Đề xuất bỏ tử hình tội về tham ô, nhận hối lộ; quan trọng nhất là thu hồi tài sản

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự đã được Chính phủ trình Quốc hội ngày 19/5, thảo luận tại tổ ngày 20/5 và dự kiến thảo luận tại hội trường ngày 27/5. Đây là dự thảo luận do Bộ Công an chủ trì soạn thảo, trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua theo thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 9.

Liên quan đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với một số tội danh nhận được sự quan tâm của dư luận, PV Báo CAND đã có cuộc trao đổi với ông Đào Chí Nghĩa, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách (ĐBQH) TP Cần Thơ.

ĐBQH Đào Chí Nghĩa, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ.

PV: Thưa đại biểu, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự dự kiến bỏ tử hình đối với 8 tội danh, quan điểm của đại biểu như thế nào?

ĐBQH Đào Chí Nghĩa: Cá nhân tôi đồng thuận cao với việc dự thảo luật bỏ hình phạt tử hình đối với các tội danh: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Gián điệp; Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; Vận chuyển trái phép chất ma túy; Tham ô tài sản; Nhận hối lộ; Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.

Trong bối cảnh hiện nay, quan điểm chủ đạo của Đảng, Nhà nước ta hướng tới nền tư pháp hình sự nhân văn, nhân đạo, khoan hồng, do đó, việc giảm tối đa các tội danh bị tuyên hình phạt tử hình là hợp lý. Bên cạnh đó, có những trường hợp cần đề cao yếu tố khắc phục hậu quả, chứ không chỉ là răn đe, trừng trị, nhất là khi đối tượng đã ăn năn, hối lỗi. Đặc biệt như tội phạm về kinh tế, tham nhũng thường liên quan rất nhiều người, làm thất thoát lượng lớn tài sản của Nhà nước, nếu luật quy định để các đối tượng có cơ hội khắc phục hậu quả, nộp lại tiền sẽ giảm tổn thất, thiệt hại tài sản cho Nhà nước.

ĐBQH thảo luận tại tổ về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, chiều 20/5.

PV: Quá trình thảo luận tại tổ, có đại biểu lo ngại, đối với tội Tham ô tài sản, Nhận hối lộ, nếu các đối tượng biết mình không phải chịu hình phạt cao nhất là tử hình thì sẽ không thành khẩn khai báo hoặc nộp lại tài sản tham nhũng, thậm chí che giấu tài sản để "hy sinh đời bố, củng cố đời con". Đại biểu có nghĩ như thế không?

ĐBQH Đào Chí Nghĩa: Quan điểm của tôi thì khác, tôi nghĩ là mình phải xem xét kỹ động cơ, ước lượng mức độ nghiêm trọng của tội phạm. Ví dụ, đối tượng đó hình dung được hậu quả của việc mình làm nhưng vẫn chủ động, cố ý thì đương nhiên phải xử lý nghiêm. Còn có những trường hợp vì yếu tố khách quan mà vi phạm thì việc bỏ tử hình cũng hợp lý, là chuyện bình thường. Quan trọng là khi nhận diện được tội của mình thì anh có khắc phục hay không, và thái đội của anh đối với điều đó như thế nào, anh có hợp tác với cơ quan chức năng, thành khẩn khai báo, có muốn cải tạo tốt để trở về hay không...

Thực tiễn cho thấy, đa số các nước trên thế giới không quy định hình phạt tử hình đối với tội danh này hoặc đang có xu hướng bỏ hình phạt tử hình. Nhiều nước trên thế giới đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình, hoặc tuyên không thi hành án tử hình đối với những vụ án về tham nhũng, chức vụ. Nhưng do Việt Nam chưa bỏ hình phạt tử hình nên khi yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì gặp khó khăn, gần như không có phản hồi. Thêm vào đó, việc bỏ hình phạt tử hình cũng mang lại ý nghĩa nhân văn, nhân đạo, sẽ động viên họ hợp tác khai báo, nộp lại các tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt.

Công an tỉnh Thái Nguyên khám phá vụ làm giả thuốc đông y số lượng lớn.

PV: Về tội Vận chuyển trái phép chất ma túy, có ý kiến cho rằng, đây là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, không thể bỏ tử hình được... Quan điểm của đại biểu về vấn đề này thế nào?

ĐBQH Đào Chí Nghĩa: Sản xuất, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy đều dẫn đến mục đích cuối cùng là cung cấp cho người sử dụng. Chúng ta cũng xác định, ma túy ảnh hưởng rất lớn đến các thế hệ, và nếu gia đình nào có người trực tiếp sử dụng ma túy thì mới cảm thấy hết sức đau khổ và trải nghiệm được việc đó như thế nào. Phải xác định đây là tội ác, và tuyên truyền cho người dân biết được hình thức trừng phạt nghiêm khắc nhất. Tuy nhiên, trong câu chuyện nên áp dụng tử hình hay không, ngay trong Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ cũng tranh luận với nhau.

Câu chuyện ở đây không phải nên tử hình hay không mà là nên cân nhắc trong công tác phối hợp giữa các quốc gia. Phải rà soát những điều ước quốc tế làm sao cho phù hợp, ví dụ mình quy định tử hình thì rất khó để thực hiện việc dẫn độ đối tượng phạm tội xuyên quốc gia, nên mình phải cân nhắc chuyện đó. Đồng thời, cần xác định, chung thân cũng đã là một hình phạt đặc biệt nghiêm trọng, chính là hình thức cách ly đối tượng ra khỏi đời sống xã hội, là sự răn đe nghiêm khắc.

PV: Thế còn đối với tội Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh thì sao, thưa đại biểu?

ĐBQH Đào Chí Nghĩa: Vấn đề này cần thực tiễn cuộc sống, mình đang suy nghĩ theo hướng phải xử lý nghiêm tội phạm vì thời gian gần đây cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ, xử lý nhiều vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm chức năng giả... Nhưng trên thực tế tôi được biết, đến hiện nay chưa có trường hợp nào bị tuyên án tử hình về tội danh này.

Và nếu bỏ tử hình, thay thế bằng hình phạt chung thân không xét giảm án cũng là một hình thức rất nghiêm minh, có tính răn đe cao khi đã xác định anh phải cách ly hoàn toàn ra khỏi xã hội. Đồng thời, Bộ luật Hình sự quy định, nếu anh sử dụng độc tố để sản xuất thuốc giả nhằm giết người thì cũng sẽ bị xử lý về tội Giết người. Qua thảo luận trong đoàn, cũng có ý kiến đề nghị Ban soạn thảo cần cân nhắc, nghiên cứu thêm về hình phạt chung thân không xét giảm án để quy định cho rõ, đảm bảo thống nhất trong quá trình thực thi.

PV: Trân trọng cảm ơn đại biểu!

Quỳnh Vinh (thực hiện)