Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị kết tội ảnh hưởng thế nào đến khả năng tranh cử?

34 tội danh trong vụ “chi tiền bịt miệng”

Sau 12 giờ nghị án, chiều 30-5, bồi thẩm đoàn gồm 12 thành viên tại Tòa án tối cao Manhattan đã tuyên cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phạm tội với toàn bộ 34 tội danh làm giả hồ sơ kinh doanh trong vụ “chi tiền bịt miệng” sao khiêu dâm Stormy Daniels tại chiến dịch tranh cử năm 2016. Các công tố viên cáo buộc ông Trump dính líu tới âm mưu nhằm hủy hoại tính trung thực của cuộc bầu cử năm 2016 và có hành động nhằm che giấu khoản tiền thanh toán cho Stormy Daniels để ngôi sao này không tiết lộ việc có quan hệ với ông Trump trong một phòng khách sạn ở Lake Tahoe hồi năm 2006.

Ông Donald Trump tại phiên tòa ngày 30-5-2024

Năm 2016, ngôi sao phim người lớn Stormy Daniels đã liên hệ với các phương tiện truyền thông, đề nghị bán thông tin về những gì mà cô miêu tả là cuộc ngoại tình với Donald Trump vào năm 2006. Ông Micheal Cohen - luật sư riêng của ông Trump đã trả cho bà Stormy Daniels 130.000 USD để bà này im lặng không tiết lộ chuyện ngoại tình với ông Trump nữa. Thời điểm đó là vào cuối năm 2016, tức trong giai đoạn tranh cử bầu cử Tổng thống Mỹ. Sau đó, ông Trump đã cho làm giả sổ sách kinh doanh trong các khoản chi trả lại tiền cho ông Cohen.

Ở Mỹ, việc “chi tiền bịt miệng” ngoại tình để không bị tổn hại danh tiếng cá nhân và hạnh phúc gia đình thì không bị coi là phạm tội. Tuy nhiên, chi tiền để không ảnh hưởng đến uy tín trong giai đoạn tranh cử thì lại là chuyện khác. Chính vì ranh giới không rõ ràng này nên việc truy cứu ông Trump bị kéo dài và gây nhiều tranh cãi.

Sau khi bị kết tội, ông Trump gọi phiên tòa là một “sự ô nhục” và “gian lận”, cáo buộc việc này được chính quyền Tổng thống Joe Biden thực hiện nhằm gây hại cho đối thủ chính trị. Đảng Cộng hòa cũng nhanh chóng đưa ra phản ứng đồng loạt trên mạng xã hội nhằm bảo vệ ông Trump. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson gọi bản án là “một ngày đáng xấu hổ trong lịch sử nước Mỹ”, cho rằng hệ thống Tư pháp đang bị “vũ khí hóa” và mô tả phiên tòa là “một hoạt động thuần túy chính trị, không phải pháp lý”.

Hạ nghị sĩ Elise Stefanik (New York) - ứng viên tiềm năng cho chức Phó Tổng thống của ông Trump - nhấn mạnh phán quyết này “cho thấy hệ thống của Mỹ đã trở nên tham nhũng và gian lận như thế nào dưới thời Joe Biden”. Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện Jim Jordan - một trong những đồng minh trung thành nhất của ông Trump - gọi đây là “sự phản bội công lý”. Còn lãnh đạo khối đa số tại Hạ viện Steve Scalise gọi bản án là “tham nhũng, đảng phái, độc ác”. Thống đốc Texas Greg Abbott gọi phiên tòa này là “một sự giả tạo”.

Trong khi đó, các thành viên của Đảng Dân chủ tại Quốc hội đều khẳng định việc ông Trump bị xét xử cũng giống như mọi bị cáo khác. Thượng nghị sĩ Chris Van Hollan (Maryland), Hạ nghị sĩ Ted Lieu (California) cho rằng, phán quyết này cho thế giới thấy rõ “ở Mỹ, không ai được phép đứng trên luật pháp”. Thượng nghị sĩ Chris Coons (Delaware) đã ca ngợi bồi thẩm đoàn và kêu gọi mọi người dân Mỹ, bất kể đảng phái, chấp nhận và tôn trọng kết quả phiên tòa.

Ông Donald Trump rời đi sau khi bồi thẩm đoàn kết luận ông phạm tội trong phiên tòa hình sự tại Tòa án Tối cao New York

Những mức án mà ông Donald Trump có thể phải đối mặt

Theo thông báo, Thẩm phán Juan Mercan đã lên lịch tuyên án ông Trump vào ngày 11-7, tức là 4 ngày trước khi bắt đầu Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa, sự kiện sẽ chính thức giới thiệu ông Trump trở thành ứng viên của đảng này tham gia đường đua vào Nhà Trắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Điều này khiến dư luận đặt câu hỏi về việc liệu ông Trump có bị kết án tù hay không và nếu điều đó xảy ra thì nó có ảnh hưởng đến việc ông tiếp tục tranh cử thế nào.

