Đề ngữ văn theo chương trình mới: hứng thú, thách thức và cơ hội cho thí sinh

9 giờ trước Gốc

Điểm khác biệt lớn nhất của đề thi ngữ văn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 tại kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, đó là không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa. Điều này mang lại nhiều hứng thú, thách thức và cơ hội cho các thí sinh.

Thí sinh phấn khởi hoàn thành bài thi môn ngữ văn. Ảnh: Bảo Huy

Nhận xét về đề thi ngữ văn theo chương trình mới, TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên ngữ văn Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho hay: đề ngữ văn không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa là kết quả của quá trình đổi mới dạy và học môn ngữ văn trong trường phổ thông theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 – khi thông qua các văn bản đọc hiểu trong sách giáo khoa ngữ văn, người dạy cung cấp cho người học kiến thức thể loại và tiếng Việt, hình thành kĩ năng đọc hiểu, cảm thụ, bàn luận, đối thoại… để thí sinh có thể tự chủ giải quyết các vấn đề mới mẻ của văn chương và cuộc sống trong đề thi.

Đề thi chính thức môn ngữ văn đã bám sát cấu trúc đề thi tham khảo do Bộ GD&ĐT. Nội dung các câu hỏi phần Đọc hiểu và phần Viết trong đề thi đều thuộc phạm vi kiến thức và kĩ năng theo “Yêu cầu cần đạt” của môn Ngữ văn - Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Đề ngữ văn vừa thời sự, vừa tạo nhiều suy ngẫm cho thí sinh. Ảnh: Ngọc Tú.

Cụ thể như sau: Phần I. Đọc hiểu (4 điểm) gồm 5 câu hỏi phân loại theo các mức độ nhận thức. Hai câu hỏi số 1 và 2 đều thuộc mức độ nhận biết, trong đó câu 1 yêu cầu nhận biết về ngôi kể trong văn bản, một kiến thức về thể loại truyện kể đã rất quen thuộc với học sinh; câu 2 yêu cầu nhận biết về 2 dòng sông của quê hương Lê và Sơn, một chi tiết đã hiện hữu trong nội dung văn bản. Đây là hai câu hỏi giúp những thí sinh có lực học trung bình cũng có thể đạt điểm tối đa.

Khả năng phân loại chủ yếu xuất hiện trong các câu hỏi 3, 4, 5 ở các mức độ thông hiểu và vận dụng khi yêu cầu thí sinh có sự sâu sắc của tư duy và trải nghiệm. Câu hỏi số 3 là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu học sinh phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong 1 câu văn của đoạn trích - đây là câu hỏi kiểm tra đồng thời cả kĩ năng cảm thụ, kĩ năng phân tích và kiến thức tiếng Việt ở thí sinh. Câu hỏi số 4 cũng là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu thí sinh phân tích vai trò của 1 chi tiết đối với việc thể hiện nội dung văn bản. Đây là câu hỏi có khả năng phân loại tương đối tốt khi các em phải hiểu và cảm nhận được không chỉ hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống chiến đấu bảo vệ Tổ quốc mà còn phải cảm nhận được tình đồng đội, sự chung vai sát cánh của những người chiến sĩ – thấy được ý nghĩa của chi tiết trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

Đề ngữ văn là sản phẩm của đổi mới giáo dục. Ảnh: Ngọc Tú.

Câu hỏi số 5 ở mức độ vận dụng, yêu cầu học sinh vận dụng vốn văn học, vốn hiểu biết về cuộc sống, xã hội… để không chỉ lựa chọn hướng trả lời, cách tư duy và lập luận logic, xác đáng mà còn thể hiện tư duy và bản lĩnh độc lập, tự chủ khi phân tích được sự tương đồng về ý nghĩa trong 2 chi tiết của 2 văn bản, thấy được sự gắn bó thiêng liêng của mỗi con người với những vùng đất, vùng trời của quê hương đất nước.

Tại phần II – Viết (6,0 điểm), câu 1 (2,0 điểm) đưa ra yêu cầu cụ thể để thí sinh có thể viết một đoạn văn với dung lượng khoảng 200 chữ về một khía cạnh của vấn đề rút ra từ đoạn trích của phần đọc hiểu. Đây cũng là những vấn đề quen thuộc trong yêu cầu cần đạt của chương trình, hy vọng sẽ không làm khó cho thí sinh.

Câu 2 (4,0 điểm) yêu cầu thí sinh vận dụng kết quả đọc hiểu ngữ liệu và những hiểu biết về bối cảnh đất nước, viết bài nghị luận về chủ đề: vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc.

Có thể thấy đây là vấn đề mang tâm thế truyền thống, thiêng liêng nhưng lại rất cập nhật với bối cảnh xây dựng và phát triển của đất nước, đặc biệt trong “kỷ nguyên vươn mình”. Vấn đề vì thế vừa gần gũi, thiết thực, vừa chạm tới tình yêu quê hương đất nước rất thiêng liêng trong tâm hồn mỗi người dân Việt, đặc biệt có thể tạo hứng thú cho những học trò đang chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa mới mẻ của cuộc sống. Tư tưởng của bài luận cũng sẽ rất phù hợp với xu hướng đổi mới, hòa nhập của thời đại.

Cũng theo TS Trịnh Thu Tuyết, là môn thi mở đầu cho kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 - kỳ thi đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, từ cấu trúc đề, nội dung ngữ liệu tới những cách đặt vấn đề trong đề ngữ văn đều cho thấy những nỗ lực đổi mới, đem lại nhiều hứng thú, thách thức và cơ hội cho các thí sinh ham hiểu biết, khám phá, có tư duy và kiến giải độc lập về các vấn đề trong văn chương cũng như cuộc sống xã hội.

Chia sẻ về đề thi, thí sinh Nguyễn Hà Phương, điểm thi Trường THPT chuyên Nguyễn Huệ cho hay: "Đề thi ngữ văn năm nay rất thú vị và mới mẻ. Em ấn tượng với phần nghị luận xã hội vì nó gắn chặt với những thay đổi của đất nước trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp".

Còn với Nguyễn Xuân Hải, thí sinh thi tại điểm thi Trường THPT Phan Huy Chú - Đống Đa, thí sinh có sở trường lĩnh vực khoa học tự nhiên thì đề thi tốt nghiệp ngữ văn rất khó nhằn. "Em nghĩ mình được khoảng 6 điểm. Phần nghị luận văn học em làm tốt nhưng nghị luận xã hội của em có lẽ chưa thuyết phục. Đề thi gắn chặt với vấn đề thời sự và những thay đổi, những nỗ lực để đưa đất nước vào kỷ nguyên vươn mình".

Dưới đây là một số hình ảnh của thí sinh sau khi hoàn thành môn thi ngữ văn: