Cổ phần hóa 'dậm chân tại chỗ', thoái vốn thu về 157 tỷ đồng
Năm 2024, tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước vẫn chưa hề có tiến triển, con số thực hiện thoái vốn nhà nước tại 5 doanh nghiệp thu về chỉ 157 tỷ đồng. Một trong những giải pháp trọng tâm để khắc phục tình trạng này là hoàn thiện Đề án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Không ghi nhận doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa
Thông tin về công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước năm 2024, Bộ Tài chính cho biết các đơn vị tiếp tục triển khai công tác cổ phần hóa theo phê duyệt kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước giai đoạn 2022 - 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1479/QĐ-TTg ngày 29/11/2022 và Quyết định số 184/QĐ-TTg ngày 20/2/2024. Tuy nhiên, hiện chưa có doanh nghiệp nào được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa.
"Về tình hình thoái vốn, năm 2024 đã thực hiện thoái vốn nhà nước tại 5 doanh nghiệp (F1) với tổng giá trị phần vốn nhà nước là 145 tỷ đồng, thu về 157 tỷ đồng. Các tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước đã thoái vốn tại 03 doanh nghiệp (F2) với giá trị 40,9 tỷ đồng, thu về 182 tỷ đồng" - Bộ Tài chính cho hay.
Tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), theo kế hoạch công bố trước đó, SCIC sẽ thoái vốn cả 2 đợt của năm 2024 với 58 doanh nghiệp. Trong đó có nhiều doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán như Công ty CP Xuất nhập khẩu Y tế Domesco (mã chứng khoán DMC), Công ty CP Nhựa Thiếu Niên Tiền Phong (mã chứng khoán NTP), Công ty CP Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang (mã chứng khoán HGM), Công ty CP FPT (mã chứng khoán FPT), Công ty CP Xuất nhập khẩu Thủy sản An Giang (mã chứng khoán AGF)...
Tuy nhiên nhiều công ty vẫn chưa được SCIC đưa ra chào bán như kế hoạch. Mới nhất, SCIC thông báo về việc không tổ chức bán đấu giá cổ phần của SCIC tại Công ty CP Thủy sản và Xuất nhập khẩu Côn Đảo vào ngày 24.12. Lý do không có nhà đầu tư nào đăng ký tham gia đấu giá cả lô. Trước đó, SCIC thông báo tổ chức đấu giá hơn 2,7 triệu cổ phần tại Công ty CP Thủy sản và Xuất nhập khẩu Côn Đảo với giá khởi điểm các lô là 122,82 tỉ đồng. Số cổ phần này tương đương 34,31% vốn điều lệ của công ty Côn Đảo. SCIC cũng không tổ chức phiên đấu giá thông thường quyền mua cổ phần của Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 8 vào ngày 16.12 do không có nhà đầu tư đăng ký tham gia. Trong đợt này, SCIC rao bán hơn 10.86 triệu quyền mua cổ phần, tương ứng quyền mua hơn 2,67 triệu cổ phần phát hành thêm tại Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 8. Giá khởi điểm để đấu giá là 2.300 đồng/quyền mua cổ phần... Đây chỉ là 2 trong số nhiều vụ bán đấu giá cổ phần tại các doanh nghiệp của SCIC trong năm 2024 không thể thực hiện do không có nhà đầu tư đăng ký mua. Trong nửa đầu năm 2024, SCIC đã thông báo về việc chào bán cạnh tranh, đấu giá công khai cổ phần và quyền mua cổ phần tại 7 doanh nghiệp. Trong đó, có đến 6 đợt thoái vốn của SCIC tại 6 doanh nghiệp bất thành, các phiên đấu giá và chào bán đều không thể tổ chức do không có, hoặc không đủ nhà đầu tư đăng ký tham gia theo quy định (chỉ có 1 nhà đầu tư đăng ký tham gia là cũng không thể thực hiện đấu giá). Trong đó, một số doanh nghiệp đã được SCIC thực hiện thoái vốn nhiều lần nhưng không thành công.
Nguyên nhân chính khiến tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp năm 2024 vẫn diễn ra chậm trễ là do vướng mắc liên quan đến sắp xếp, xử lý các cơ sở nhà, đất khi cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Trong buổi làm việc của Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp tỉnh Đồng Nai về cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước và ủy ban nhân dân tỉnh mới đây, đại diện Ban Chỉ đạo cho biết công tác cổ phần hóa, thoái vốn tại các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn kéo dài nhiều năm chưa có giải pháp khắc phục hiệu quả.
Điển hình như việc cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai (Dofico) và các công ty con, các đơn vị sự nghiệp công lập… nhiều năm nay vướng mắc liên quan đến phương án sử dụng đất do yếu tố lịch sử để lại như: chứng từ, hồ sơ góp vốn đầu tư bằng giá trị quyền sử dụng đất; góp vốn bằng tài sản trên đất… chưa bảo đảm phù hợp theo các quy định của pháp luật hiện hành.
Một số thành viên Ban Chỉ đạo đổi mới doanh nghiệp cho rằng, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn của các doanh nghiệp đã nêu nhiều lần và kéo dài nhiều năm nhưng chưa có giải pháp giải quyết dứt điểm.
Sẽ trình Quốc hội thông qua dự án Luật tại kỳ họp thứ 9
Để tháo gỡ vướng mắc cho DNNN, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, tại Kỳ họp thứ 8, Chính phủ đã trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, thay thế Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật số 69/2014/QH13).
Tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2024 và triển khai chương trình công tác năm 2025, với vai trò là đơn vị có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính thực hiện quản lý nhà nước về tài chính doanh nghiệp, năm 2025, Cục Tài chính doanh nghiệp xác định tập trung nhân lực, thời gian để đảm bảo tiến độ, có chất lượng các công việc, nhiệm vụ được giao. Cụ thể, về xây dựng cơ chế, chính sách, liên quan đến Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (sửa đổi), sau khi Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 11/2024), Cục Tài chính doanh nghiệp sẽ phối hợp với các cơ quan của Quốc hội để hoàn thiện Đề án xây dựng Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo đúng quy định Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).
Cũng trong năm 2025, Cục Tài chính doanh nghiệp xác định nhiệm vụ trọng tâm là nghiên cứu, xây dựng trình các cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Theo Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp Bùi Tuấn Minh, năm 2025, bên cạnh việc thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, lĩnh vực tài chính doanh nghiệp dự kiến có những thay đổi tương đối lớn về công tác chuyên môn.
Hiện nay, việc quản lý các doanh nghiệp có vốn nhà nước đang được thực hiện đan xen, chồng chéo giữa một số cơ quan. Tới đây, với việc thực hiện sắp xếp theo Nghị quyết 18-NQ/TW, tinh thần là một việc chỉ giao cho một đơn vị. Do đó, bên cạnh thực hiện tốt các nhiệm vụ chuyên môn thường xuyên, Cục trưởng Bùi Tuấn Minh đề nghị các đơn vị, các cán bộ, nhân viên trong Cục Tài chính doanh nghiệp quan tâm nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để tham mưu cho Cục, từ đó Cục tham mưu cho Bộ Tài chính, Chính phủ để thực hiện phân công cho một đầu mối, thống nhất về trách nhiệm, nhiệm vụ, tránh phân tán, chồng chéo, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả nguồn vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