Về khả năng ông Trump bị kết án tù, hiện ông Trump đối mặt với 34 tội danh, mỗi tội danh có khung hình phạt 5.000 USD và tối đa 4 năm tù giam. Nhưng ông Trump có phải ngồi tù hay không lại là vấn đề khác, tùy thuộc vào quyết định của thẩm phán. Thẩm phán có thể tuyên phạt từ mức 0 cho đến mức kịch khung. Nghĩa là ông Trump có thể ngồi tù vài tuần, vài tháng cho đến vài năm, hoặc cho hưởng án treo.

Theo ông Elie Honig, nhà phân tích pháp lý cấp cao của CNN, hầu hết các tội danh mà ông Trump vừa bị kết án thuộc loại E, loại tội ít nghiêm trọng nhất ở TP New York. Tội loại E thường chỉ dẫn đến các bản án không phải tù giam, mà thường là sự kết hợp giữa quản chế, phạt tiền và phục vụ cộng đồng. Còn theo New York Times, ông Trump có thể đối mặt với bản án từ 16 tháng tới 4 năm tù. Tuy nhiên, do tuổi tác và lý lịch trong sạch, ông Trump có thể thụ án trong thời gian ngắn hơn hoặc không bị giam giữ.

Nếu bị tuyên phạt án treo, ông Trump vẫn được quyền tham gia các cuộc vận động tranh cử, đưa ra các tuyên bố trên mạng xã hội. Hiến pháp Mỹ chỉ đề ra 3 tiêu chí đối với một ứng cử viên Tổng thống gồm đối tượng là công dân Mỹ sinh ra trên lãnh thổ Mỹ, trên 35 tuổi và sinh sống tại Mỹ ít nhất 14 năm. Hiến pháp Mỹ không có quy định nào cấm một công dân phạm tội hình sự tham gia bầu cử. Một đạo luật được Nghị viện bang New York thông qua vào năm 2021 cũng quy định mọi công dân bị kết án hình sự không giam giữ đều đủ điều kiện đăng ký bỏ phiếu. Ông Trump là cư dân New York và đăng ký bỏ phiếu tại Florida.

Thêm vào đó, theo luật pháp Mỹ, đội ngũ pháp lý của ông Donald Trump có 30 ngày để thông báo có kháng cáo hay không và có thời hạn 6 tháng để nộp đơn kháng cáo. Trong thời gian kháng cáo, bị đơn sẽ không bị giam giữ. Điều đó có nghĩa là ông Trump không lo chuyện phải ngồi tù cho đến sau cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 11-2024 và vẫn được đi bầu. Do các tội danh của ông Trump được truy tố ở cấp tiểu bang, ông Trump sẽ không thể đơn giản ký lệnh ân xá cho chính mình nếu tái đắc cử Tổng thống. Luật pháp Mỹ chỉ cho phép một Tổng thống ký lệnh ân xá ở cấp độ liên bang. Nhưng ông Trump sẽ được hoãn thời gian thi hành án tù trong nhiệm kỳ Tổng thống.

Cũng đã có tiền lệ về các chiến dịch tranh cử Tổng thống, mặc dù không thành công, được tổ chức từ phòng giam. Đó là Eugene Debs - nhà lãnh đạo Đảng Xã hội hồi đầu thế kỷ XX - đã tiến hành chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 1920 từ nhà tù liên bang ở Atlanta. Khi đó Debs đang thụ án 10 năm vì tội xúi giục nổi loạn. Ông đã khuyến khích người Mỹ phản đối chế độ quân dịch trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Trong khi đó, Giám đốc Truyền thông của Sở Mật vụ Mỹ Anthony Gugielmi cho biết, với tư cách là một cựu Tổng thống, ông Trump được hưởng sự bảo vệ trọn đời của mật vụ và ông sẽ tiếp tục nhận được sự bảo vệ dù ở bất cứ đâu. Gugielmi nói: “Kết quả ngày hôm nay không ảnh hưởng gì đến cách thức mà Cơ quan Mật vụ Mỹ thực hiện nhiệm vụ bảo vệ của mình. Các biện pháp an ninh của chúng tôi sẽ không thay đổi”. Nếu ông Trump phải ngồi tù, Cơ quan Mật vụ Mỹ nhiều khả năng sẽ phải bố trí các mật vụ vào nhà giam cùng ông Trump. Cựu Tổng thống cũng sẽ phải được giam giữ riêng, tách biệt với các tù nhân khác. Thức ăn, nước uống và đồ dùng cá nhân của ông Trump cũng sẽ được kiểm tra kỹ lưỡng.