gần 26.000 người), Chiba (khoảng 20.000 người), Fukuoka (gần 20.000 người).

Trong bối cảnh dịch COVID-19, hai nước đã tích cực hợp tác trong hỗ trợ, cung cấp trang thiết bị y tế phòng, chống dịch bệnh. Nhật Bản viện trợ không hoàn lại hơn 7,4 triệu liều vaccine, hơn 4 tỷ Yên để cung cấp trang thiết bị, hỗ trợ kỹ thuật, cải thiện hệ thống y tế. Chính phủ, Quốc hội và các địa phương của Việt Nam hỗ trợ hơn 1,2 triệu khẩu trang cho Nhật Bản....

Đưa quan hệ Việt Nam - Nhật Bản ngày càng đi vào chiều sâu

Trong chuyến thăm chính thức Nhật Bản đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính, vị khách quý nước ngoài đầu tiên của Chính phủ mới tại Nhật Bản, từ ngày 22-25/11/2021, hai bên đã đạt được những kết quả toàn diện, cụ thể, thiết thực, có ý nghĩa chiến lược; đồng thời tạo ra những dấu ấn lớn giúp tăng cường, củng cố quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản. Chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã góp phần nâng tầm và thúc đẩy các mặt quan hệ hợp tác giữa hai nước đi vào thực chất hơn, hiệu quả hơn, xứng tầm với quan hệ đối tác chiến lược trên các lĩnh vực, đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, doanh nghiệp và địa phương hai nước, nhất là trong bối cảnh cả hai nước đang phải khắc phục hậu quả của đại dịch COVID-19.

Theo Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Hồng Nam, chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Kishida Fumio diễn ra chỉ 5 tháng sau chuyến thăm Nhật Bản hết sức thành công của Thủ tướng Phạm Minh Chính và là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên trên cương vị mới của Thủ tướng Kishida sau 6 tháng nhậm chức, có ý nghĩa hết sức quan trọng. Chuyến thăm cho thấy, Nhật Bản và cá nhân Thủ tướng Kishida Fumio tiếp tục đặc biệt coi trọng vai trò và vị thế của Việt Nam tại khu vực và trên thế giới, cũng như dành nhiều tình cảm cho Việt Nam, đối tác quan trọng và tin cậy của Nhật Bản.

Đại sứ Vũ Hồng Nam cho rằng, chuyến thăm sẽ tạo động lực mạnh mẽ, làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng với Việt Nam, cũng như củng cố mối quan hệ thân thiết giữa cá nhân Thủ tướng Kishida Fumio với các Lãnh đạo Việt Nam, góp phần tăng cường tin cậy chính trị giữa hai nước trên cơ sở tình cảm, chân thành, tin cậy.

Dự kiến, trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio sẽ tiếp xã giao Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Chủ tịch Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt-Nhật Trương Thị Mai; đặt vòng hoa và vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh; dự Lễ đón chính thức; hội đàm với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và trao đổi các văn kiện hợp tác, trồng cây lưu niệm; dự Hội nghị hợp tác đổi mới công nghiệp và chuyển đổi số; chào xã giao Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc; hội kiến Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio nhằm đưa quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đi vào chiều sâu, thúc đẩy triển khai kết quả chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Thủ tướng Phạm Minh Chính; tăng cường sự tin cậy chính trị Việt Nam - Nhật Bản và quan hệ tốt đẹp giữa lãnh đạo cấp cao hai nước trên cơ sở "tình cảm, chân thành, tin cậy"; tăng cường hợp tác thực chất trên các lĩnh vực, đáp ứng lợi ích và nguyện vọng của nhân dân hai nước.

Thu Phương (TTXVN)